Fiksatywa to utrwalacz stosowany w malarstwie do zabezpieczania prac malarskich i rysunkowych narażonych na obsypywanie i rozmazywanie warstwy malarskiej ze względu na zastosowaną technikę – jak pastel czy węgiel. Fiksatywa ma postać cieczy, składającej się zwykle z żywicy naturalnej lub syntetycznej rozpuszczonej w szybkoschnącym rozpuszczalniku organicznym jak alkohol etylowy lub eter dietylowy. Stosowana jest tu najczęściej kalafonia rozpuszczona w denaturacie. Jako fiksatywy używa się także dokładnie odtłuszczonego mleka. Fiksatywę napyla się na obraz przy użyciu rozpylaczy lub gotowych puszek z aerozolem pod ciśnieniem (spray). Po napyleniu rozpuszczalnik paruje, a żywica (lub w przypadku mleka — kazeina) wiąże luźne cząstki warstwy malarskiej. Użycie fiksatywy powoduje mniejszą lub większą utratę charakterystycznych cech techniki malarskiej obrazu, np. faktury pastelu; wpływa też zwykle na koloryt obrazu, a jej nadmiar lub niska jakość mogą zniekształcić kompozycję barwną.