Autorzy monografii zajmują się tematyką przemian ustrojowych, jakim stale podlegają współczesne samorządy terytorialne państw europejskich. Bliższej analizie poddano struktury funkcjonowania samorządu terytorialnego, ze szczególnym uwzględnieniem stopnia gminnego w wybranych państwach Unii Europejskiej, przy jednoczesnym wskazaniu reform administracji publicznej mającej wpływ na funkcjonowanie samorządu terytorialnego. Głównym polem badawczym została objęta organizacja prawna gmin we Francji, Hiszpanii, Niemczech oraz w Polsce. Pozycja stanowi cenną pomoc dla studentów oraz teoretyków prawa i administracji, jak również dla pracowników samorządowych.

Introduction
K. Płonka-Bielenin
Wstęp
Rozdział 1. Reformy administracji samorządowej we Francji
L. Zacharko
1.1. Zagadnienia wprowadzające
1.2. Podstawy prawne samorządu terytorialnego
1.3. Organy gminy
1.3.1. Rada gminy
1.3.2. Mer gminy
1.4. Partycypacja obywatelska w samorządowych procesach decyzyjnych
1.5. Konsultacje społeczne, petycje
1.6. Rady dzielnic
1.7. Udział obywateli w procesach decyzyjnych na przykładzie miasta Bordeaux
1.8. Związki państwa z gminą
1.9. Nowe formy współdziałania międzygminnego w modelu francuskim (la loi no 2[zasłonięte]010-15 du 16 decembre 2010 de reforme des collectivites territoriales)
1.10. Francuskie doświadczenia w osiąganiu sprawności administracji na stopniu lokalnym
Rozdział 2. Struktura samorządu terytorialnego Królestwa Hiszpanii
K. Płonka-Bielenin
2.1. Rys historyczny samorządu terytorialnego Hiszpanii
2.2. Współistnienie "autonomicznych" podmiotów administracyjnych w Hiszpanii
2.3. Regiony autonomiczne jako struktura samorządu terytorialnego Hiszpanii
2.3.1. Organy regionów autonomicznych
2.4. Prowincje, jako drugi stopień samorządu terytorialnego Hiszpanii
2.4.1. Funkcje administracji prowincjonalnej
2.4.2. Organy prowincji
2.5. Gminy (municipia) - pierwszy stopień samorządu terytorialnego Hiszpanii
2.5.1. Struktura funkcjonowania organów gminnych w Hiszpanii
2.5.2. Rada gminy
2.5.3. Rada administracyjna (Comision de Gobierno)
2.5.4. Burmistrz (Alcalde)
2.5.5. Organy pomocnicze gminy
2.6. Finansowe podstawy realizacji zadań na szczeblu gmin i prowincji
2.7. Nadzór nad jednostkami samorządu komunalnego
Rozdział 3. Struktura samorządu terytorialnego Republiki Federalnej Niemiec
T. Moll
3.1. Rys historyczny
3.2. Najważniejsze zasady konstytucyjne o fundamentalnym znaczeniu dla ustroju Republiki Federalnej Niemiec
3.3. Pozycja gminy w strukturze państwa
3.4. Gmina - najważniejsza jednostka samorządu terytorialnego w Niemczech
3.5. Klasyfikacja gmin według kryterium ustrojowego
3.6. Organy gminy
3.6.1. Organ stanowiący
3.6.2. Organ wykonawczy
3.7. Zadania gminy
3.8. Nadzór na działalnością gminną
3.9. Wybrane rozwiązania ustrojowe na przykładzie ustawy o samorządzie gminnym Wolnego Państwa Bawarii
Rozdział 4. Polska gmina w świetle zmian ustrojowych
T. Moll
4.1. Kształtowanie się samorządu terytorialnego od 1990 roku
4.2. Definicja gminy
4.3. Pozycja ustrojowa gminy
4.4. Władze gminy - demokracja bezpośrednia i pośrednia (przedstawicielska)
4.4.1. Formy demokracji bezpośredniej
4.4.2. Formy demokracji pośredniej (przedstawicielskiej) - organy gminy
4.4.2.1. Rada gminy
4.4.2.2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta)
4.5. Nadzór nad działalnością gminną
Bibliografia