Mitologia indyjska Andrzej Jakimowicz OPIS SPIS

19-01-2012, 14:43
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 4.50 zł

Użytkownik macdn11

numer aukcji: 2035622552

Miejscowość Kościan

Koniec: 13-01-2012 16:39:08

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Rok wydania (xxxx): 1982
Język: polski

WITAM NA AUKCJI!

TYTUŁ: Mitologia indyjska
AUTOR: Marta Jakimowicz-Shah, Andrzej Jakimowicz

PRZEKŁAD: -
WYDAWNICTWO: Artystyczne i Filmowe
WYDANIE: pierwsze
ROK WYDANIA: 1982
NAKŁAD: 150 300 egz.
STRON: 384
FORMAT: 160x120mm
OKŁADKA: miękka
ISBN: 83-[zasłonięte]-0176-7
ZDJĘCIA, ILUSTRACJE: 98
MAPY: -
TABELE, SCHEMATY, WYKRESY: -
SERIA: Mitologie Świata
STAN: raz czytana, w całości, grzbiet nie złamany, ślady użytkowania tylko na okładce, ogólnie bardzo dobry-.

Dzieje religii indyjskich liczą sobie już około 4500 lat zaczynając od okresu, z którego pochodzą znaleziska pozwalające wnioskować o wierzeniach ówczesnych mieszkańców subkontynentu. Cywilizację doliny Indusu (około 2[zasłonięte]150-17 p.n.e.), zapewne głównie drawidyjską i bliską mezopotamskiej, jak też wcześniejsze formacje, które do niej prowadziły, cechował przede wszystkim kult płodności, którego centralnymi postaciami były wielka matka oraz bóg ojciec czczony pod postacią byka. W ciągu drugiej połowy II tysiąclecia p.n.e. przybyli do Indii Ariowie, których wierzenia były pokrewne greckim i prasłowiańskim. Wierzenia te, w zetknięciu z kultami lokalnymi, ukształtowały (około 1200-800 p.n.e.) religię zwaną wedyzmem, której analogii należy szukać w religii staroirańskiej. Bogowie wedyjscy, choć to już postacie częstokroć bardzo złożone, stanowią w różnym stopniu antropomorfizowane zjawiska natury. Większość wielkich bóstw to bogowie nieba. Istotnymi składnikami mitów są: płodność witalność natury, słońce, deszcz. Mity te dotarły do nas jedynie w skodyfikowanej przez kapłanów i władców wersji.
W miarę upływu czasu występowały dwie tendencje - spekulacji kosmologicznych oraz przenikania idei niearyjskich. Okres braminizmu (około 800-500 p.n.e.) cechowały więc z jednej strony rozważania nad współzależnością bogów głównie wedyjskich, ofiary i kosmosu (najważniejsze mity to mit kreacji oraz wiecznej walki bogów i demonów), z drugiej zaś zaczęły się pojawiać „nowe”, choć prastare, postacie bóstw czczonych przez warstwy niekapłańskie - stan rycerski i kupiecki. Wraz z tą falą wzrastała rola obrządków domowych; rola boga Wisznu i Rudry-Śiwy.
Z tej tendencji wyrosły trzy główne systemy religijne: dżinizm (powstały zapewne nieco wcześniej niż pozostałe), buddyzm oraz hinduizm, lub - poprawniej - wierzenia, które stały się jego podstawą. Nowe, niearyjskiego zapewne pochodzenia elementy owych trzech systemów to: joga, wiara w reinkarnację zależną od jakości czynów człowieka, pragnienie wyzwolenia się z doczesności, wciąż wyraźniejsza antropomorfizacja bóstw, adoracja ich wcieleń, kult ich materialnych wyobrażeń, wzrost znaczenia bóstw żeńskich, głęboka cześć dla króla i nauczyciela. Obok mitów słońca, płodności i witalności natury ważne się stają mity ascezy. Dżinizm, który kładzie nacisk na wartość wyrzeczenia, nie zdobył nigdy władzy nad całym krajem, przetrwał jednak do dziś. Buddyzm, którego ideałem jest medytacja i żywot etyczny, pozostawał silny do końca VIII wieku, aż w ciągu wieku XII niemal całkowicie zniknął z Indii.
Poszczególne składniki „hinduizmu”, z głównymi: wisznuizmem i śiwaizmem, rozwijały się w pewnym stopniu niezależnie, a ich wzajemny stosunek był niemal taki, jaki miały one do religii Buddy lub Dżiny. Hinduizm ten bliższy był niż pozostałe systemy religijne wierzeniom ludowym, a zarazem więcej przejął elementów wedyjskich. Popierany początkowo głównie przez stan rycerski, został przyjęty przez braminów, którzy około II wieku p.n.e. i za panowania Guptów wprowadzili własną redakcję do wczesnych pism hinduizmu. Kulminacja klasycznego hinduizmu nastąpiła w czasach dynastii Guptów (około 400-600 n.e.), kiedy to ukształtowały się wyraźne kulty Wisznu i Śiwy. Podkreślano odtąd uniwersalność obranego boga, wszelkie inne bóstwa uznając za manifestacje najwyższej istoty, którą identyfikowano zarazem z absolutną zasadą wszechświata.
W ciągu całych dziejów Indii, w zbliżonych okresach, poszczególne systemy religijne ulegały podobnym zmianom. Tak na przykład wraz z rozwojem kultu Wisznu i Śiwy, pojmowanych jako osoby, powstał buddyjski kult współczujących człowiekowi bodhisattwów. Zbliżone historycznie są we wszystkich trzech systemach wpływy tantryzmu czy też stopniowa schematyzacja wyobrażeń o świecie bogów, jak również pewne idee filozoficzne. Wspólne, prastare źródła owych religii dostrzec można w wielu elementach mitów występujących w buddyzmie, dżinizmie i hinduizmie, na przykład mit słońca, odrzuconego płodu - Martandy, mit ascezy, która wzmacniając potencję przygotowuje do wielkich czynów. Średniowiecze (liczone od VII-VIII wieku), gdy dominującą rolę odgrywały poszczególne odłamy hinduizmu, przyniosło okresowy rozwój schematyzmu, spekulacji filozoficznych, fanatyzmu poszczególnych grup, do czego się dołączyły od XII wieku czasowe prześladowania ze strony władców muzułmańskich. Występowały również przeciwne tendencje - tolerancja o zabarwieniu filozoficznym, kulty ekstatyczne czy ruchy synkretyczne.
Przy tak długiej historii rozwoju i wobec współobecności wielu religii mitologia indyjska przedstawia częstokroć obraz niezmiernie skomplikowany. Poszczególne mity rozwiniętych stadiów łączą w sobie liczne warstwy mitologiczne pochodzące z różnych okresów; najprostsze mogą się odnosić do podstawowych archetypów, dalsze powstają na bazie owych archetypicznych wyobrażeń. Z czasem powstają tłumaczenia niezrozumiałych już, pierwotnych składników mitu w zależności od nowej sytuacji, jakiej służą. Mogą to być tłumaczenia naiwne lub subtelny symbolizm, przy czym często obie wersje istnieją jednocześnie. Dany mit może ulegać przeobrażeniom, jeżeli jest wykorzystywany dla wywyższenia jakiegoś boga lub też dla wytłumaczenia pojawiającego się „nieoficjalnego” kultu. Mimo wielkiego niekiedy stopnia złożoności, dają się wydzielić podstawowe źródła mitów. Są to: kult słońca, walka słońca z wężami, walka z przeszkodą, walka dobra i zła, kult płodności i bogini matki, później także kult ascezy. Zdarza się często, że archetypiczna sytuacja zostaje z biegiem czasu zaciemniona, aby później powrócić do pradawnego obrazu.
Istotną cechą jest obecność przeciwstawnych cech w odniesieniu do tej samej postaci boskiej, podstawowy podział na łaskawe i groźne formy bóstwa. Odzwierciedla to ambiwalencję stosunku do bóstwa - adorację i lęk, jak również wyraża wszechmoc istoty boskiej, która łączy w sobie przeciwieństwa. Stąd obecność na przykład cech solarnych u bóstw zasadniczo lunarnych i na odwrót. Niezmiernie ważne jest też rozumienie tego, co się tu określa słowem symbol czy reprezentacja. Symbol bóstwa jest traktowany nie jako znak, lecz jako forma lub manifestacja boga, naoczne objawienie boga i jego mocy. Zgodnie bowiem z myślą indyjską, bóstwo zawiera w sobie wszystkie przejawy świata.
Interpretacja mitów w tej książce służyć ma możliwie wiernemu przedstawieniu najistotniejszych elementów wierzeń poszczególnych systemów religijnych i to w taki sposób, aby tłumaczyło się pochodzenie mitów, mechanizm ich powstawania. Autorzy pragnęli, aby dzieje bogów nie stanowiły jedynie cyklu kolorowych bajek, lecz aby ujawniły samo tradycyjne myślenie człowieka, jego widzenie świata i wnioskowanie o nim na podstawie danych sobie dostępnych. Nie zajmowano się tu natomiast szerzej filozoficznymi interpretacjami. Wierności dawnemu myśleniu miało służyć zachowanie porównań, określeń i sposobu obrazowania właściwego starym tekstom. Nie chcąc mnożyć mało znanych nazw, nie podawano źródeł cytatów, nie wyodrębniano też cytatów cudzysłowami, wszystkie jednak opisy bóstw i ich poczynań zostały zaczerpnięte z pism reprezentatywnych dla poszczególnych okresów. W odniesieniu do hinduizmu należą one do rozwiniętej i ustabilizowanej formy tego systemu. Dane ikonograficzne dotyczące poszczególnych bóstw pochodzą z odnoszących się do nich mitów.
W pracy tej ograniczono się do złożonej mitologii systemów oficjalnych, kładąc duży nacisk na hinduizm, którego historia jest może najciekawsza i najbardziej skomplikowana, a który do dziś ma największe znaczenie. Dla większej jasności obrazu ukazano tylko mitologię bogów, pomijając legendy o herosach i ludziach; wyłączono mitologię ludową, większość legend właściwych samemu południu Indii, a także mity pośredniowieczne.
Tekstu o okresie wedyjskim nie ilustrują żadne wizerunki bogów, jako że ich wówczas nie było, a wygląd bóstw znany z mitów pozostaje jeszcze w ścisłej zależności od zjawisk naturalnych, z których się owe bóstwa wywodziły. Z rozdziału o wedyzmie wyłączono postacie apsaras, gandharwów i demonów, gdyż dogodniej było je omówić przy hinduizmie; było to możliwe, gdyż obraz ich nie uległ większym zmianom. Pozwolono sobie przestawić kolejność omawiania buddyzmu i dżinizmu, jako że buddyzm, choć powstał zapewne nieco później niż dżinizm większą odegrał od tamtego rolę i szerzej jest znany w świecie. Oba te systemy mitologiczne zawierają wiele analogii, dlatego, aby uniknąć nużących powtórzeń, rozdział o dżinizmie potraktowano nieco krócej. Pewną osobliwością układu kompozycyjnego tekstu książki jest również włączenie mitologicznej warstwy wielkich eposów indyjskich w miejscach, gdzie omawia się poszczególne manifestacje bóstw. Zakłóca to nieco porządek narracji, merytorycznie jednak tam właśnie jest ich miejsce.

SPIS TREŚCI

wstęp
ślady najdawniejszych wierzeń
wedyzm - mitologia wyrosła z natury
bogowie nieba
bogowie powietrza
bogowie ziemi
pomniejsze bóstwa
braminizm: bogowie - wszechświat - ofiara
kulty niebramińskie - źródło późniejszych religii
buddyzm - człowiek bogiem
dżinizm - ideał wyrzeczenia
hinduizm - wszystkie rzeczy manifestacjami boga
Brahma - stwórca zapomniany
Wisznu - zachowawca i dobroczyńca
Śiwa - zagłada i odrodzenie
Wielka Bogini - pramacierz śmiercią
Karttikeja
Ganeśa
Surja
Czandra
inne bóstwa nieba
pomniejsze bóstwa
tantra - metoda zbawienia i system ekwiwalencji
ważniejsze bóstwa
bibliografia
spis ilustracji

POLECAM!

ZAPRASZAM NA POZOSTAŁE AUKCJE!