Niepełnosprawność i świat społeczny
Szkice metodologiczne
Rzeźnicka-Krupa Jolanta
Problemy pedagogiki specjalnej związane są ściśle ze społecznymi interpretacjami niepełnosprawności. To społeczeństwo definiuje granice normy i deficytu, tu też znajdziemy największe konsekwencje dysfunkcyjności. W tym sensie stwierdzimy, że życie z niepełnosprawnością przekroczyło dawno zakres jednostkowego bytu, nie ogranicza się do „lepszej lub gorszej” rehabilitacji, nie wyznaczają jej wyłącznie indywidualne możliwości. Współczesne pojmowanie niepełnosprawności to zatem lokalizacja ludzkiego fenomenu w konkretnych sytuacjach i zjawiskach społecznych. Bogata literatura przedmiotu dowodzi, iż taki proces „uspołecznienia” niepełnej sprawności trudno zbadać na drodze tzw. metodologii pozytywistycznej. Poszukiwania badawcze Pani Jolanty Rzeźnickiej-Krupy rozwiązują wiele dylematów metodologicznych pedagogiki specjalnej. Szczegółowy opis i analiza strategii badań jakościowych w kontekście postrzegania biografii człowieka niepełnosprawnego, trudności, jakie musi pokonać, i jego interpretacji tego, co go otacza, otwiera nowe drogi badawcze dla naszej dyscypliny. W pedagogice specjalnej, czerpiącej z metodologii pedagogiki ogólnej, jest to praca wyjątkowa. Umożliwia zbadanie dotychczas niedostępnej głębi ludzkiego cierpienia i subiektywnych obszarów społecznej marginalizacji.
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie Niepełnosprawność, społeczeństwo i kultura Rozdział 1 Badanie świata społecznego 1.1. Komunikacja i dyskurs jako centralne kategorie życia społecznego 1.1.1. Interpretacyjne aspekty procesów badania komunikacji 1.1.2. Komunikacja niewerbalna w perspektywie badań interpretacyjnych 1.2. Podejścia badawcze w obszarze nauk społecznych 1.2.1. Krytyka badań inspirowanych filozofią pozytywistyczną 1.2.2. Orientacja interpretacyjna w naukach społecznych Rozdział 2 Podejście interpretacyjne w studiach nad niepełnosprawnością – aspekty edukacyjne 2.1. Fenomenologiczno-hermeneutyczne aspekty badań edukacyjnych 2.2. Współczesne nurty badań pedagogicznych 2.3. Filozofia ponowoczesna i poststrukturalizm w dyskursie współczesnej pedagogiki 2.4. Paradygmat interpretacyjny w obszarze badania fenomenu niepełnosprawności 2.5. Postmodernistyczne i poststrukturalne inspiracje w studiach nad niepełnosprawnością Rozdział 3 Jakościowa orientacja badawcza – atrybuty i kategorie pojęciowe 3.1. Kryteria wyboru podejścia jakościowego w realizacji projektu badawczego 3.2. Charakterystyka badań jakościowych 3.3. Źródła weryfikacji i uprawomocnienia badań jakościowych Rozdział 4 Wybrane strategie badań jakościowych 4.1. Opis i re-konstrukcja świata społecznego w badaniach etnograficznych 4.1.1. Pojęcie etnografii i podstawowe cechy badań etnograficznych 4.1.2. Krytyczny kontekst badań etnograficznych 4.1.3. Gromadzenie danych empirycznych w etnografii 4.1.4. Etnografia komunikacji i mikroetngraficzne analizy interakcji (analiza materiałów audiowizualnych) 4.2. Biograficzne re-konstrukcje doświadczeń egzystencjalnych 4.2.1. Historyczne aspekty rozumienia kategorii biografii i badań biograficznych 4.2.2. Narracja jako podstawowa kategoria badań biograficznych 4.2.3. Wywiad w badaniach biograficznych 4.2.4. Koncepcja trajektorii cierpienia F. Schütza jako przykład podejścia biograficznego w badaniach społecznych 4.2.4.1. Autobiograficzny wywiad narracyjny w ujęciu F. Schütza 4.3. Fenomenografi czne badania świata znaczeń 4.3.1. Teoretyczne i epistemologiczne podstawy badań fenomenografi cznych 4.3.2. Charakterystyka procesu pozyskiwania i analizy materiału badawczego Zakończenie Jakościowe badania nad niepełnosprawnością – problemy rozumienia i interpretacji Bibliografia | 
