Praca przedstawia wyniki poszukiwań i badań oraz analizy źródłowe dotyczące możnych i rycerstwa książęcego Mazowsza. Autor dochodzi do wniosku, że możni ziemi gostynińskiej, obok elity możnowładczej innych ziem Mazowsza, byli nie tylko wykonawcami, ale także współdecydentami władzy książęcej, kreatorami i pionierami procesów modernizacji i rozwoju ziem Mazowsza XIV i XV wieku.

Wstęp
Cele, zakres i metody pracy
Baza źródłowa
Stan badań
CZĘŚĆ PIERWSZA
Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej - dobra własne
Awdańcy
Awdańcy z Suserza, Modły i Popiardowa
Awdańcy ze Słupa i Modły
Beliny
Beliny i Prawdzice z Brzozowa
Beliny z Ostrowca lub Ostrowiec
Dołegowie
Dołegowie z Bab
Dołegowie z Grabi i Kątów
Dołegowie z Jastrzębi
Dołegowie z Rogożewa i Kobiernik
Dołegowie z Sierakowa
Dołęgowie z Sokołowa
Gozdawowie
Gozdawowie z Bieniewa
Gozdawowie z Debska
Gozdawowie z Gawłowa i Żukowa
Gozdawowie z Giżyc
Gozdawowie z Lubiewa, Zdżarowa i Kątów
Gozdawowie z Lubikowa i Osmolina
Gozdawowie z Roszków i Jasieńca
Gozdawowie z Wituszy
Grzymałowie
Grzymałowie z Głogowca
Grzymałowie z Jukowa
Grzymałowie z Klonowca
Grzymałowie z Piotrowa i Sójek
Grzymałowie z Raciborowa
Grzymałowie z Rybia i Stawu
Grzymałowie z Siemianowa
Junosze
Junosze z Czerniewa i Kiernozi
Junosze ze Stepowa
Junosze z Życka
Nieczuje z Jemielna (Imielna), Wilkowyi i zaginionych Szerzewic
Ogończycy
Ogończycy z Kutna
Ogończycy z Pacyny
Ogończycy z Zaborowa
Pomianowie z Solca i Wrzącej
Prawdzice
Prawdzice z Koszelewa (Piwowie)
Prawdzice z Luszyna
Prawdzice ze Szczawina
Prawdzice z Tokar
Prawdzice z Trębek
Prusowie ze Słubic i Studzieńca
Radwanowie z Rybna
Rogale
Rogale z Iłowa
Rogale z Piotrkowa
Rogale ze Słonkowa
Rogale ze Swarocina
Rogale z Załuskowa
Rolicze
Rolicze z Górek w parafii Białotarsk
Rolicze z Podczach
Ślepowrony z Leśniewic
Wężyki
Wężyki z Ciechomic
Wężyki z Jasieńca
Wężyki z Kozłowa Szlacheckiego
Wężyki z Mnicha
Posiadacze dóbr z kilku rodów heraldycznych
Dobra Kuznocino
Posiadacze dóbr Łanięta i Suchodębie
Posiadacze Wiączemina
Posiadacze Wieszczyć
Posiadacze dóbr o nieokreślonej przynależności heraldycznej
Posiadacze Arciechowa
Posiadacze dóbr Białe
Posiadacze dóbr Chrośle-Byki
Posiadacze Gnojna Małego (Gnojenka)
Posiadacze Januszewa
Posiadacze Komadzyna i Sierochowa (Sierakowa)
Posiadacze Maliny
Posiadacze Muchnic
Posiadacze Osin i Kuczkowa pod Gostyninem
Posiadacze dóbr Pomorzany
Posiadacze Rykowa i Gołębiewka
Posiadacze Witkowic
Podsumowanie
CZĘŚĆ DRUGA
Rozdział I. Możni i rycerze w dobrach książęcych i kościelnych ziemi gostynińskiej w XIV i XV w. oraz wójtowie i rządcy w dobrach rycerskich
Tenutariusze, rządcy, wójtowie i inni rycerze w dobrach książęcych
Uwagi wstępne
Gostynin i osady książęce w pobliżu miasta
Gąbin i osady książęce w pobliżu miasta
Dobra książęce Włodzisława I płockiego
Własność książęca i rycerska w Rozlazłowie
Wnioski końcowe
Tenutariusze, faktorzy i wójtowie w dobrach kościelnych
Dobra biskupstwa poznańskiego
Dobra biskupstwa płockiego i kapituły płockiej
Dobra klasztoru norbertanek płockich
Podsumowanie
Wójtowie i rządcy w dobrach rycerskich
Rozdział II. Służba książęca i rola nadań książęcych w kształtowaniu możnowładztwa i zamożnego rycerstwa Mazowsza (i ziemi gostynińskiej) od końca XIII w.
Wstęp
Służba dworska Dworzanie, wiek rozpoczęcia służby i wiek sposobny
do objęcia urzędu
Urzędnicy dworscy
Urzędnicy centralni, Terytorialni i ziemscy
Urzędnicy administracyjni: rządcy i starostowie
Nadania dóbr książęcych na Mazowszu od końca XIII do schyłku XIV w
Nadania Bolesława II
Nadania Wańka płockiego
Nadania Siemowita II księcia wiskiego
Nadania Trojdena księcia czerskiego
Nadania Bolesława Wańkowica
Nadanie Kazimierza księcia warszawskiego
Nadania Siemowita III Trojdenowica
Nadania Janusza I i Siemowita IV w początkach rządów
Nadania Siemowita IV
Uwagi końcowe o nadaniach książęcych Rozliczenia z biskupami poznańskimi poprzez nadania ziemi w XIII w
Rozdział III. Rola możnowładztwa i rycerstwa w fundacjach kościołów parafialnych w XIV i XV w na obszarze ziemi gostynińskiej. Wnioski końcowe
Zakończenie
Aneks I. Wartość obiektów i przedmiotów związanych z fundacją kościoła
parafialnego na Mazowszu w XIV i XV w
Aneks II. Płock, 15 IX 1399 r. Jakub biskup płocki eryguje parafię Mnich, fundowaną przez podkomorzego Szczepana z Ciechomic, który przykłada swoją pieczęć do dokumentu biskupa
Aneks III. Mapa Ziemia gostynińska w drugiej połowie XV w., dobra możnowładcze
Wykaz skrótów
Bibliografia
Abstract
Indeks osób i nazw geograficznych