Zygmunt Czartoryski - "O stylu krajowym w budownictwie wiejskiem" – książka wydana w Poznaniu w 1896 roku. Podstawowe dzieło, obok Krótkiej nauki budowania dworów, przypisywanej Opalińskiemu, nawołujące do poszukiwania narodowego stylu.

Czartoryski pisał m.in.: Każdy kraj ma pewne cechy zewnętrzne, oryginalne, odróżniające go od krajów postronnych (...). Tak i naszemu krajowi właściwym był niegdyś oryginalny styl budownictwa, przynajmniej wiejskiego, wyrobiony wiekami, zastosowany do środków i materiałów budowlanych miejscowych, odpowiadający klimatowi krajowemu, potrzebom i zwyczajom mieszkańców. Niestety, wobec teraźniejszych prądów niwelacyjnych i skutkiem nowoczesnych stosunków kosmopolitycznych, jak zaciera się wszelka oryginalność i odrębność, tak i styl swojski budownictwa wiejskiego w kraju naszym coraz więcej zanika. (...) Wraz z upadkiem stylu krajowego zaciera się cecha kraju zewnętrzna rodzima, swojska...

Zachęcamy do lektury, szczególnie współczesnych architektów, którzy projektują domy jednorodzinne w stylu jak to nazywają „dworkowym”, na 500 metrowych działkach, bez namiastki parku, wg wizji zamawiającego, który nie skaził się wiedzą na temat wyglądu i znaczenia dworu w naszej historii.