Opis książki:
Dynamika przemian społeczno-gospodarczych, uwarunkowania demograficzne czy sytuacja na rynku pracy powodują, że zmiany prawa emerytalnego są nieodzowne. Mogą one dotyczyć właściwie każdego aspektu mającego znaczenie dla nabycia i realizacji emerytalnych uprawnień. Jeśli następują na korzyść zainteresowanych, to zasadniczo nie wywołują wątpliwości i nie są dyskutowane. Inaczej jest w przypadku zmian niekorzystnych. Wówczas pojawia się problem dopuszczalności zmian obowiązującego prawa, który w hierarchicznie skonstruowanym porządku prawnym rozpatrywany jest przez pryzmat unormowań zawartych w Konstytucji. W przypadku ingerencji w dotychczasowe uprawnienia emerytalne formułowany jest z reguły zarzut niezgodności z zasadą ochrony praw nabytych. Celem niniejszego opracowania jest ustalenie, czy przedmiotowa zasada obowiązuje, to znaczy, czy na podstawie obowiązujących w polskim porządku prawym regulacji, mających znaczenie dla prawodawczej działalności ustawodawcy zwykłego, możliwe jest określenie jednoznacznie brzmiących reguł postępowania, wyznaczających prawnie dopuszczalny zakres zmian prawa w dziedzinie dotyczącej emerytalnych praw nabytych, które jako zespół norm mogłyby uzasadniać wyodrębnienie zasady nazywanej "zasadą ochrony emerytalnych praw nabytych".
Wykaz ważniejszych skrótów
13
Wstęp
17
Rozdział I
Prawna problematyka ochrony praw nabytych - zagadnienia
wstępne
21
1. Ochrona zaufania w relacji państwo-jednostka
21
2. Idea ochrony praw nabytych i jej ewolucja
29
3. Współczesne postrzeganie problemu ochrony praw nabytych. Określenie przedmiotu badań
39
4. Źródła ochrony emerytalnych praw nabytych
48
5. Metodologia uzasadniania obowiązywania zasady ochrony emerytalnych praw nabytych
52
Rozdział II
Emerytalne prawa nabyte
. 57
1. Pojęcie emerytalnych praw nabytych
57
2. Klasyfikacja emerytalnych praw nabytych
58
2.1. Prawo do emerytury w pierwszym i drugim filarze ubezpieczenia emerytalnego
58
2.1.1. Elementy wyznaczające treść prawa do emerytury
58
2.1.2. Prawo do uwzględnienia skutków prawnych wynikających z podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu (ekspektatywa)
61
2.1.3. Prawo do określonej wartości realnej prawa do emerytury
71
2.2. Prawo do emerytury wyjątkowej
73
3. Nabywanie praw emerytalnych
74
3.1. Pojęcie nabycia prawa
74
3.2. Nabycie z mocy prawa
76
3.3. Nabycie na podstawie decyzji organu rentowego
80
3.4. "Faktyczne" nabycie prawa
. 82
3.5. "Słuszne" nabycie prawa
93
4. Charakterystyka zmian prawa jako przyczyny
uzasadniającej ochronę emerytalnych praw nabytych
96
4.1. Pojęcie zmiany prawa oraz jego formy
98
4.2. Zmiany prawa emerytalnego wpływające na treść emerytalnych praw nabytych
100
Rozdział III
Ochrona emerytalnych praw nabytych na podstawie regulacji
prawa międzynarodowego, Rady Europy oraz Unii Europejskiej
113
1. Ochrona emerytalnych praw nabytych w ujęciu regulacji
ONZ i MOP
114
2. Ochrona emerytalnych praw nabytych w regulacjach
RE
119
3. Ochrona emerytalnych praw nabytych w prawie Unii Europejskiej
125
Rozdział IV
Konstytucyjne źródła ochrony emerytalnych praw nabytych
132
1. Klauzula państwa prawnego
132
1.1. Pojęcie klauzuli państwa prawnego i ewolucja uzasadniania obowiązywania zasady ochrony praw nabytych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz w doktrynie
str 132
1.2. Pośrednie koncepcje uzasadniania obowiązywania zasady ochrony emerytalnych praw nabytych
str 141
1.2.1. Ochrona emerytalnych praw nabytych jako element zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa
str 141
1.2.2. Ochrona emerytalnych praw nabytych jako element zakazu wstecznego działania prawa
str 148
1.2.3. Ochrona emerytalnych praw nabytych a zasada venire contra factum proprium nemini licet
str 153
1.2.4. Ochrona emerytalnych praw nabytych a zasada pacta sunt servanda
str 155
1.3. Bezpośrednia koncepcja uzasadniania obowiązywania zasady ochrony emerytalnych praw nabytych
str 163
2. Ochrona emerytalnych praw nabytych w kontekście zasady równości wobec prawa
str 170
3. Ochrona własności oraz ochrona innych praw majątkowych
str 174
3.1. Własnościowa koncepcja ochrony emerytalnych praw nabytych
str 174
3.1.1. Własnościowe koncepcje ochrony emerytalnych praw nabytych w orzecznictwie oraz w doktrynie niemieckojęzycznych porządków prawnych
str 174
3.1.2. Ochrona emerytalnych praw nabytych jako ochrona własności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
str 181
3.1.3. Własnościowa koncepcja ochrony emerytalnych praw nabytych na gruncie Konstytucji z 1997 r.
str 183
3.1.3.1. Rola składki we własnościowej koncepcji ochrony emerytalnych praw nabytych
str 183
3.1.3.1.1. Pierwszy filar ubezpieczenia emerytalnego
str 183
3.1.3.1.2. Drugi filar ubezpieczenia emerytalnego
str 187
3.1.4. Problem rozumienia pojęcia własności w kontekście ochrony emerytalnych praw nabytych
str 190
3.2. Ochrona emerytalnych praw nabytych jako ochronapraw majątkowych
str 205
4. Prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciuwieku emerytalnego
str 208
4.1. Prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego jako źródło normy kompetencyjnej wyznaczającej swobodę kształtowania emerytalnych praw nabytych i zakres ich ochrony
str 208
4.1.1. Prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego jako norma programowa
str 210
4.1.2. Model realizacji norm programowych w kontekście prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 215
4.1.2.1. Rola konstytucji w systemie prawa
str 215
4.1.2.2. Stosowanie normy programowej w procesie stanowienia prawa przez ustawodawcę w dziedzinie zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 221
4.1.2.3. Ustawodawcze luzy decyzyjne związane z realizacją prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 228
4.1.3. Użycie modelu stosowania normy programowej w przypadku realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 232
4.1.3.1. Cel działalności prawotwórczej
str 232
4.1.3.1.1. Określenie celu działalności wyłącznie na podstawie art. 67 ust. 1 Konstytucji RP
str 232
4.1.3.1.2. Konkretyzacja celu działalności prawodawczej w oparciu o ratyfikowane akty prawa międzynarodowego i europejskiego
str 234
4.1.3.1.3. Konkretyzacja celu działalności prawotwórczej w oparciu o nieratyfikowane akty prawa międzynarodowego i europejskiego
str 240
4.1.3.2. Ustalenie środków służących realizacji
celu
str 242
4.1.3.3. Swoboda wyboru środka optymalnego
str 249
4.1.3.4. Realizacja nakazu optymalizacyjnego a klauzula rebus sic stantibus i niemożliwość świadczenia
str 255
4.1.3.5. Kontrola wyboru środka optymalnego przez sąd konstytucyjny
str 258
4.2. Prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego jako podstawa roszczenia materialnoprawnego
str 262
4.2.1. Dopuszczalność sądowego określania treści konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 265
4.2.2. Samoistna konkretyzacja treści prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 277
4.2.3. Niesamoistna konkretyzacja treści prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego
str 304
5. Zasada proporcjonalności i zakaz naruszenia istoty prawa
str 305
5.1. Pojęcie i znaczenie zasady proporcjonalności
oraz zakaz naruszenia istoty prawa - uwagi ogólne
str 305
5.2. Dopuszczalność stosowania zasady proporcjonalności w celu uzasadnienia obwiązywania ochrony emerytalnych praw nabytych a problem zakazu naruszenia istoty prawa
str 309
Podsumowanie
316
Literatura
327
|
