Przedmiotem aukcji jest zestaw pomagający ochronić uprawy przed chwastami

Poradnik autorstwa inż. Adama Paradowskiego z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu. Zawiera szczegółowe opisy kilkudziesięciu gatunków roślin stanowiących zachwaszczenie upraw rolniczych, ogrodniczych i leśnych. Rozpoznawanie poszczególnych gatunków — już na etapie siewek i młodych roślin — ułatwią liczne barwne fotografie. Schematycznie przedstawione terminy występowania (towarzyszące prezentowanym gatunkom) będą pomocne w ustaleniu odpowiedniego terminu zwalczania danego chwastu. Ilustrowany słowniczek

„Atlas chwastów" znajdujący się w Państwa rękach to kolejna edycja, uzupełniona, popularnej publikacji, której pierwszy nakład już się wyczerpał. Książka ta nie jest kluczem do oznaczania chwastów wymagającym żmudnego porównywania i zestawiania cech. Moim celem podczas jej przygotowywania było natomiast, aby Czytelnik na podstawie zgromadzonych opisów mógł z łatwością rozróżnić chwasty na polu, łące, w ogrodzie. Zebrałem w niej informacje dotyczące podstawowych cech oraz czynników obejmujących występowanie (pod względem geograficznym i środowiskowym) chwastów w uprawach różnych gatunków roślin.

Książka ta ułatwi rozpoznanie rośliny już w fazie siewki—jest to dość trudna umiejętność, ale coraz częściej wymagana przy nowoczesnej ochronie roślin uprawnych, zwłaszcza przy integrowanej ochronie roślin. Znajdują się w niej również zdjęcia nasion, na których podstawie można rozpoznać ch wast, a umiejętność ta jest niezwykle wskazana w zakładach zbożowych do oceny czystości ziarna i jego bezpieczeństwa. Nasiona chwastów bywają bowiem trująceiich obecność w ziarnie zbóż jest niedopuszczalna. Podałem też dane dotyczące np. liczby nasion produkowanych przez jedną roślinę, ich żywotności, warunków kiełkowania itp. Cechy starszych chwastów ująłem w kilku punktach, co umożliwi rozpoznanie rośliny w zaawansowanych fazach wzrostu i rozwoju.

Książka jest kierowana głównie do praktyków—rolników, w tym ogrodników, dlatego też nieco miejsca poświęciłem szkodliwości chwastów, określając stopień ich konkurencyjności w stosunku do poszczególnych upraw. Całość uzupełniona słownikiem terminów botanicznych ilustrowanym rysunkami oraz indeksem łacińskich nazw chwastów będzie przydatna również dla profesjonalnych doradców, pracowników Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a także studentów i uczniów szkół rolniczych.

Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej książki—autorom zdjęć oraz sugerującym różne rozwiązania, aby dorobek lat mojej pracy (obserwacji nad chwastami w uprawach rolniczych) przybrał tę formę.

Spis treści

Przedmowa 9

Budowa morfologiczna roślin 10

Budowa morfologiczna siewki 12

Budowa morfologiczna kwiatu 12

Nasada liścia jednoliściennych 14

Babka lancetowata 16

Babka średnia 18

Babka zwyczajna 20

Barszcz zwyczajny 22

Bieluń dziędzierzawa 24

Blekot pospolity           26

Bniec biały 28

Bodziszek drobny 30

Bylica pospolita           32

Chaber bławatek 36

Chwastnica jednostronna 38

Cykoria podróżnik 40

Czyściec błotny            42

Dymnica pospolita 44

Farbownik polny 46

Fiołek polny 48

Fiołek trójbarwny 50

Glistnik jaskółcze ziele 52

Gorczyca polna            54

Gwiazdnica pospolita 56

Iglica pospolita 58

Jaskier polny 60

Jasnota purpurowa 62

Jasnota różowa            64

Kąkol polny 66

Kielisznik zaroślowy 68

Komosa biała 72

Komosa wielonasienna 74

Konyza kanadyjska 76

Krwawnik pospolity 78

Krzywoszyj polny 46

Kurzyślad polny 80

Lnica pospolita 82

Lulek czarny 84

Mak polny 86

Marchew zwyczajna 88

Maruna nadmorska bezwonna 90

Mięta polna 92

Miłek szkarłatny 94

Miotła zbożowa 96

Mlecz polny 98

Mlecz zwyczajny 100

Mniszek pospolity 102

Mysiurek drobny 104

H Nawłoć pospolita 106

Niezapominajka polna 108

H Ogórecznik lekarski 110

Ostrożeń polny 112

Ostróżeczka polna 114

Owies głuchy 116

Palusznik nitkowaty 118

Perz właściwy 122

Pepawa dachowa 124

Pięciornik gęsi 126

Podagrycznik pospolity 128

Podbiał pospolity 130

Pokrzywa zwyczajna 132

Pokrzywa żegawka 134

Portulaka pospolita 136

Powój polny 138

Poziewnik szorstki 140

Przełącznik ożankowy 142

Przetacznik perski 144

Przetacznik polny 146

Przymiotno kanadyjskie            76

Przytulia czepna 148

Psianka czarna 150

Pszonak drobnokwiatowy 152

Rdest kolankowy 158

Rdest plamisty 154

Rdest powojowy 160

Rdest ptasi 156

Rdest szczawiolistny typowy 158

Rdestówka powojowata            160

Rumianek bezpromieniowy 162

Rumianek pospolity 164

Rzepicha leśna 166

Rzodkiew świrzepa 168

Skrzyp polny 170

Sporek polny 172

Starzec zwyczajny 174

Stulicha psia 176

Szarłat szorstki 178

Szarota błotna 180

Szczaw kędzierzawy 182

Szczawik żółty 184

Szczwół plamisty 186

Ślaz zaniedbany 188

Tasznik pospolity 190

Tobołki polne 192

Wiechlina roczna 194

Wilczomlecz obrotny 196

Włośnica sina 198

Włośnica zielona 200

Wyczyniec polny 202

Wyka czteronasienna 204

Wyka ptasia 206

Zaślaz pospolity 208

Żółtlica drobnokwiatowa 210

Życica trwała 212

Kształt blaszki liściowej 214

Typy unerwienia liścia 216

Typy ułożenia liści 217

Typy kwiatostanów 217

Typy owoców 221

Słowniczek 222

Literatura 229

Indeks nazw łacińskich 230

Jednym z warunków uzyskiwania wysokich i dobrej jakości plonów roślin warzyw­nych jest umożliwienie im wzrostu w środowisku wolnym od chwastów.

Chwasty towarzyszą roślinom uprawnym w każdych warunkach. Nie są znane przypadki uprawiania z powodzeniem jakiegokolwiek gatunku warzyw bez odchwaszczania. Właściwie niemal cała historia rolnictwa, od zarania dziejów, związana jest z ochroną przed chwastami.

Prawie wszystkie zabiegi agrotechniczne prowadzone na polu służą między inny­mi zwalczaniu chwastów. Suma strat spowodowanych zachwaszczeniem na ogól przekracza straty wywołane przez choroby i szkodniki. Czasami, przy niewielkim na­sileniu chorób czy szkodników, można zrezygnować z ich zwalczania. W wypadku chwastów taka sytuacja zdarza się niezmiernie rzadko. Dlatego zwalczanie chwastów jest obecnie uznawane za główny zabieg ochrony roślin, a herbicydy stanowią podsta­wową grupę pestycydów. Często ponad 50% zużytych środków ochrony roślin to her­bicydy. Nie można jednak zaniedbywać innych sposobów niszczenia chwastów. Zale­ca się jako najbardziej racjonalne integrowanie metod ochrony warzyw. Oznacza to stosowanie zabiegów profilaktycznych, agrotechnicznych i chemicznych w taki spo­sób, aby osiągnąć największą skuteczność ochrony i jednocześnie ograniczyć ujemny wpływ na środowisko. Dotyczy to również zwalczania chwastów. W warzywach uprawianych na małych powierzchniach (działki, ogródki przydomowe) chwasty zwalczane są na ogół ręcznie i mechanicznie. W towarowej produkcji jednak ko­nieczne jest integrowanie metod zwalczania chwastów. Polega ono na stosowaniu od­powiednich herbicydów oraz właściwej agrotechniki, przy czym funkcję podstawową, obecnie i jeszcze zapewne długo, będą pełnić herbicydy. Bez stosowania herbicydów nakłady pracy ręcznej na odchwaszczanie plantacji roślin warzywnych sięgają kilku­set roboczogodzin na hektar, nawet na polach bardzo dobrze przygotowanych do siewu czy sadzenia.

Pielenie jest zaliczane do najuciążliwszych prac w rolnictwie; wykonuje się je czę­sto na kolanach, w deszczu, chłodzie lub skwarze, coraz częściej dostrzega się także niekorzystny wpływ słonecznego promieniowania ultrafioletowego. Dzięki możliwo­ści zastąpienia, przynajmniej częściowo, pracy ręcznej herbicydami zostały one uzna­ne za jedno z największych osiągnięć nauki wprowadzonych do rolnictwa.

Zwolennicy rolnictwa ekologicznego proponują, aby w uprawie warzyw nie uży­wać nawozów mineralnych i środków ochrony roślin (z herbicydami włącznie). W go­spodarstwach ekologicznych można spróbować obejść się bez herbicydów. Przecież na szerszą skalę zaczęto stosować herbicydy dopiero od końca lat pięćdziesiątych, a przez całe wieki zwalczano chwasty metodami tradycyjnymi. Oczywiście, warzywa pochodzące z takich gospodarstw muszą być droższe, bo ich wyprodukowanie jest bardziej pracochłonne, ale niekoniecznie muszą być zdrowsze od warzyw uprawia­nych w gospodarstwach racjonalnie stosujących nawożenie mineralne i chemiczną ochronę roślin. Trudno odmówić słuszności dążeniom do ograniczenia chemizacji środowiska. Dlatego podejmowane są badania nad innymi, niechemicznymi meto­dami zwalczania chwastów. Nowe możliwości, jakie stwarza współczesna nauka, być może pozwolą jeśli nie na całkowite zrezygnowanie ze stosowania herbicydów, to przynajmniej na zmniejszenie ich zużycia. Herbicydy mają znaczenie głównie na plantacjach, gdyż wykonanie w odpowiednim terminie ręcznych i mechanicznych za­biegów odchwaszczających napotyka poważne trudności.

Nauką zajmującą się chwastami i metodami ich zwalczania jest herbologia, sta­nowiąca jeden z działów ochrony roślin. Nauka ta obejmuje między innymi:

biologię i ekologię chwastów,

ich rolę w agrocenozie,

sposoby regulacji występowania i zwalczania chwastów,

czynniki warunkujące selektywność herbicydów,

tolerancję i wrażliwość roślin na ich działanie fitotoksyczne,

praktyczne aspekty stosowania herbicydów z uwzględnieniem ich wpływu na tech­nologię produkcji i na środowisko.

Zaznajomienie producenta warzyw z zasadami ich ochrony przed chwastami jest celem tej książki. Zwrócono w niej uwagę głównie na właściwe stosowanie herbicy­dów, ale chemiczne zwalczanie chwastów nie może być rozpatrywane w oderwaniu od całej agrotechniki, omówiono więc także niektóre zabiegi mechaniczne (dające w określonych warunkach lepsze wyniki niż stosowanie herbicydów).

Praktyczne zalecenia oparto przede wszystkim na wynikach badań Instytutu Wa­rzywnictwa, na których podstawie herbicydy zostały zarejestrowane oraz dopuszczo­ne do stosowania i obrotu przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W wypadku gatunków uprawianych u nas na małą skalę, dla których nie ma jeszcze oficjalnych zaleceń, wspomniano o możliwościach ich odchwaszczania, opierając się na zalece­niach stosowanych za granicą.

Należy jednak podkreślić, że wszystkie herbicydy, podobnie jak inne środki ochrony roślin, muszą być stosowane zgodnie z obowiązującym zakresem rejestracji, dlatego konieczne jest korzystanie nie tylko z zaleceń podanych w tej książce, ale tak­że z aktualnych, opracowywanych przez Instytut Warzywnictwa czy Instytut Ochrony Roślin programów ochrony roślin warzywnych