Niezwykle interesująca lektura, godna polecenia wszystkim rozpoczynającym przygodę z końmi, ale również tym, którzy pracują z nimi zawodowo lub amatorsko. Książka zawiera bardzo wiele informacji na temat budowy i fizjologii koni oraz ich zwyczajów i upodobań. Przedstawia też pomocne wskazówki dotyczące zasad treningu i codziennej pracy. Wiedza ta jest podana w sposób obrazowy, zrozumiały i treściwy. Myśl przewodnia zaś wydaje się jasna: należy traktować konia jak przyjaciela i partnera, a także starać się dogłębnie poznać jego charakter. Z pewnością wiele osób po przeczytaniu tej książki zrewiduje swój niewłaściwy stosunek do tych wspaniałych zwierząt, co wpłynie korzystnie i na konie, i na ludzi, a tym samym poprawi osiągane wyniki w pracy z tymi niezwykłymi stworzeniami.
Andrzej Lemański trener, mistrz Polski w skokach przez przeszkody
Wiele moich książek dotyczyło „rzeczy" związanych z końmi - stajni, żywienia, pielęgnacji, sprzętu, pielęgnacji kopyt, szkolenia i jazdy konnej. W kilku z nich pisałam o interakcjach między ludźmi i końmi, tam, gdzie miało to związek z opieką nad końmi albo szkoleniem, ale jak do tej pory nie poświęciłam całej książki temu, co sprawia, że koń jest, jaki jest. Ponieważ w głębi serca jestem nauczycielką, moje wyjaśnienia zawierają mnóstwo faktów i szczegółów. Umieściłam je tutaj, żeby czytelnik nie musiał wierzyć mi na słowo, ale dostał informacje, na podstawie których może wyciągać własne wnioski. Ponieważ badania na temat zachowań koni są skąpe i przeważnie oparte na opiniach, ja przedstawiam moje interpretacje tego, co można znaleźć w druku.
Jednak w gruncie rzeczy wszystkie książki i informacje świata nie są w stanie zastąpić czasu i doświadczenia koniecznego, by rozumieć konia. Według mnie to bardzo osobista sprawa. Nikt nie może nam tego dać, nie można tego kupić, nie dojdzie się do tego przez intelektualne rozważania. Jednak dzięki poznaniu faktów związanych końmi i ich życiem można zbudować podstawę zrozumienia ich potrzeb, zachowań i zdolności. Właśnie w tym celu napisałam tę książkę tak, żeby przemawiała zarówno do „myślących lewą półkulą", jak i i do osób częściej „używających prawej", czyli naukowców i artystów, którzy przecież są wśród nas.
Oprócz faktów zamieściłam tu przykłady i anegdoty, które je ożywią. Będziesz czytał moje interpretacje zdarzeń oparte na całym życiu spędzonym pośród koni jako trenerka, instruktorka jeździectwa, nauczycielka, sędzia pokazów konnych, hodowca, autorka książek i fotoreporterka.
Ale zachęcam cię, żebyś zachował otwarty umysł. Słuchaj, obserwuj i czytaj prace innych ludzi związanych z końmi. Pozwól, by osad opadł, a śmietanka się uniosła. Zbierz tyle, ile będziesz chciał, żeby samodzielnie rozwinąć swoje zrozumienie tego, czym jest koń.
W niniejszej książce często używam słowa trener na określenie człowieka, ponieważ uważam, że niezależnie od obecnego poziomu wyszkolenia konia i tego, co z nim robimy, zawsze go szkolimy - czy to dodajemy nowe zachowania, czy modyfikujemy albo wzmacniamy aktualne. Zarówno podczas karmienia konia, jazdy galopem po łące, jak i podkuwania, koń uczy się i jest szkolony, bez względu na to, czy można te czynności uznać za formalne sesje treningowe.
Mam nadzieję, że ta książka pozwoli ci zrozumieć, jak i dlaczego koń robi to, co robi. Ta wiedza stanowi początek nauki odczytywania mowy ciała konia i właściwego zachowania w jego towarzystwie. Pomoże ci też zaplanować i przeprowadzić sesje szkoleniowe. Szczegółowe instrukcje dotyczące treningu znajdziesz w części poświęconej polecanym lekturom. Techniki szkolenia konia wymagają osobnej książki.
Spis treści
Stawanie się koniem
Po co myśleć jak koń? • Czego konie potrzebują • Czego konie nie lubią Konie i ludzie • Jak częściowo stać się koniem
Zmysły konia
Wzrok • Słuch • Węch i smak • Dotyk • Odruchy • Zmysł kinestetyczny
Fizyczność konia
Zmiany sezonowe • Układ pokarmowy • Układ kostny • Wzrost kopyta
Natura konia
Nawiązywanie więzi • Hierarchia w stadzie • Wojna płci • Końskie zabawy • Ciekawość albo dociekliwe zachowania • Wędrowny tryb życia
Zwyczaje
Zegar biologiczny konia • Schronienie • Instynkt samozachowawczy
Dobre zachowania, „złe" zachowania
Duch konia • Temperament i postawa • Naturalne utrzymanie koni • Presja wywołana przez udomowienie
Etapy życia konia
Charakterystyczne cechy etapów życia • Rozwój konia
Komunikacja
Odczytywanie mowy ciała konia • Subtelności • Wokalizacja • Jak porozumiewać się z koniem • Komendy głosowe
Nauka
Mózg • Procesy myślowe • Zasady uczenia się • Zmiany zachowań • Techniki zmian zachowań • Powtarzanie • Kształtowanie
Szkolenie
Filozofia szkolenia • Cele szkolenia • Rozwój fizyczny • Układ sesji treningowej • Typowa sesja treningowa
Z wiedzą na temat zachowań koni zawartą w tej książce równać się może tylko całe życie poświęcone na bezpośrednie obserwacje tych zwierząt. To czyste złoto.
Magazyn „The Gaited Horse"
Każdy właściciel konia, zarówno początkujący, jak i doświadczony, znajdzie w tej książce wartościowe informacje. Autorka posługuje się autorytatywnym, ale nie protekcjonalnym tonem. Dzięki przejrzystemu układowi można łatwo i szybko przyswoić sobie najważniejsze informacje.
Magazyn „Horse & Rider"
Gdyby więcej ludzi przeczytało tę książkę, być może widzielibyśmy mniej używania bata przez ludzi i negatywnych reakcji ze strony koni. Jednym zdaniem: twój koń radzi, żebyś sięgnął po tę lekturę.
Magazyn„Horsemen's Yankee Pedlar"
Myśleć jak koń to jedna z tych książek, którą powinni przeczytać zarówno początkujący, jak i doświadczeni koniarze. Cherry Hill przypomina nam, że aby zrozumieć sposób myślenia koni, trzeba je dobrze poznać i spróbować popatrzeć na świat oczami tych zwierząt. Ja dzięki niej znów mogę powiedzieć, że wiem o koniach więcej.
Wojciech Mickunas
Ten, kto obcuje ze zwierzętami, staje się - chcąc lub nie - ich trenerem. Dlatego też każdy jeździec i koniarz powinien mieć tę doskonałą książkę w swojej biblioteczce, by nauczyć się myśleć jak koń.
Andrzej Makacewicz JNBT
Konie są sprytniejsze niż ci się wydaje!
Najnowsze badania kognitywistyczne potwierdzają, że nie docenialiśmy dotąd inteligencji koni. Zwierzęta te potrafią równie sprawnie poruszać się po obszarze pojęć abstrakcyjnych, co po skomplikowanych relacjach stadnych. Niniejsza książka w obrazowy i przystępny sposób opisuje aktualne wyniki badań naukowych, mechanizmy uczenia się oraz ukryte zdolności poznawcze koni.
Behawiorystka Marlitt Wendt od lat specjalizuje się w poznawaniu zdolności poznawczych i etologii koni. Swoje książki i prace naukowe poświęca porozumieniu pomiędzy koniem i człowiekiem, przekazując praktyczną wiedzę z zakresu uczenia się, komunikacji i pozytywnego szkolenia koni. Jej seminaria cieszą się ogromną popularnością w całej Europie.
Wystarczy, że umieścisz w tytule książki fachowy termin, a krąg jej czytelników zmniejsza się o połowę - tak głosi jedna z popularnych maksym w branży wydawniczej. Ponieważ temat inteligencji koni jest ogromnie ważny, nie chciałam podejmować takiego ryzyka i używać w tytule pojęcia „procesy poznawcze". Niemniej od strony formalnej to właśnie temu zagadnieniu - procesom poznawczym koni - poświęcona jest niniejsza książka. Pytanie o „zdolności poznawcze" porusza bardzo szerokie spektrum zagadnień, gdyż pod tym względem każdy koń powinien być rozpatrywany indywidualnie, a nie wpisywany w jakieś odgórnie narzucone ramy. W niniejszej książce przedstawiam ogólny zarys dotychczasowych ustaleń naukowych na temat tego, w jaki sposób konie postrzegają i rozumieją otaczający je świat. Staram się również wyjaśnić, w jaki sposób my, ludzie, możemy dostosować się do ich sposobów myślenia i odczuwania.
Podczas moich wykładów niejednokrotnie słyszę pomruki niedowierzania ze strony słuchaczy, gdy opowiadam im, że w Stanach Zjednoczonych udało się wyszkolić miniaturowe kuce na przewodników osób niewidomych. Wielu jeźdźcom po prostu nie mieści się to w głowie. Można oczywiście spierać się, czy taki sposób użytkowania koni jest najlepszy z punktu widzenia ich natury; nie można jednak zaprzeczyć, że kuce te robią coś, co przez wiele lat uznawane było za nierealne: wykonują pracę zarezerwowaną dawniej wyłącznie dla psów, i to co najmniej tak samo skutecznie (patrz str. 45). Końscy przewodnicy potrafią nawet poruszać się po mieście, po ulicach, prowadzić niewidome osoby w górę i dół schodów oraz doprowadzać je do najbliższego przejścia dla pieszych. To właśnie te dzielne kuce uświadomiły naukowcom, że temat inteligencji koni jest znacznie bardziej skomplikowany, niż nam się dotąd wydawało.
Prowadzone obecnie badania naukowe obejmują swoim zakresem nie tylko imponujące zdolności uczenia się koni, ale także inne obszary poznawcze, takie jak pamięć czy złożone funkcje mózgu. Ponadto analizowane są najróżniejsze procesy mentalne, dzięki którym koń przyswaja bodźce płynące z otoczenia, rozwiązuje problemy i wykorzystuje wcześniejsze doświadczenia.
Choć wyniki tych badań są ogromnie odkrywcze, dalecy jesteśmy jeszcze od pełnego poznania natury koni. Wiele aspektów ich psychiki pozostaje przed nami nieodkrytych, ale odsłanianie kolejnych tajemnic jest ogromnie fascynujące. Dzięki temu jest dla nas coraz bardziej oczywiste, że konie myślą jak konie, a nie jak ludzie. Mają swoją specyficzną inteligencję, niekoniecznie lepszą od ludzkiej, ale na pewno nie gorszą. Pod niektórymi względami przewyższają człowieka, pod innymi nie dorównują nawet małym dzieciom. W toku ewolucji konie wykształciły zdolności poznawcze dostosowane tak, by umożliwić im przetrwanie w naturze.
Spis treści
PRZEDMOWA: KOŃSKI EINSTEIN?
NIEDOCENIANA LOGIKA KONI -WPROWADZENIE DO PROCESÓW POZNAWCZYCH KONI
Konie jako zwierzęta domowe; Czemu służą badania naukowe?; Rodzaje eksperymentów behawioralnych; Konie a testy inteligencji; Co rozumieją konie?; Jak działa percepcja; Zmienność i kontekst
KONIE MYŚLĄ INACZEJ - JAK INTELIGENTNE SĄ KONIE?
Inteligencja koni w pigułce; Pozytywny wpływ; Myślę jak koń; Nauka to tylko termin; Jeszcze nauka - czy już zrozumienie?; Warunkowanie klasyczne, czyli bodziec i reakcja;
Warunkowanie sprawcze, czyli nauka poprzez sukcesy
1. Wzmocnienie pozytywne
2. Wzmocnienie negatywne
3. Kara negatywna
4. Kara pozytywna
Podsumowanie
Badania na temat koni: behawioryzm kontra kognitywizm
Cudowna pamięć
GDY KONIE ZACZYNAJĄ GŁÓWKOWAĆ - PROCESY POZNAWCZE KONI
Konie jako przewodnicy osób niewidomych; Konie a myślenie abstrakcyjne; Rozpoznawanie zapachów; Rozpoznawanie przedmiotów; Stałość przedmiotu; Konie lubią komplikacje; Rozwiązywanie problemów; Nowości w badaniach nad zachowaniem koni; Zachowanie jako nagroda
GŁOWA PEŁNA POMYSŁÓW - INTELIGENCJA KONI W ŻYCIU CODZIENNYM
Na pastwisku; Zasadność systemu kar; Skuteczna nagroda; Jeden plus jeden równa się dwa; Doskonali botanicy; Wewnętrzny zegar; Dwukierunkowość procesu warunkowania; Tajniki pamięci
SZYBKI KURS PERCEPCJI KONIA - JAK FUNKCJONUJE KOŃSKI MÓZG?
Mózg konia; Subiektywność odczuwania; Labirynt myśli; Jak konie kategoryzują świat Wyczucie piękna?; Mózg konia a otoczenie; Kto mądrzejszy?; Szerokie horyzonty; Ruch a inteligencja
ŻADEN KOŃ NIE JEST SAMOTNĄ WYSPĄ - INTELIGENCJA SPOŁECZNA
Życie w stadzie; Złożoność relacji stadnych; Sieć relacji; Transfer nastrojów; W łonie matki
ZROZUMIEĆ PSYCHIKĘ KONIA -KAŻDY KOŃ JEST INNY
Gdzie jest jabłko?; Sprzeczne myśli; Kreatywność zachowań; Zdolność koncentracji; Wizyta o świcie; Nieznane podłoże; Bałwan; Spacer z niespodzianką; Zwinność;
ZAKOŃCZENIE: CZŁOWIEK I KOŃ - POKREWIEŃSTWO DUSZ
Wszechświat końskich uczuć; Zobacz siebie w ich oczach
