NAUKA HISTORII W UPADKU
STUDIUMO HISTORIOGRAFII
I IDEOLOGII HISTORYCZNEJ W IMPERIALISTYCZNYCH NIEMCZECH
HENRYK OLSZEWSKI
Wydawca: PWN
Rok wydania: 1982 WARSZAWA
Liczba stron: 658
Rozmiar około: 17cm x 24cm
Stan: DOBRY+ / BARDZO DOBRY, twarda oprawa płótno, PRAWDOPODOBNIE NIE UŻYWANA
Koszt wysyłki: 8,5
TYLKO JEDNO WYDANIE. NISKI NAKŁAD 3 000 EGZEMPLARZY
_________________________
Spis treści
I. NAUKA HISTORII I IDEOLOGIA HISTORYCZNA...........13
1. Pole badania i badawcze pytania 14 >r >
2. Magistra vitae? 17
3. Historiozofia — ideologia historii — mitologia historyczna, czyli
o możliwościach manipulowania faktami przeszłości 20 .. •
4. Refleksja historyczna a dzieje myśli politycznej w Niemczech 22
5. Z dziejów polsko-niemieckiego dialogu historiograficznego 24 ■
6. Komentarz do wykładu 27 . . ■.. v.. ■
II. HISTORIOGRAFIA I IDEOLOGIA HISTORYCZNA W NIEMCZECH CESARSKICH................31
1. Nauka historii na piedestale. Leopold von Ranke 32- " ■ *• •
2. Szkoła pruska 38 ■ > - W
3. Rozwój mitologii historycznej 44 ':'
4. Historia jako dzieje walk rasowych 48
5. Kryzys filozofii historii 54 :' •'
6. Młodorankiści. Meinecke (I) 57
7. Historia w ideologii wszechniemieckiej 65 '
8. „Badanie" dziejów polskich 71
9. Historycy w wojnie światowej 76 " ' . •.. •
HI. HISTORIOGRAFIA I IDEOLOGIA HISTORYCZNA W REPUBLICE
WEIMARSKIEJ........................... 83
1. Rok 1918 84 ; ,
2. Historycy przeciwko Republice 90
3. „Republikanie z rozsądku". Meinecke (II) 98
4. W obronie polityki imperialnej 106
5. Struktury organizacyjne a polityka w nauce historii 110
6. Korektury w obrazie niemieckiej przeszłości 116
7. Badania wschodnie 129 .-
8. Rozwój ideologii „volkistowskiej" i „volkistowskiej" koncepcji historii 136
59. Katastroficzna filozofia dziejów: Oswald Spengler 145
10. Ekskurs 1: Ideologia konserwatywnej rewolucji 150
11. Historycy a nazizm. Meinecke (III) 160
6
IV. NAZIZM I PODSTAWY JEGO IDEOLOGII HISTORYCZNEJ..... 169
1. Spory o istotę faszyzmu 170
2. O „niemieckiej rewolucji" 1933 - 1934 179
3. Ideologia dyktatury 189
4. Program Mein Kampf 195
5. Rozwój zasad „narodowosocjalistycznego światopoglądu" 202
6. Ekskurs 2: W poszukiwaniu ideowych paranteli nazistowskiego światopoglądu 211
7. Nazizm a nauka 219 .....
8. Ideologia historyczna a nazizm 228
V. NARODZINY I ROZWÓJ IDEOLOGII HISTORYCZNEJ NAZIZMU . . 233 VIII.
1. U źródeł nazistowskiej ideologii historycznej 234 ■ <
2. Dylematy pcriodyzacji i systematyzacji 239 >
3. Wódz — apostołowie — koryfeusze 244
4. Ideologia historii w Mein Kampf 248 ■ ,
5. „Rozmowy przy stole" 253 "* <
6. Alfred Rosenberg: historia jako religia krwi 257 , . ,
7. W roku „narodowego przełomu" 271
8. Ideologia historyczna w służbie SS 276
9. „Ogólnonarodowa" ideologia historii: Harold Steinacker 283
10. Walter Frank i apogeum historii jako „nauki walczącej" 292 ,. ., .■ ,
11. Demoniczna koncepcja historii: Ernst Krieck 305
12. Kształtowanie się nazistowskiego programu nauczania historii 311 ■
VI. ORGANIZACJA „BADAŃ" I NAUCZANIA HISTORII W Ul RZESZY . 321
1. „Gleichschaltung" a konflikty diadochów 322
2. Ekskurs 3: Brunatne uniwersytety 326 -.i' ■ .;..«
3. Uniwersytety a historia starożytności 334
4. Związek Historyków Niemieckich 341
5. Komisja Historyczna Rzeszy 344
6. Próba „ujednolicenia" badań nad średniowieczem 347
7. Instytut Historii Nowych Niemiec 351
8. Badanie dziejów tzw. Judenfrage 358
9. NSDAP a tzw. Judenfrage 361
10. Amt Rosenberg 364
11. „Ahnenerbe" 369
12. „Historische Zeitschrift" w latach 1933 - 1943 373
VII13. Badania wschodnie 378
14. Organizacja nauczania historii 386
15. Sukces programu „Gleichschaltung" 394
VII. NAZIZM O SIŁACH SPRAWCZYCH W DZIEJACH......... S*7
1. Prawa historii a zasady „narodowosocjalistycznego światopoglądu" 398
2. Prawa czy mity? Próba systematyzacji 406
3. Zasada rasy 413 • .> ,
4. Jednostka i Volk 425 >
5. VoJk a państwo. Idea Rzeszy 434 ■6. Zasada wielkiej przestrzeni 438
7. Prawo walki - pochwała wojny — wróg 442 1 11 " .. ' ■ ■
8. Teutonocentryzm i megalomania narodowa 448 >»>.;>. i-
9. Wódz i elity 451
10. Historia — droga do zwycięstwa Adolfa Hitlera 456 '.'
VIII. NAZISTOWSKI OBRAZ PRZESZŁOŚCI . . . . . , . . . ..... «61
1. O „uzgadnianiu" nazistowskiego obrazu przeszłości 462
2. XJ kołyski praojców 469
3. Starogermańskie cnoty 473
A. Pierwsze sukcesy ekspansji 477 " "*' '' J 1 !
5. Nordycka Hellada 479 ■ - ' ' • ..i-< •
•6. Przyczyny wielkości i upadku Rzymu. Wczesne chrześcijaństwo 482 7. Germanie na progu wieków średnich 485
*. Spory o zasługę ugruntowania I Rzeszy: Karoi Wielki — Widukind — '
- Henryk I 489 9. Południowa polityka cesarstwa 494
10. „Odzyskanie niemieckiego Wschodu" 497
11. Reformacja i wojna 30-letnia 502 82. Hohenzollernowskie Prusy 505 13. Rozbiory Polski 508
114. Krytyka rewolucji francuskiej. Potępienie liberalizmu i demokracji 511 85. Rok 1848 i zjednoczenie Niemiec 515
16. Bismarck 517
37. Niemcy wilhelmińskie 521
48. Mitologia I wojny światowej 525
19. Przeciwko Republice Weimarskiej 528
20. Wokół interpretacji historii hitlerowskiego ruchu 531
K. HISTORIOGRAFIA „UCZONA" A III RZESZA........... 535
1. Jedna czy dwie historiografie? 536
2. Zawód uczonych. Kontrowersje wokół kryteriów ocen 539
3. Poglądy i postawy 544Fritz Schachermeyr 545 Helmut Berve 549 Wilhelm Weber 552 Albert Brackmann 554 Friedrich Meinecke 559 Reinhard Wittram 566 Adalbert Wahl 569 Heinrich Ritter von Srbik 571 Karl Alexander von Müller 575 Gerhard Ritter 578
4. Przeciwnicy Hitlera? Dylematy w obliczu klęski 582 ■?
5. O poglądach i postawach historyków emigracyjnych 585
X. POSŁOWIE: HISTORIOGRAFIA I IDEOLOGIA HISTORYCZNA NA STRAŻY ZACHODU . . . . .... _____........... . .
1. Rok 1945: Zerwanie z przeszłością? 590 •
2. Między historyzmem a ideologią prawa natury. Kontrowersje wokół /.'wartości nauki historii 596
3. O przesłankach „niemieckiej katastrofy". Meinecke (V) 612
4. W obronie niemieckiego militaryzmu. Ritter (II) 607
5. Zachodnioniemiecka ideologia ruchu oporu 611
6. „Hitlerforschung" a „Hitlerwelle" 615
7. Druga wojna światowa — przedmiot badań i mitów 622 .
8. Strukturgeschichte 624
9. „Odkrycie" niemieckiego imperializmu a problem kontynuacji 628 10. Na pozycjach nacjonalizmu i antykomunizmu 633
Wykaz skrótów............................
Indeks osób
