Początki zainteresowań XVII-wieczną architekturą Lublina ipółnocno-wschodniej Małopolski przypadają na okres niewoli narodowej. Wówczas, intensywnie poszukując symboli narodowych, odwoływano się do historii ikulturowego dziedzictwa iwkrótce zbudowano mit renesansu lubelskiego jako sztuki rdzennie polskiej, wyrosłej zmiejscowej tradycji, powstałej niezależnie od architektury niemieckiej czy włoskiej. Wlatach międzywojennych badania nad architekturą powstałą wczasach największej potęgi Rzeczypospolitej stały się elementem legitymizacji odrodzonej Polski. Jednak, paradoksalnie, największy rozkwit badań nad renesansem lubelskim przypadł na lata 50. XX wieku. Sztuka prowincji dawnej Małopolski stała się wówczas synonimem twórczości „ludowej”, narodowej wformie isocjalistycznej wtreści.

Nacjonalistycznie motywowane prace na temat renesansu lubelskiego miały poważne konsekwencje dla dalszego rozwoju badań nad tym zagadnieniem. Przeniknęły one bowiem do literatury popularnej ido dziś kształtują obraz sztuki XVII wieku. Niniejsza publikacja, będąca interdyscyplinarną analizą różnorodnych motywacji ihistorycznych uwarunkowań badań nad sztuką, jest próbą pokazania tej dyscypliny wszerszym kontekście społecznym ipolitycznym.