Obfita twórczość Mikołaja z Kuzy jest znana polskiemu czytelnikowi jedynie z przekładów dwóch jego dzieł: O oświeconej niewiedzy oraz O grze kulą. Tymczasem Kuzańczyk jest myślicielem niezwykle istotnym, a jego twórczość stanowi pomost pomiędzy epoką kończącego się średniowiecza a rozpoczynającym się humanizmem.
Najważniejsze tendencje bliskie humanizmowi znalazły swój wyraz właśnie w utworze Laik o umyśle. Tytułowy Laik to jakby humanistyczny wariant postaci Sokratesa, który pozostając krytyczny, snuje subtelne rozważania na temat natury ludzkiego umysłu, charakteru naszego poznania, jego relacji do rzeczy oraz koncepcji i kryterium prawdy. Tej prawdy nie można jednak osiągnąć w jej całości i czystości, jest ona nieskończonym przybliżeniem, a prowadzi do niej „uczona niewiedza”. Laik z dzieła Kuzańczyka jest jednocześnie schrystianizowanym Sokratesem. Mądrość, której poszukuje jest mądrością chrześcijańską, która utożsamia się z drugą Osobą Trójcy Świętej, a ludzka mądrość ma znaczenie w tej mierze, w jakiej jest odblaskiem tej wiecznej i nieskończonej Mądrości. Godność i szczególna wartość bytu ludzkiego leży zatem w jego myśli, w tym, że człowiek jest nie tylko „małym Wszechświatem (mikrokosmosem)”, ale i „małym Bogiem”. Mimo tego, że ludzkie poznanie nie osiągnie nigdy doskonałości swego pierwowzoru – Bożego Umysłu – to jednak właśnie ludzka myśl decyduje o miejscu i godności człowieka wśród reszty stworzeń. W ten sposób Kuzańczyk włącza się w renesansową dyskusję na temat godności człowieka, której znakomitym uczestnikiem był Pico Della Mirandola.

Od redakcji

SPIS TREŚCI

WSTĘP
5………1. Mikołaj z Kuzy - Zarys biografii

11…….2. Kuzańczyk - Pisarz

15…….3. Laik o umyśle
15…….3.1 Kim jest Laik?
22…….3.2 Kim jest Filozof?
27…….3.3 Renesansowy Sokrates

33…….4. Kuzańczykowa antropologia i epistemologia
33…….4.1 Struktura bytu ludzkiego
38…….4.2 Geneza i przebieg ludzkiego poznania
43…….4.3 Pomiędzy arystotelizmem a platonizmem

49…….5. Bibliografia

60…….Od Tłumaczki


TEKST, PRZEKŁAD I KOMENTARZE
62…….Capitula Libri Idiota de mente - Rozdziały Księgi Laik o umyśle
66…….Capitulum primum - Rozdział pierwszy
78…….Capitulum secundum - Rozdział drugi
96…....Capitulum tertium - Rozdział trzeci
104…..Capitulum quartum - Rozdział czwarty
114…..Capitulum quintum - Rozdział piaty
126…..Capitulum sextum - Rozdział szósty
140…..Capitulum septimum - Rozdział siódmy
160…..Capitulum octavum - Rozdział ósmy
174…..Capitulum nonum - Rozdział dziewiąty
188…..Capitulum decimum- Rozdział dziesiąty
194…..Capitulum undecimum - Rozdział jedenasty
216…..Capitulum duodecimum - Rozdział dwunasty
222…..Capitulum tredecimum - Rozdział trzynasty
232…..Capitulum quattuordecimum - Rozdział czternasty
240…..Capitulum quindecimum - Rozdział piętnasty