WSTĘP
Pałacyk przy ul. Manifestu Lipcowego 10/12 w Krakowie w znacznej części ukryty za rozłożystymi gałęziami drzew, jest dobrze znany miłośnikom zabytków Krakowa. Od niepożądanej ciekawości przechodniów chroni go bariera metalowych sztachet. Tę surowość i tajemniczość jedynie wiosną łagodzą żywe barwy bujnie rozkwitających za ogrodzeniem żonkilów i fiołków. Urzędowa tabliczka umieszczona pod nr 12 anonsuje, że mieści się tu siedziba dyrekcji Muzeum Narodowego. Nie wszystkim jednak wiadomo, iż znaleźć tu też można iciele muzealnych skarbów: zabytki numizmatyczne, ryciny, stare druki i in. Oficjalna nazwa brzmi: „Muzeum Narodowie Oddział im. Emeryka Hutten Czap-skiego!). Z nazwiskiem tego znacznego polskiego rodu spotkać się można w najbliższym sąsiedztwie jeszcze dwukrotnie. Oto nad obecnie tylko sporadycznie wykorzystywaną okazałą bramą wejściową pod nr 10 wyryty został napis: „Zbiory im. hr. Hutten Czapskich11, a prostopadła do budynku uliczka to ul. Czapskich.
Co spowodowało, że nazwisko Czapskich tak zrosło się z tradycją Krakowa i otoczone jest w tym mieście widocznym szacunkiem?
Na pewno zasługa w tym muzeum otwartego przez nich w Krakowie na początku XX w., początkowo jako własność prywatna, a w 1903 r. wspaniałomyślnie ofiarowanego Gminie miasta Krakowa, co w konsekwencji związało losy Muzeum im. Emeryka Hutten Czapskiego aż do dnia dzisiejszego z Muzeum Narodowym w Krakowie. Decyduje jednak o nieprzebrzmiałych zasługach Czapskich dla naszej narodowej kultury wartość samej kolekcji, w której znalazły się obiekty o najwyższych walorach, głównie polonika: słynna naj-kompletniejsza kolekcja polskich zabytków numizmatycznych, rzadkie ryciny, cenny księgozbiór oraz pamiątki historyczne o wartości muzealnej — militaria,
