Każdy z nas żyje w przestrzeni sytuacji celowych, zaplanowanych, przemyślanych czasem w najdrobniejszych szczegółach oraz tych przypadkowych, zaskakujących nas, które zesłał los. Sytuacje tworzone celowo jako sytuacje wychowawcze znalazły swoje miejsce w szerokiej literaturze, natomiast sytuacjom niezamierzonym, sytuacjom przez uczestnictwo, sytuacjom życiowym w literaturze pedagogicznej nie poświęcono dotychczas należytej uwagi, choć przecież są również znaczące wychowawczo. Mają charakter efemeryczny, ale efekty są stałe, a niektóre przetrwały wieki: przypadkowe sytuacje stały się przecież źródłem odkryć światowych. Brak znaczącego miejsca dla tego typu sytuacji w literaturze pedagogicznej oraz ich aksjologiczne znaczenie w życiu człowieka uzasadnia podjęcie tych zagadnień. Główny problem badawczy prezentowanej publikacji zawiera się w pytaniu: W czym wyraża się moc wychowawcza przypadkowych zdarzeń w świetle introcepcji wartości?