AUTOR: Aneta Mazur
TYTUŁ: Transcendencja realistów. Motywy metafizyczne w polskiej i niemieckiej prozie II połowy XIX wieku
WYDAWNICTWO: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego (Opole 2001)
STRON: 444
OKŁADKA: miękka
STAN: bdb=
Praca jest komparatystycznym studium zestawiającym polską prozę epoki pozytywizmu z mniej znaną prozą niemieckojęzycznego „realizmu poetyckiego”. Metodologicznie łączy elementy techniki
close reading z egzegezą literatury jako historii idei. Pomijając kwestię ewentualnych bilateralnych związków czy zapożyczeń, prezentuje najwybitniejsze teksty realizmu polskiego i niemieckojęzycznego w kontekście newralgicznych dla epoki zagadnień filozoficznych, przede wszystkim jako świadectwa dramatycznego konfliktu między odziedziczoną tradycją metafizyczną (spirytualistyczną) a scjentystyczną formacją światopoglądową.
W części wstępnej rozprawa zwraca uwagę na różnice i pokrewieństwa świadomości estetyczno-literackich w obu kręgach kulturowych. W części zasadniczej omawia relacje intertekstualne utworów polskich i niemieckojęzycznych, podkreślając ich zbieżności problemowe i fabularne. Celem pracy jest ukazanie niedocenianej specyfiki realizmu polskiego i niemieckojęzycznego jako pełnowartościowych osiągnięć miary europejskiej, jak również wykazanie zaskakującej bliskości literatur rozwijających się w różnych warunkach społeczno-politycznych i kulturowych.
SPIS TREŚCI:
Wprowadzenie
1. O metafizyce
2. Czy istnieje metafizyka literatury
3. Co to znaczy: transcendencja realizmu?
4. Dlaczego realizm polski i niemiecki
I. Metafizyczne przesłanki koncepcji estetycznych
1. Realizm literacki, realizm filozoficzny, metafizyka
2. Świadomość filozoficzno-estetyczna
Między realizmem a idealizmem
Obiektywizm - sztuka kontemplacji
Epopea XIX wieku czyli totalność powieściowego świata
Nowela jako "epifania"
II. Wśród tekstów
1. Idea duszy
Higiena duszy: cierpienie
Psychomachie
Nieśmiertelność
2. Idea kosmosu
Przestworza
Wizje natury
3. Idea Boga
Oblicza
Deus abscondidus
III. Spotkania
1. Spotkanie Orzeszkowa - Raabe, Raabe - Prus
2. Spotkanie Stifter - Prus
3. Spotkanie Stifter - Orzeszkowa
