Niniejsza monografia jest szczegółowym studium ewolucji polityki norweskiego rządu wobec rozszerzenie NATO na państwa Europy Środkowej: Polskę, Czechy i Węgry. Analizę polityki zagranicznej Norwegii uzupełnia prezentacja stosunku opinii publicznej tego kraju, jego środowisk akademickich, politycznych oraz kręgów wojskowych do tej fundamentalnej kwestii bezpieczeństwa międzynarodowego lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Jak dotąd stanowisko norwegii nie zyskało całościowego omówienia w literaturze przedmiotu. Kraj ten zasługuje na szczególną uwagę ze względu na swą wyjątkową pozycję oraz znaczenie geopolityczne, poświadczone między innymi miejscem w czołówce światowych eksporterów zasobów energetycznych oraz aktywną rolą, jaką odgrywa na arenie międzynarodowej, także w NATO.
Monografia ta umożliwia nie tylko zrozumienie ważnych aspektów oraz specyfiki norweskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, kształtującej się pomiędzy wpływami Stanów Zjednoczonych, Federacji Rosyjskiej oraz Unii Europejskiej, oraz określonej doświadczeniami kraju, który w okresie zimnej wojny znajdował się na jednym z jej głównych frontów. Analiza bogatego materiału archiwalnego, pochodzącego m.in. z zasobów Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Obrony Norwegii, w znacznej części udostępnionego po raz pierwszy, daje również unikalny wgląd w wewnątrzsojuszniczy proces, który w 1999 roku doprowadził do pierwszej rundy rozszerzenia NATO.
Przedmowa (Leszek Kuk)........................................................................... 9
Skorowidz osób ........................................................................................... 13
Wykaz skrótów ........................................................................................... 15
Wprowadzenie............................................................................................. 19
1. Założenia rozprawy....................................................................................... 19
2. Metodologia i baza źródłowa....................................................................... 22
3. Struktura rozprawy ....................................................................................... 25
Rozdział I
Polityka bezpieczeństwa Norwegu w latach dziewięćdziesiątych XX w....... 291.1. Kształtowanie się podstawowych kierunków norweskiej polityki bezpieczeństwa do zakończenia II wojny światowej................................................... 29
1.2. Polityka bezpieczeństwa Norwegii w okresie zimnej wojny....................... 33
1.3. Przeobrażenia w norweskiej polityce bezpieczenstwaw latach dziewięćdziesiątych XX w........................................................................................ 38
1.3.1. Proces decyzyjny w zakresie kształtowania polityki zagranicznej
w Norwegii....................................................................................... 38
1.3.2. Zmniejszenie się zainteresowania Norwegią ze strony USA i NATO... 41
1.3.3. Czynnik rosyjski w pozimnowojennej polityce norweskiej .............. 49
1.3.4. Miejsce Unii Europejskiej w polityce bezpieczeństwa Norwegii...... 58
Podsumowanie ................................................................................................... 65
Rozdział II
Stanowisko Norwegii wobec euroatlantyckich aspiracji państw Europy
Środkowej i Wschodniej w latach 1[zasłonięte]989-19............................................ 672.1. Zbliżenie Sojuszu z państwami Europy Środkowej i Wschodniej .............. 68
2.2. Otwarcie debaty na temat rozszerzenia Sojuszu........................................ 91
2.3. Stanowisko Norwegii w czasie prac nad „Studium o rozszerzeniu NATO"... 100
2.3.1. Efektywność Sojuszu........................................................................ 101
2.3.2. Stosunki z Rosją.............................................................................. 104
2.3.3. Rola NACC i PdP w procesie rozszerzenia..................................... 106
2.3.4. Relacje miedzy rozszerzeniem NATO i Unii Europejskiej.............. 107
2.3.5. „Norweski model" członkostwa w NATO...................................... 109
2.3.6. Kontynuacja procesu rozszerzenia NATO ...................................... 110
Podsumowanie ................................................................................................... 114
Rozdział III
Rozszerzenie NATO jako przedmiot debaty politycznej w norweskich kręgach
rządowych wiatach 1[zasłonięte]995-19 ................................................................. 1173.1. Podstawowe zadania i funkcjonowanie NATO......................................... 118
3.2. Zaangażowanie militarne Stanów Zjednoczonych w Europie.................... 123
3.3. Miejsce Rosji w euroatlantyckich strukturach współpracy........................ 132
3.4. Terytorialny zasięg rozszerzenia................................................................. 156
3.5. Problem bezpieczeństwa republik bałtyckich............................................. 169
3.5.1. Wsparcie wojskowe Norwegii dla Litwy, Łotwy i Estonii po zakończeniu zimnej wojny ............................................................... 169
3.5.2. Problem bezpieczeństwa republik bałtyckich w procesie rozszerzenia NATO .............................................................................................. 175
Podsumowanie ................................................................................................... 182
Rozdział IV
Stanowisko Norwegii wobec problemów końcowej fazy rozszerzenia NATO
w latach 1[zasłonięte]997-19................................................................................... 1854.1. Proces rozszerzenia NATO po Madrycie................................................... 185
4.1.1. „Otwarte drzwi" Sojuszu — problem przyszłych rozszerzeń.......... 185
4.1.2. Finansowe aspekty rozszerzenia...................................................... 189
4.1.3. Ostatnie kroki ku członkostwu — udział państw zaproszonych
w pracach Sojuszu w okresie przejściowym..................................... 196
4.2. Nieporozumienia wokół polityki Norwegii wobec transformacji NATO ... 204 Podsumowanie ................................................................................................... 209
Rozdział V
Czynnik rosyjski w norweskiej debacie publicznej nad rozszerzeniem NATO ... 2115.1. Pojawienie się kwestii rozszerzenia NATO w dyskusji publicznej............. 211
5.2. Reakcje na stanowisko Rosji wobec przyśpieszenia procesu rozszerzenia NATO jesienią 1994 r................................................................................ 221
5.3. Dyskusja nad wpływem postępów procesu rozszerzenia na Rosję............ 223
5.3.1. Konsekwencje rozszerzenia NATO dla sytuacji wewnętrznej w Rosji
i jej relacji z Zachodem.................................................................... 223
5.3.2. Wpływ rozszerzenia NATO na stanowisko Rosji wobec procesu rozbrojeniowego ............................................................................... 237
5.4. Kwestia instytucjonalizacji stosunków z Rosją.......................................... 240
Podsumowanie ................................................................................................... 248
Rozdział VI
Przyszłość NATO i stabilizacja Europy w norweskiej debacie publicznej nad
rozszerzeniem NATO .................................................................................. 2516.1. Debata na temat zasadniczych funkcji NATO.......................................... 251
6.1.1. Wpływ rozszerzenia na kondycję Sojuszu........................................ 251
6.1.2. Problem zasadności istnienia Sojuszu i dalszego zaangażowania USA w Europie................................................................................ 255
6.2. Konsekwencje rozszerzenia NATO dla stabilizacji europejskiej................ 259
6.2.1. Kwestia rozwoju demokracji i pokojowych stosunków w Europie Środkowej i Wschodniej .................................................................. 259
6.2.2. Spory o implikacje rozszerzenia dla państw pozostałych poza NATO............................................................................................... 262
Podsumowanie ................................................................................................... 266
Zakończenie ................................................................................................ 268
Bibliografia ................................................................................................. 281
I. Materiały źródłowe...................................................................................... 281
1. Dokumenty niepublikowane................................................................... 281
a. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii ................................... 281
b. Ministerstwo Obrony Norwegii ......................................................... 290
2. Dokumenty opublikowane ...................................................................... 292
3. Wywiady przeprowadzone przez autorkę................................................ 304
II. Monografie i opracowania........................................................................... 306
III. Artykuły z prasy dziennej ............................................................................ 324
