NAZWISKA POLAKÓW KAZIMIERZ RYMUT OSSOLINEUM 1991

01-11-2014, 16:14
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 79.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4725870417

Miejscowość Kraków

Koniec: 01-11-2014 15:33:03

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: twarda z obwolutą
Rok wydania (xxxx): 1991

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 10 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

Kazimierz RYMUT (ur. w 1935 r.), profesor w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, jest autorem wielu książek i artykułów z dziedziny onomastyki. Przedmiotem jego zainteresowań są zarówno nazwy geograficzne, jak i osobowe. Poprzednia jego książka Nazwy miast Polski cieszyła się dużą popularnością, o czym świadczy szybkie wyczerpanie dwu jej wydań (Ossolineum. 1980 i 1987).
Od 1973 r. jest redaktorem naczelnym rocznika „Onomastica" poświęconego nazewnictwu osobowemu i geograficznemu.
Kazimierz Rymut
Nazwiska Polaków
Wrocław - Warszawa - Kraków Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo 1991
Publikację opiniowali
EDWARD BREZA I CZESŁAW KOSYL
Obwolutę i okładkę projektował
EDWARD KOSTKA
Redaktor
ANNA CIEŚLAROWA
Redaktor techniczny
ALICJA JANUSZCZAK

Spis treści

Przedmowa....................... 5
Nazwisko jako element języka.................
Nazwisko jako późne zjawisko historyczne............ 12
Nazwisko jako element prawa................. 22
Budowa językowa nazwisk polskich............... 28
1. Nazwiska równe wyrazom pospolitym........... 28
2. Nazwiska równe imionom............... 30
3. Nazwiska równe nazwom geograficznym.......... 38
4. Nazwy osobowe posiadające przyrostki słowotwórcze...... 39
5. Cechy gwarowe w nazwiskach.............. 53
6. Pisownia nazwisk polskich............... 57
Nazwiska pochodzenia obcego................ 60
Wybrane nazwiska Polaków w układzie gniazdowym......... 71
Wykaz podstawowej literatury................ 310
Wykaz skrótów...................... 313

Przedmowa

Pisanie pracy o nazwiskach w Polsce używanych, nawet popularno-nauko-wej jak ta, nie jest sprawą ani prostą, ani łatwą. Jakich dziś Polacy używają nazwisk? Nie wiadomo. Do tej pory nie zostały zestawione nazwiska współczesne. Nie ma też zbiorów nazwisk z dawniejszych epok. Każdy z nas może podać wiele nazwisk; swoich bliskich, osób znanych z historii, z polityki, kultury, ale ile w Polsce używa się nazwisk, tego nikt nie potrafi powiedzieć. Jedni mówią, że najwięcej w Polsce jest Kowalskich, inni że Nowaków, ale nikt nie zestawił np. stu najczęściej używanych nazwisk. Mówi się, że pewne regiony Polski mają charakterystyczne nazwiska, np. Kaczmarek występuje przede wszystkim w Poznańskiem, a Bachleda w okolicach Zakopanego, ale kto może coś więcej powiedzieć o geograficznym zróżnicowaniu nowszej warstwy nazwisk polskich? Brakuje pełnego zestawu nazwisk współczesnych używanych w Polsce informującego o częstotliwości i regionach występowania. Taki Słownik nazwisk w Polsce używanych można opracować na podstawie powszechnych spisów ludności, które są przeprowadzane co kilka lat.
Nosiciela nazwiska interesuje, od kiedy jest ono znane, jakie jest jego pochodzenie i co mogło niegdyś znaczyć. By odpowiedzieć na pytanie, od kiady znane jest dane nazwisko, trzeba dysponować historycznym słownikiem nazw osobowych w Polsce używanych. Do tej pory nauka polska może poszczycić się tylko, co prawda wspaniałym, ale obejmującym wyłącznie średniowiecze Słownikiem staropolskich nazw osobowych (Wrocław 1[zasłonięte]965-19). Brakuje natomiast możliwie pełnych zestawów nazw osobowych używanych w Polsce od roku 1500 do czasów współczesnych. Jest co prawda kilka prac zestawiających i omawiających nazwiska poszczególnych regionów czy miast, ale są to tylko małe części materiałów nazewniczych. Całe morze nazw tkwi w najrozmaitszych rękopisach i drukach, których nikt nie zebrał-ani nie zbadał. Trudno też dać odpowiedź na kolejne pytanie, jakie jeąt pochodzenie danego nazwiska i co ono niegdyś mogło znaczyć. Do tej pory nie został opracowany naukowy słownik historyczno-etymologiczny nazwisk^ w Polsce używanych, przedstawiający ich historię, budowę językową i etymologię. Nie można jednak przygotować naukowego Słownika historyczno-ety-mologicznego nie dysponując wcześniej zestawem współczesnych nazwisk i odpowiednio zebranymi materiałami historycznymi. W tym zakresie jesteśmy daleko za nauką światową, ponieważ dawno opracowane zostały np. słowniki etymologiczne nazwisk niemieckich i francuskich.
Cele obecnej książki są bardzo skromne. Chciałbym zainteresować Czytelników problematyką nazwisk. Po pierwsze, chciałbym się z Czytelnikami zastanowić, co to jest nazwisko tak pod względem językowym, jak też prawnym, jak się ono kształtowało w ciągu wieków. Po drugie, jaka jest budowa językowa nazwisk i od czego one pochodzą. Po trzecie, jakie są obce naleciałości w nazwiskach używanych przez Polaków.
Większość Czytelników nie będzie szukać informacji, jaka jest historia nazwisk w ogóle, czy jaka jest struktura językowa nazwisk genetycznie polskich, ale własnego nazwiska, jego dziejów i pochodzenia. Chciałbym chociaż trochę zaspokoić tę ciekawość. Podstawowa część książki zbiera częściej występujące w naszym kraju nazwiska i stara się podać ich objaśnienie. Nie jestem w stanie opracować etymologii wszystkich nazwisk Polaków, chociażby z przyczyn, o których pisałem wyżej, nie mówiąc już o ograniczonych możliwościach jednego człowieka wobec tak dużego i trudnego materiału. Nie ma też możliwości wydawniczych, gdyż dobry słownik etymologiczny nazwisk w Polsce używanych wymagałby kilku tomów. W tej sytuacji zdecydowałem się na słownik gniazdowy nazwisk Polaków. Wiadomo bowiem, że od jednej podstawy pochodzi szereg nazwisk. Dość powiedzieć, że od imienia Jan znalazłem ponad 300 różnorodnych form pochodnych. Pod jedną więc podstawą zbieram wszystkie znane mi formacje pochodne. Objaśniam tylko pochodzenie podstawowej nazwy osobowej, a w formacjach pochodnych wydzielam przyrostki słowotwórcze. Ten sposób objaśniania nazwisk stwarza możliwość przytoczenia większej ich liczby. Udało mi się, dzięki tej metodzie, przytoczyć około 30000 różnych nazwisk. Niestety, metoda ta niesie pewne niebezpieczeństwa. Dla wielu bowiem nazwisk można podać dwie, a często nawet więcej różnych etymologii. W słowniku gniazdowym trzeba się decydować tylko na jedno objaśnienie. Powoduje to.znaczne zubożenie treści poznawczej, a niekiedy jednoznaczne objaśnienia mogą zaciemniać prawdziwe pochodzenie konkretnego nazwiska. Co prawda w Słowniku podaję często drugą etymologię w formacjach pochodnych, ale takich podwójnych etymologii nie można mnożyć. Słownik gniazdowy w centrum uwagi stawia gniazda nazewnicze, a pomija w zasadzie jednostkowe nazwiska, które nie tworzą gniazd, np. polskie nazwiska pochodne od nazw miejscowych, a posiadające zakończenia na -ski. Są to nazwiska bardzo częste w języku polskim. W Słowniku objaśniam pewną liczbę takich nazwisk utworzonych od nazw miejscowych, ale ich zasób z pewnością nie zadowoli Czytelników. W małym zakresie objaśnione zostały też nazwiska noszone przez Polaków, ale genetycznie obce, zwłaszcza pochodzenia niemieckiego. I te nazwiska nie układają się w gniazda. Rzadko bowiem od nazwiska genetycznie niemieckiego, to znaczy utworzonego od niemieckiego wyrazu pospolitego lub niemieckiej nazwy osobowej, tworzone były w języku polskim formy pochodne. Mankamenty gniazdowego słownika nazwisk polskich można by jeszcze mnożyć. Ale przytoczone wystarczą, by mieć pewność, że moje opracowanie nie zadowoli w pełni zarówno specjalistów, jak i osób bez językoznawczego przygotowania.
Zmuszony obecnie do bardzo skąpej prezentacji naszych nazwisk, głównie ze względu na aktualne trudności wydawnicze, chciałbym w przyszłości znacznie poszerzyć tę książkę. Sądzę, że powinno się uwzględnić około 100 tys. nazwisk, by mieć dostateczny obraz bogactwa i różnorodności nazwisk przez Polaków używanych.

Wykaz podstawowej literatury

Altbauer M., Dublety imion biblijnych w polszczyżnie, Onomastica X, 1965,
s. 196-203. Bartmińska I., Bartmiński J., Nazwiska obce w języku polskim. Problemy
poprawnościowe. Słownik wymowy i odmiany. Warszawa 1978. Bibliografia onomastyki polskiej (cz. I) do roku 1958 włącznie, (cz. II) od roku 1959
do roku 1970 włącznie, opr. W. Taszycki, M. Karaś, A. Turasiewicz, Kraków
1960, 1972; (cz. III) od roku 1971 do roku 1980 włącznie, pod red. K. Rymuta,
Wrocław 1981.
Biryła M. W., Bełaruskaja antrapanimija, t. I — III, Mińsk 1[zasłonięte]966-19. Borek H., Diachroniczna i synchroniczna klasyfikacja nazwisk polskich, [w:] Z Polskich
Studiów Slawistycznych. Językoznawstwo, seria 5, Warszawa 1978, s. 447 — 455. Borek H., Szumska M., Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do
roku 1740. Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowc, Warszawa 1976. Breza E., Nazwy osobowe z sufiksem -sz, -s i -ś po spółgłosce w języku polskim, Slavia
Occidentalis XXV. 1978. s. 15-25.
- Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1978. Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.
Bubak J., Nazwiska ludności dawnego starostwa nowotarskiego, cz. I-II. Wrocław 1[zasłonięte]970-19.
- Polskie nazwy osobowe z sufiksem -arz (Juslyniarz, Marusarz), [w:] Opuscula Polono-Slavica, Wroclaw 1979, s. 79-85.
- Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków 1986.
Buch T., Litewskie nazewnictwo osobowe w pow. Sejny i Suwałki, Onomastica IX,
1964, s. 312-320. Bystroń J., Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938.
- Nazwiska polskie, wyd. II, Lwów 1937.
Chłopicka M., Nazwy osobowe z sufiksem -iga, -yga, Zeszyty Naukowe UJ, Prace
Językoznawcze 29, Kraków 1970, s. 123-133. Dobrzyński W., Nazwiska Ślązaków z powiatu niemodlińskiego. Zeszyty Naukowe
WSP w Opolu, Językoznawstwo III, Opole 1967, s. 81-103.
Fro s B., Sowa F., Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 1976. Gala S., Polskie nazwy osobowe z podstawowym -l-l- w części sufiksalnej, Łódź 1985.
- Słownik nazwisk i przezwisk ludności ziemi piotrkowskiej, Piotrków Trybunalski 1987.
Gołębiowska T., Antroponimia Orawy, Kraków 1971.
Gottschald M., Deutsche Namenkunde, Berlin 1954.
Górnowicz H., Nazwiska ludności autochtonicznej Powiśla, „Rocznik Gdański"
XIX-XX, 1961, s. 163-184.
Grodziński E., Zarys ogólnej teorii imion własnych, Warszawa 1973. Gruszczyńska-Dubowa H., O sposobach przejmowania imion i nazwisk z języka
czeskiego, „Poradnik Językowy" 1951, nr 3, s. 14—17. Grzybowski S., Nazwisko i jego stałość jako elementy identyfikacji osoby w dawnym
prawie polskim, „Onomastica" III, 1957, s. 485 — 514. Herbarz polski, wyd. A Boniecki, t. I-XVI, Warszawa 1[zasłonięte]899-19. Herbarz polski K. Niesieckiego, powiększony ... przez J. N. Bobrowicza, t. I —X,
Lipsk 1[zasłonięte]839-18.
Kamińska M„ Nazwiska i przezwiska ludności wieśniaczej w Łowickiem, „Onomastica" IV, 1958, s. 79-120.
- Z dziejów kształtowania się nazwisk chłopskich w Wieluńskiem, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN XVIII, 1972, s. 65-91.
Kamińska-Rzetelska E„ Z onomastyki kaszubskiej. Nazwiska na -óc, -éc, -ic-yc,
„Onomastica" V, 1959, s. 177-193. Karaś M„ Antroponimiczny sufiks -ur, -ura w języku polskim. Zeszyty Naukowe UJ.
Prace Językoznawcze nr 29, Kraków 1970, s. 17 — 31.
- Imię, nazwisko, przezwisko - nazwa osobowa w polszczyżnie, „Onomastica" XXI, 1976, s. 19-40.
Karpluk M„ Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław 1961.
- Z badań nad polskim nazewnictwem osobowym XV i początku XVI wieku, „Onomastica" III, 1957, s. 179-187, 381-392.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red. B. Dobrzyńskiego i J. Ignatowicza,
wyd. 2, Warszawa 1975.
Kopertowska D., Kieleckie antroponimy XVI i XVII wieku, Kielce 1980. Ko walik-Kaleta Z., Staropolskie nazwy osobowe motywowane przez nazwy miejscowe,
Wrocław 1981. Kozierowski S., Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów
słowotwórczych, Poznań 1938, cz. II, Poznań 1948. Kreja B„ Rola desufiksacji w tworzeniu osobowych nazw pospolitych i własnych,
„Onomastica" XVIII, 1973, s. 197-244. Kuraszkiewicz W., Nazwiska na -owić w Warszawie XV-XVI w., „Język Polski"
XXXI, 1951, s. 23-29. Kuryłowicz J„ O niektórych właściwościach imion skróconych, [w:] Symbolae
philologicae in honorem Vitoldi Taszycki, Wrocław 1968, s. 176—181. Kurzowa Z„ Polskie rzeczowniki męskie na -o na tle słowiańskim, Wrocław 1970. Litwin J., Imię i nazwisko. Zbiór przepisów polskiego prawa cywilnego i administracyjnego, Łódź 1932. Malec M., Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych, Wrocław
1971.
- Dwuczłonowe przezwiska i przydomki staropolskie, „Onomastica" XIX, 1974, s. 191-227.
- Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław 1982. Matuszewski J., Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź 1980.
Mączyński J„ Nazwiska łodzian (XV-XIX wiek). Łódź 1970. Milewski T., Indoeuropejskie imiona osobowe, Wrocław 1969. Opas T., Uwagi o wpływie języka polskiego na powstanie i rozwój nazwisk Żydów
polskich (od połowy XVI do XVIII wieku), Biuletyn Żydowskiego Instytutu
Historycznego w Polsce 24/1, 1974, s. 47 — 63. Rieger J., Imiennictwo ludności wiejskiej w Ziemi Sanockiej i Przemyskiej w XV w.,
Wrocław 1977. Rospond S., Nazwiska Ślązaków, Opole 1960.
- O nazwiskach na -ski, „Poradnik Językowy" 1960, s. 1 — 12.
- Słownik nazwisk śląskich, cz. I-II (A-K), Wrocław 1967, 1973.
- Słowotwórstwo onomastyczne a apelatywne. [w :] Z Polskich Studiów Slawistycznych. Językoznawstwo, seria 4, Warszawa 1972, s. 109—119.
- Stratygrafia polskich nazw osobowych, Rozprawy Komisji Językowej WTN, VII, 1969, s. 53-130.
Safarewicz J., Polskie imiona osobowe pochodzenia litewskiego, „Język Polski", XXX, 1950, s. 113-119.
Shevelov G. Y., Nazwiska słowiańskie na -kevic, [w:] Symbolae philologicae in
honorem Vitoldi Taszycki, Wrocław 1968, s. 303-314. Siciński B., Zachodnio-słowiańsko-niemieckie hybrydy nazwiskowe z przyrostkiem
-er w wiekach XIV-XV, Onomastica Slavogermanica II, 1960, s. 83-109. Siudut A., Nazwiska polskie z przyrostkiem -ut, Slavia Occidentalis XIX, 1948,
s. 389-397. Skulina T., Ekspresywna funkcja formantu -ec w staropolskiej antroponimii, Studia
Rossica Posnaniensis X, 1978, s. 199-205.
Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I —V, Kraków 1952—1982. Słownik języka polskiego, J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego,
t. I-VIII, Warszawa 1[zasłonięte]900-19.
Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I-XVII, Wrocław 1[zasłonięte]966-19. Słownik staropolski, t. I-IX, Wrocław 1[zasłonięte]953-19. Słownik staropolskich nazw osobowych, pod red. W. Taszyckiego, t. I —VII,
Wrocław 1[zasłonięte]965-19. Smoczyński P., Polskie nazwiska patronimiczne (na tle innych typów i języków),
[w:] Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 3. Językoznawstwo, Warszawa 1968,
s. 243-256.
- Słowiańskie imiona pospolite i własne z podstawowym -ch- w części sufiksalnej, Wrocław 1963.
Taszycki W., Czeskie i słowackie nazwiska w Polsce, „Język Polski" XLIX, 1969, s. 161-169.
- Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1926.
- Nazwiska-przymiotniki typu -ski-owski-ewski, Symbolae polonicae in honorem Stanislai Jodłowski, Wrocław 1972, s. 182-186.
- Polskie nazwy osobowe, Kraków 1924.
Urbańczyk S., Nazwy i nazwiska. Porady językowe, Wrocław 1964.
Vincenz de A., Traité d'antroponymie houtzoule, München 1970.
Warchoł S., Słowiańskie nazwy osobowe z sufiksami -ula, -ul (na tle formacji
apelatywnych), cz. I, „Onomastica" XV, 1970, s. 202-233; cz. II, „Onomastica"
XVI, 1971. s. 186-210. Wilkoń A., Nazwy osobowe typu Bystroń, Pigoń, Dobronia w języku polskim, Zeszyty
Naukowe UJ. Prace Językoznawcze 42, Kraków 1974, s. 113 — 159. Wolnicz-Pawłowska E., Osiemnastowieczne imiennictwo ukraińskie w dawnym
województwie ruskim, Wrocław 1978. Wróbel H., O synchronicznych relacjach słowotwórczych w onomastyce, Prace
Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Językoznawstwo IV, Katowice 1978, s. 16 — 24.
- Schematy słowotwórcze polskich hipokorystyków, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Prace Językoznawcze II, Katowice 1973, s. 27 — 48.
Zaleski J., Wołacz w funkcji mianownika w imionach męskich i rzeczownikach pospolitych (formy typu Józiu, Stasiu; wujciu, dziadziu), „Język Polski" XXXIX, 1959, s. 32-50.
Zaręba A., Osobowe nazwy własne i ich miejsce w systemie językowym, „Poradnik Językowy", 1979, s. 1-13.
- Polskie imiona ludowe, „Onomastica" III, 1957, s. 129-178.
- Polskie imiona ludowe. Wybór materiałów, „Onomastica" V, 1959, s. 373 — 408. Żabska B., Nazwiska polskie typu dopełniaczowego, Wrocław 1977.

Wykaz skrótów

czes. - czeski
gr. - grecki
gw. - gwarowy
KrW - Kresy Wschodnie
KrP - Kresy Północne
lit. - litewski
łac. - łaciński
m. - męski
Maz - Mazowsze
Młp - Małopolska
n. - nazwa
n. m. - nazwa miejscowa
n. os. - nazwa osobowa
niem. - niemiecki
poi. - polski
Pom - Pomorze
przym. - przymiotnik
psł. - prasłowiański
ros. - rosyjski
stp. - staropolski
Śl - Śląsk
ukr. - ukraiński
Wlkp - Wielkopolska
woj. - województwo
z. - zobacz
ż. - żeński

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ