Dramatyczne zmiany w
światowym rolnictwie trwają od lat i dotkliwie dotykają polskie rolnictwo. Tempo
zmian jest coraz szybsze, co stawia przed nasiennictwem ogromne wyzwania. Dziś,
a także w przyszłości przewaga konkurencyjna będzie wynikać nie tylko z wartości
samego produktu i jego wyglądu, ale także ze zrozumienia kluczowych segmentów
rynku, opracowania dobrze zaplanowanych strategii przedsiębiorstwa oraz
wdrożenia tych strategii na każdym poziomie. Do tego jest niezbędna rzetelna i
głęboka wiedza.
To właśnie skłoniło nas do
napisania podręcznika „Nasiennictwo". Podręczników z nasiennictwa w języku
polskim było kilka, jeśli nie kilkanaście, ale wszystkie wydano w początkach lat
siedemdziesiątych. Ich nakłady zostały dawno wyczerpane, a wiele treści
całkowicie się zdezaktualizowało; szczególnie te dotyczące organizacji i
funkcjonowania przemysłu nasiennego. Od wielu już lat w akademickim kształceniu
rolniczym, a także w praktyce odczuwało się brak nowoczesnego podręcznika z tej
dziedziny. Te potrzeby jeszcze wzrosły po zmianie systemu gospodarczego i
tworzeniu zrębów gospodarki rynkowej oraz organizowaniu studiów i rozmaitych
kursów z nasiennictwa. Z tego też powodu poświęcono w podręczniku sporo miejsca
światowemu przemysłowi nasiennemu, wprowadzono niektóre elementy zarządzania
przedsiębiorstwami nasiennymi oraz dość dokładnie przedstawiono prawa hodowców
roślin i prawo nasienne.
Podręcznik składa się z dwóch
części.
Pierwsza obejmuje zagadnienia
ogólne:
światowy przemysł nasienny,
prawa hodowców roślin i prawo nasienne, podstawy hodowli roślin, właściwości
biologiczne nasion, wpływ środowiska na plon i jakość nasion, zasady produkcji
materiału siewnego, metody przechowywania nasion oraz kwalifikację materiału
siewnego.
Część druga jest poświęcona
metodom reprodukcji materiału siewnego, uwzględniono w niej wszystkie ważniejsze
grupy roślin: zbożowe, strączkowe, przemysłowe, okopowe, pastewne i trawy z
roślin rolniczych; bobowate, kapustowate, selerowate, dyniowate, psiankowate,
astrowate, liliowate, komosowate i grzyby uprawne z roślin warzywnych; rośliny
ozdobne i zielarskie oraz rośliny sadownicze i ozdobne stosowane jako podkładki
generatywne.
Rośliny rolnicze i ozdobne
opisano według tradycyjnych grup użytkowych, zaś warzywne i zielarskie zgodnie z
przynależnością do rodzin botanicznych. W opracowaniu podręcznika brało udział
42 Autorów, specjalistów z różnych dziedzin i znawców metod reprodukcji
materiału siewnego poszczególnych gatunków, dysponujących niezwykle różnym
materiałem doświadczalnym i literaturą. Nie wszystkie też grupy roślin można
było opisać według tego samego schematu. Stąd też nie było możliwości
ujednolicenia tekstu. Od początku zdawaliśmy sobie z tego sprawę i musieliśmy
się z tym pogodzić, chcąc doprowadzić do wydania podręcznika. Wiele zagadnień
zostało opracowanych bardzo skrótowo ze względu na ograniczoną objętość
podręcznika. Wszyscy Autorzy narzekali, że nie mogą zamieścić tego co ich
zdaniem należałoby jeszcze napisać.
Sporo kłopotów sprawiły
całemu zespołowi Autorskiemu zmiany w polskim prawie nasiennym jakie wprowadzano
w czasie pisania podręcznika. Nie można było zamieszczać informacji, które
dotarłyby do rąk czytelników już nieaktualne, a nowe przepisy nie były jeszcze
gotowe. Dlatego nie wszystkie zmiany udało się uwzględnić w tekście. Dotyczyło
to przede wszystkim wymagań stawianych materiałowi siewnemu i związane było z
dostosowywaniem polskich regulacji prawnych do rozwiązań istniejących w UE. W
związku z tym, tracą między innymi moc prawną przepisy dotyczące kwalifikacji
polowej i dotychczasowe normy nasienne. W ich miejsce wprowadza się
rozporządzenia ministra właściwego ds. rolnictwa, które odtąd będą obowiązywały.
Dlatego też posługiwano się w tekście ogólnikowymi określeniami w rodzaju
przepisy polskiego prawa nasiennego.
Redaktorzy w tym miejscu
chcieliby bardzo serdecznie podziękować wszystkim Autorom i Recenzentom, że
zechcieli uczestniczyć w opracowaniu podręcznika, za szybkie napisanie
powierzonych im opracowań oraz zrecenzowanie tekstów. Tylko dzięki temu udało
się wydać podręcznik w tak krótkim czasie. Prace nad nim rozpoczęły się na
serio po podjęciu decyzji przez Ministra Edukacji Narodowej o dofinansowaniu
podręcznika, co nastąpiło w styczniu bieżącego roku. Stąd też kierujemy
serdeczne podziękowania pod adresem Resortu za docenienie potrzeby wydania tego
opracowania i przyznanie dotacji.
Słowa podziękowania należą
się również Państwowemu Wydawnictwu Rolniczemu i Leśnemu, a szczególnie
Oddziałowi Poznańskiemu, jego wszystkim Pracownikom za życzliwość, stałą
mobilizację Autorów i Recenzentów i niezrażanie się wprowadzanymi często
zmianami, już po ostatecznym uzgodnieniu tekstu.
Nie można też pominąć i nie
okazać wdzięczności naszym Mistrzom i Poprzednikom, którzy nas wprowadzali w
tajniki nasiennictwa. Są to nieżyjący już profesorowie: Zygmunt Pietruszczyński,
Józef Dorywalski, Marian Lityński i Jerzy Korohoda.
Karol W. Duczmal Halina
Tucholska
Tytuł Nasiennictwo.Tom II
Autor praca zbiorowa
Wydawca PWRiL
Rok wydania 2000
Liczba stron 416
Wymiary 240x170mm
Okładka miękka
ISBN 83-09-01733-2
Zmiana systemu
politycznego, jaka się dokonała w Polsce, stwarza konieczność dostosowania
krajowego rolnictwa do gospodarki rynkowej. Postawiło to ogromne wyzwanie
przed nasiennictwem. Dziś, a także w przyszłości przewaga konkurencyjna
będzie wynikać nie tylko z wartości samego produktu i jego wyglądu, ale
także ze zrozumienia kluczowych segmentów rynku, opracowania dobrze
zaplanowanych strategii przedsiębiorstwa oraz wdrożenia tych strategii na
każdym poziomie. Wymaga to posiadania rzetelnej i głębokiej wiedzy.
Chęć przybliżenia i
ułatwienia dotarcia do tej wiedzy skłoniła nas do napisania podręcznika
„Nasiennictwo". Brak nowoczesnego podręcznika z tej dziedziny odczuwało się
od wielu lat w akademickim kształceniu rolniczym, a także w praktyce. Te
potrzeby wzrosły, kiedy rozpoczęto rekonstrukcję systemu nasiennego. Z tego
powodu w pierwszej części podręcznika poświęcono sporo miejsca światowemu
systemowi nasiennemu oraz prawom hodowców i prawu nasiennemu.
Druga część obejmuje
problematykę reprodukcji materiału siewnego roślin rolniczych i
ogrodniczych. Uwzględniono w niej wszystkie ważniejsze grupy roślin
uprawianych w kraju. Z roślin rolniczych omówiono: zbożowe, strączkowe,
przemysłowe, okopowe, pastewne i trawy, a z warzywnych: bobowate,
kapustowate, selerowate, psiankowate, dyniowate, astrowate, liliowate,
komosowate, wiechlinowate i grzyby uprawne. Przedstawiono też pokrótce
roczne, dwuletnie i wieloletnie rośliny ozdobne oraz zielarskie, sadownicze
i ozdobne używane jako podkładki generatywne.
Rośliny rolnicze omówiono
według tradycyjnego podziału na grupy użytkowe, natomiast rośliny warzywne i
zielarskie stosownie do systematyki botanicznej, wprowadzając też aktualne
nazewnictwo.
Autorzy opracowujący
metody reprodukcji materiału siewnego poszczególnych gatunków posiadali
materiały o różnej wartości i dlatego było niemożliwe ujednolicenie tekstu.
Poza tym nie wszystkie grupy roślin można było omówić w ten sam sposób.
Część zagadnień została opisana bardzo skrótowo ze względu na ograniczoną
objętość podręcznika. Wielu Autorów uważało, że nie mogli zamieścić
wszystkiego, co powinno się znaleźć w ich opracowaniu.
Najwięcej kłopotów całemu
Zespołowi Autorskiemu sprawiły zmiany w polskim prawie nasiennym, jakie
zaczęto wprowadzać w czasie pisania podręcznika. Odnosiły się one głównie do
przepisów kwalifikacji materiału siewnego oraz wymagań stawianych temu
materiałowi w obrocie handlowym i miały na celu dostosowanie polskich
regulacji do rozwiązań istniejących w UE. Zlikwidowano normy nasienne
wprowadzając w ich miejsce rozporządzenia ministra właściwego ds. rolnictwa,
jednocześnie zmieniając u niektórych roślin standardy czystości odmianowej,
wilgotności, czystości analitycznej i zdolności kiełkowania, a niekiedy
także inne przepisy. Przy oddawaniu podręcznika do druku rozporządzenia te
nie zostały jeszcze opublikowane, stąd nie wszystkie zmiany udało się
wprowadzić, nie można było powoływać się też na konkretne akty prawne.