MONETY JAGIELLONÓW BATOREGO BEZKRÓLEWIE LENNE 1386

31-01-2014, 20:15
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 59.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 3907121876

Miejscowość Kraków

Koniec: 31-01-2014 19:50:19

Dodatkowe informacje:
Rok wydania (xxxx): 1983
Okładka: miękka
Stan: Używany

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 8 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

ELŻBIETA JĘDRYSEK-MIGDALSKA
MONETY
Jagiellonów, Stefana Batorego, czasów bezkrólewia i lenne 1386 - 1586
w zbiorach
Muzeum Mazowieckiego w Płocku
MUZEUM MAZOWIECKIE W PŁOCKU - 1983
Opracowanie redakcyjne: Ewa Czarnecka
Opracowanie graficzne, redakcja techniczna: Maria Pikulska
Zespół redakcyjny: Ewa Czarnecka (sekretarz redakcji), Halina M. Kowalska,
Andrzej Kucharski, Tadeusz Zaremba (redaktor naczelny)
Na okładce: grosz litewski, kał 444

SPIS TREŚCI

Wstęp ........ 3
Skróty pozycji bibliograficznych . . 8
Skróty techniczno . 8
KATALOG
Jagiellonowie ....
co
Bezkrólewie .... 3y
Stefan Batory....... 59
Monety lenno . ...
Monety obce Jagiellonów ... 75
Wykaz herbów i znaków . . 79

WSTĘP

Katalog niniejszy jest kontynuacją cyklu publikacji, prezentujących poszczególne zespoły numizmatyczne ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku i stanowi próbę kompletnego rejestru wszystkich monet, bitych od Jagiellonów do końca rządów Stefana Batorego, z uwzględnieniem monet lennych i czasów bezkrólewia. Przy wyborze eksponatów zastosowano jedynie kryterium chronologiczne, opisując monety według władców, a w ramach panowań monety uporządkowano według mennic. W celu wzbogacenia części informacyjnej podano przy opisie każdej monet/ jej wagę, wymiar, sposób pozyskania do zbiorów, metal, numer inwentarzowy oraz literaturę, opierając się przede wszystkim na podstawowym dziele z zakresu numizmatyki : ,,Catalogue de la Collection des médailles et monnaies polonaises" E. Hutten-Czapskiego. Dla uzyskania przejrzystości publikowanego materiału każdy obiekt opisano osobno.
Opracowany zespół monet stanowi 75% ogólnej liczby zabytków kruszcowych Gabinetu Numizmatycznego, z czego część należy do najcenniejszych w zbiorach. Jednym z ciekawszych obiektów, stanowiącym przykład politycznego wpływu Korony na mennictwo śląskie, jest grosz głogowski (nr kat. 119) Zygmunta I Starego, którego emisję rozpoczęto latem 1505 r., a zakończono w sierpniu 1506 r. Ponadto ciekawy zespół monet pochodzi z czasów dziesięciomiesięcznego oblężenia Gdańska w 1511 r. przez wojska Stefana Batorego (nr kat. 417, 490, 491). Na uwagę zasługuje również dukat gdański Stefana Batorego z 1584 r. (nr kat. 493). Tak więc znalazły się obok siebie monety rzadkie, będące niejednokrotnie tylko krótkim epizodem w dziejach mennictwa i emisje popularne, wybijane przez długi okres w dużych ilościach. Przeważająca liczba prezentowanego materiału riależy do emisji polskich, chociaż znalazły się tutaj również monety obce. Opisano 562 monety, które częściowo uzupełniono fotografiami poszczególnych typów monet. Zespół, ujęty w niniejszym katalogu, charakteryzuje się przewagą emisji o niskich nominałach. Brak wyraźnie tutaj monet ,,gru-bych": szóstaków, półtalarów, talarów, dukatów itp., co zdecydowanie wpływa na osłabienie poziomu całej kolekcji. Wprawdzie prezentowane w tym katalogu monety pierwszych Jagiellonów są reprezentatywne dla danych władców, ale znacznie skromniej przedstawia się materiał numizmatyczny dła Zygmunta I Starego i jego następców. Właśnie wówczas rozpoczyna się produkcja monet ,,grubych", których nie ma w tym zespole. Przyczyn zai~
stnialej sytuacji w zasobach numizmatycznych Muzeum Mazowieckiego w Płocku należy szukać w przeszłości tego zbioru. Początek kolekcji numizmatycznej dal zbiór z Towarzystwa Naukowego Płockiego, który konsekwentnie gromadzony od początku XIX wieku przechodził zmienne koleje iosu. Pierwsze poważne straty zbiór poniósł po Powstaniu Listopadowym, kiedy obiekty uległy rozproszeniu i część z nich została bezpowrotnie stracona. Nową kolekcję zaczęto tworzyć po reaktywowaniu w 1907 r. Towarzystwa Naukowego Płockiego. Trzon zbioru stanowiły dary społeczeństwa, jak i część ocalałych numizmatów. Następną zagładę przeżył zbiór numizmatyczny w czasie II wojny światowej. Najprawdopodobniej część zbioru zaginęła lub została zniszczona, ale dzisiaj trudno odtworzyć poprzednią kolekcję, gdyż nie zachowała się również cała dokumentacja. W 1949 r. zbiór ten wraz z innymi obiektami został przekazany do Muzeum Mazowieckiego w Płocku, gdzie przez wiele lat obiekty te, odpowiednio zabezpieczone, ieżały w magazynach Muzeum. Dopiero w 1969 r. został utworzony Gabinet Numizmatyczny i od tego czasu zbiory są systematycznie" uzupełniane poprzez zakupy, dary i przekazy. Zmienne losy kolekcji numizmatycznej miały wyraźny wpływ na stan zachowania niektórych obiektów. W przeszłości były przechowywane w bardzo różnych miejscach, często nieodpowiednich dla tego rodzaju obiektów, co daje się zauważyć po rodzaju uszkodzeń monet.
Obecnie prezentowany zespół monet w przeważającej części pochodzi z przekazu Towarzystwa Naukowego Płockiego, chociaż w dużym stopniu został on wzbogacony przez pozyskany do zbiorów Muzeum skarb z Biskupic w 1975 r., jak również zakup dukatów w 1976 r. i 1978 r. Publikację tę należy traktować jako pełną informację o obecnym zasobie muzealnym w omawianym przedziale czasu.
System monetarny pierwszych Jagiellonów oparty był wyłącznie na drobnej monecie obiegowej. Jego podstawę stanowił grosz, który był jedynie jednostką obrachunkową, nie mającą pokrycia w konkretnej monecie, i równał się do 1398 r. wartości 16 denarów, a po tej dacie 18 denarom. Były to istotne zmiany w istniejącym dotąd systemie obrachunkowym, nie wpłynęły jednak na zahamowanie wciąż pogarszającego się pieniądza, jako faktu ciągłej obniżki zawartości srebra w monecie i zwyżki zawartości miedzi.
W okresie panowania pierwszego władcy z rodu Jagiellonów — Władysława Jagiełły — w kraju przeprowadzono kilka reform monetarnych, których celem było zatrzymanie procesu systematycznego psucia monety i podniesienie jej wartości.
Czasy jego następców; Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta, i Aleksandra nie wprowadziły żadnych decydujących zmian w systemie monetarnym na ziemiach polskich. Sytuacja ta uwarunkowana została ówczesnymi stosunkami ekonomicznymi kraju. Spadek wartości pieniądza związany był z coraz bardziej odczuwalnym brakiem kruszców szlachetnych na potrzeby mennicze Polski. Potrzebowała ona coraz więcej pieniędzy w obiegu, w związku ze wzrostem handlu krajowego i zagranicznego, a także z rozwojem gospodarki towarowo-pi§,niężnej.
Pod koniec XV wieku rozbudowa systemu pieniężnego stała się niezbędnym warunkiem w aktualnej sytuacji gospodarczej kraju. Na ziemie polskie coraz intensywniej wkracza obca moneta złota, stwarzając barierę w handlu zagranicznym. Wartość tych obcych monet złotych, obliczona w groszach na rynku krajowym, ciągle rosła. Dominującą rolę dla złagodzenia potrzeby wybijania monety grubej w Polsce odegrała ustawa, wydana na sejmie piotrkowskim w 1496 r., według której wartość monety złotej uznano równą 30 groszom. W ten sposób stworzona została nowa jednostka obrachunkowa — „złoty polski". Ponieważ w tym czasie bito tylko monety drobne, więc dla wygodnego liczenia mówiło się na 30 groszy 1 złoty, na 60 groszy 2 złote itd.
Dopiero reformy monetarne wprowadzane za Zygmunta I Starego gruntownie poprawiły polski system pieniężny, dając podstawy dla nowożytnego układu monetarnego. Od czasów tego władcy pojawiają się na monetach nowe dane, jak data emisji, portret króla zamiast dotychczasowej
korony, zmieniła się też treść inskrypcji informujqcej, iż jest to moneta Królestwa Polskiego, nie zaś — jak dotqd — króla. Zygmunt I dążył przede wszystkim do pełnej unifikacji menniczej kraju, aby w całym państwie była jednakowa stopa mennicza, ten sam typ ikonograficzny, monety tego samego nominału. Jednakowa moneta w całym państwie miałaby ogromne znaczenie psychologiczne, budziła zaufanie społeczeństwa, była łatwo przyjmowana w obiegu, cieszyłaby się renomq dobrego pieniqdza. Niestety, pełne ujednolicenia pieniqdza Rzeczpospolitej nie zostało doprowadzone do końca. Na realizację tego zamiaru należało jeszcze czekać przez kilkanaście lat.
Sejm piotrkowski w 1528 r. podjqł bardzo ważnq decyzję dla mennictwa polskiego. Ustalono, że Polska będzie emitować własnq monetę złotq. Pierwsze dukaty na rynku pieniężnym osiqgnęły cenę 45 groszy polskich, a emisja ich była ograniczona ilością własnych zasobów złota. Panowanie Zygmunta Augusta nie przynosi istotnych zmian w procesie ujednolicenia monety krajowej. Po śmierci tego władcy nastepujq w kraju lata bezkrólewia, które wywołały także zmiany w polskich stosunkach pieniężnych. W obiegu były monety ostatnich Jagiellonów, monety obce oraz monety fałszywe.
Dominujqce znaczenie dla polskich dziejów pieniqdza miały czasy panowania Stefana Batorego, Nieomal od przejęcia władzy przystąpił do upo-rzqdkowania systemu monetarnego kraju. Przede wszystkim ogłoszono no-wq ordynację menniczq w 1580 r., która wprowadza wiele istotnych zmian w polskim prawie menniczym. Zostały ustalone nowe zasady, które pozwoliły po raz pierwszy w dziejach pieniqdza na ustabilizowanie całego systemu monetarnego. Od czasów Stefana Batorego rozpoczęto emisję monet grubych: talarów i dukatów według wzorów przyjętych w Europie zachodniej, Były one pieniqdzem równorzędnym, stosowanym w handlu zagranicznym. W ten sposób wielkość i waga tych monet stała się niezmienna. Ponadto w handlu krajowym używano nadal monet bitych według systemu groszowego, ,,Złoty polski" pozostał nadal jednostkq obrachunkowq, a pieniqdz polski i litewski został zespolony w jednolity system pieniężny.
Stosunki lenne, łqczqce Polskę z księstwem pruskim i kurlandzkim wpłynęły na typologię monet bitych zarówno w Polsce, Prusach, jak i Kurlandii. Fakt występowania zbieżnych motywów ikonograficznych, a często i epigraficz-nych na monetach lennych pruskich i kurlandzkich XVI i XVII wieku jest zrozumiały i świadczy o unifikacji monetarnej tych ziem.
Odrębny rozdział w dziejach pieniqdza polskiego stanowiq tzw. półgrosze świdnickie emitowane przez Ludwika II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier i równocześnie władcę części Śląska. Dla uzupełnienia drobnej monety w Polsce postanowił wybijać półgroszki w Świdnicy, mieście lezqcym w granicach Slqska a bedqcym pod jego władzq. Półgrosze te emitowano w latach 1517—1528, Poczqtkowo wartość ich równała się wartości monet
koronnych, lecz z biegiem lat pieniądze te ulegały pogorszeniu. Rozmiary działalności mennicy świdnickiej były tak znaczne, że dotąd wyodrębniono kilkanaście odmian jej emisji. W celu zatrzymania ogromnego napływu złej monety świdnickiej na ziemie polskie, król Zygmunt I Stary starał się wielokrotnie pertraktować z Ludwikiem II, lecz dopiero nowy król czeski Ferdynand zgodził się na likwidację mennicy świdnickiej. Wiek XV i XVI stanowi odrębny i interesujący okres w dziejach pieniądza polskiego. W tym czasie nastąpiła pełna unifikacja monety polskiej z krajami tworzącymi z Rzeczpospolitą jeden organizm polityczny. W mennictwie polskim tego okresu daje się zauważyć wiele zapóinień w realizacji polityki menniczej w stosunku do mennictwa zachodnioeuropejskiego.
Pod koniec XVI wieku wraz z początkiem panowania nowej dynastji Wazów dla monety polskiej rozpoczyna się nowy interesujący okres.

SKRÓTY POZYCJI BIBLIOGRAFICZNYCH

Cz. E. H u 11 e n-C z a p s k i, Catalogue de la collection des médailles et monnaies polonaises, t. l - V, St. Petersbourg — Cracovie 1871—1916.
Gum. H. M. G u m o w s k i, Handbuch der polnischen Numismatik, Graz 1960.
Kub. S. K u b i a k, Monety pierwszych Jagiellonów, Wrocław 1970.
Niem. W Niemirycz, Skarb boratynek z Przasnysza, Wiadomości Numizmatyczne, 1973, z. 2, s. 87 nn.

SKRÓTY TECHNICZNE
AE miedź
AR srebro
Av. awers
Au złoto
br. brak roku
g gram
h. herb
hr. hrabia
inw. inwentarz
jw. jak wyżej
ks. księżniczka
mm milimetr
MMP(N) Muzeum Mazowieckie Płock (Numizmatyka)
nr numer
odm, odmiana
ok. około
r. rok
Rv. rewers
TNP Towarzystwo Naukowe Płockie
(f) średnica monety

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.