|
Globalizacja gospodarki światowej, rozwój handlu, bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowały znaczny wzrost zainteresowania tematyką międzynarodowych stosunków gospodarczych.
Podręcznik przygotowany przez pracowników Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu stanowi kompendium wiedzy o międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Można się z niego dowiedzieć, jakie są rodzaje polityki handlowej i jej narzędzia, a także wszystkiego o międzynarodowych przepływach czynników produkcji (kapitału, technologii, pracy), kursie walutowym i rynku walutowym, czynnikach determinujących wybór systemu walutowego, sposobach stabilizacji kursów walutowych w aspekcie globalnego kryzysu finansowego. Autorzy przybliżają także tematykę dochodu narodowego, bilansów płatniczego i handlowego, międzynarodowej konkurencyjności przedsiębiorstw i gospodarek oraz przedstawiają główne międzynarodowe organizacje gospodarcze (Bank Światowy, MFW, WTO, EBOiR, OECD, UNCTAD), problemy rozwoju i wymiany międzynarodowej krajów rozwijających się, rolę korporacji międzynarodowych w gospodarce światowej, a także zagadnienie globalizacji stosunków międzynarodowych.
Podręcznik jest przeznaczony nie tylko dla studentów międzynarodowych stosunków gospodarczych, ekonomii, zarządzania, politologii, ale także dla wszystkich osób zawodowo zajmujących się różnymi aspektami stosunków międzynarodowych lub zainteresowanych prezentowaną tematyką.
Wstęp
Wykaz skrótów i nazw stosowanych w tekście
1. TEORETYCZNE PODSTAWY WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ
1.1. Doktryna słusznej ceny
1.2. Merkantylizm - usystematyzowana teoria protekcjonizmu
1.3. Klasyczne teorie wymiany - rozwój teorii wolnego handlu
1.4. Poklasyczne teorie wymiany międzynarodowej
1.4.1. Teoria neoklasyczna - model Marshalla
1.4.2. Teoria kosztów alternatywnych i zastosowanie krzywych obojętności
1.4.3. Teoria obfitości zasobów B. Ohlina i paradoks Leontiefa
1.4.4. Doktryna protekcjonizmu wychowawczego
1.4.5. Handel zagraniczny w teorii J.M. Keynesa i w teorii wzrostu R.F. Harooda
1.5. Alternatywne teorie handlu międzynarodowego
1.5.1. Teorie neotechnologiczne
1.5.1.1. Teoria luki technologicznej
1.5.1.2. Teoria cyklu życia produktu
1.5.2. Teorie podażowo-popytowe
1.5.3. Teoria handlu wewnątrzgałęziowego
1.5.4. Inne teorie wymiany międzynarodowej
1.6. Współczesny handel międzynarodowy
2. POLITYKA WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ
2.1. Polityka handlowa - definicja i rodzaje
2.1.1. Przegląd pojęć definicyjnych związanych z polityką handlową
2.1.2. Rodzaje polityki handlowej
2.1.2.1. Wolny handel a protekcjonizm
2.1.2.2. Założenia współczesnej polityki handlowej
2.1.2.3. Strategiczna polityka handlowa
2.1.2.4. Miejsce i znaczenie eksportu i importu w teoriach wymiany międzynarodowej i w polityce handlowej
2.2. Narzędzia polityki handlowej
2.2.1. Klasyfikacja narzędzi polityki handlowej
2.2.2. Oddziaływanie narzędzi polityki handlowej
2.2.2.1. Środki taryfowe
2.2.2.2. Środki nietaryfowe - parataryfowe i pozataryfowe
2.2.3. Argumenty na rzecz stosowania narzędzi polityki handlowej
2.2.3.1. Argumenty ogólne
2.2.3.2. Argumenty sektorowe
2.2.3.3. Argumenty nowej ekonomii politycznej
3. MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI
3.1. Międzynarodowe przepływy kapitału
3.1.1. Pojęcie oraz podział międzynarodowych przepływów kapitału
3.1.2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne
3.1.2.1. Pojęcia podstawowe
3.1.2.2. Teorie przepływu kapitału w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych
3.1.2.3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne na świecie
3.1.2.4. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce
3.2. Nielegalne przepływy kapitałowe
3.2.1. Raje podatkowe
3.2.2. Szara strefa i jej ograniczanie
3.2.3. Proces legalizacji nielegalnych środków. Rola banków
3.2.4. Monitorowanie szarej strefy
3.3. Transfer technologii
3.3.1. Zdefiniowanie problemu i jego uwarunkowania
3.3.2. Etapy transferu technologii
3.3.3. Kanały międzynarodowego transferu technologii
3.3.4. Transfer technologii i działalności badawczo-rozwojowej
3.4. Międzynarodowe przepływy ludności
3.4.1. Międzynarodowa migracja - definicje i ujęcie historyczne
3.4.2. Uchodźstwo
3.4.3. Migracja jako problem globalny
3.4.4. Teorie migracji i jej oddziaływania
3.4.5. Przyczyny i skutki migracji
3.4.6. Metody pomiaru migracji
3.4.7. Umowy międzynarodowe dotyczące migracji
4. KURS WALUTOWY I RYNEK WALUTOWY
4.1. Kurs walutowy
4.1.1. Rodzaje i funkcje kursu walutowego
4.1.2. Zmiany poziomu kursu walutowego. Kurs amerykański a kurs europejski
4.2. Rynek walutowy
4.2.1. Charakterystyka rynku walutowego
4.2.2. Uczestnicy rynku walutowego
4.2.3. Rodzaje transakcji na rynku walutowym
4.2.3.1. Transakcje natychmiastowe
4.2.3.2. Transakcje terminowe
4.2.3.3. Transakcje zabezpieczające a transakcje spekulacyjne
4.3. Kształtowanie się kursów walutowych w długim i krótkim okresie
4.3.1. Kurs walutowy w okresie długim
4.3.1.1. Prawo jednej ceny
4.3.1.2. Teoria parytetu siły nabywczej
4.3.1.3. Realny kurs walutowy
4.3.1.4. Realny efektywny kurs walutowy
4.3.2. Czynniki wpływające na kurs walutowy w okresie długim
4.3.3. Kształtowanie się kursu walutowego w okresie krótkim
4.3.3.1. Parytet stopy procentowej
4.3.3.2. Równowaga na rynku walutowym
4.3.4. Czynniki wpływające na zmiany kursu walutowego w okresie krótkim
5. MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY
5.1. Pojęcie międzynarodowego systemu walutowego. Klasyfikacja systemów walutowych
5.1.1. Ogólny podział systemów walutowych
5.1.2. Klasyfikacja formalna a klasyfikacja rzeczywista
5.1.3. Szczegółowy podział systemów walutowych
5.2. Czynniki determinujące wybór systemu walutowego
5.2.1. Możliwość prowadzenia niezależnej polityki monetarnej
5.2.2. Zmiana poziomu nominalnych stóp procentowych
5.2.3. Inflacja
5.2.4. Szoki popytowe
5.2.5. Szoki monetarne
5.2.6. Integracja gospodarcza
5.2.7. Możliwość wystąpienia kryzysu walutowego
5.2.8. Możliwość nadmiernego wzrostu zadłużenia w walucie obcej
5.2.9. Poziom rezerw
5.2.10. Fluktuacje kursu walutowego
5.3. Kurs sztywny czy kurs płynny
5.4. Historia międzynarodowego systemu walutowego
5.4.1. System waluty złotej (ang. gold standard)
5.4.2. Lata międzywojenne
5.4.3. System z Bretton Woods
5.4.4. Współczesny międzynarodowy system walutowy
6. STABILIZACJA I KRYZYSY NA GLOBALNYCH RYNKACH FINANSOWYCH
6.1. Rozwój rynków finansowych
6.2. Handel derywatami
6.3. Inwestorzy instytucjonalni
6.4. Fundusze hedgingowe
6.5. Kryzysy finansowe
6.5.1. Kryzysy pierwszej generacji, czyli kanoniczne
6.5.2. Kryzysy drugiej generacji
6.5.3. Kryzysy trzeciej generacji, czyli eklektyczne
6.6. Globalna architektura finansowa
6.7. Forum Stabilizacji Finansowej
6.8. Reforma instytucji z Bretton Woods
6.9. Stabilizacja kursów walutowych
6.9.1. Wielostronna integracja walutowa
6.9.2. Jednostronne związanie własnej waluty z walutą obcą
6.9.3. Segmentacja rynków walutowych
6.10. Korzyści i zagrożenia globalizacji rynków finansowych
6.11. Globalny kryzys finansowy
7. DOCHÓD NARODOWY, BILANS PŁATNICZY I HANDLOWY
7.1. Dochód narodowy w gospodarce otwartej
7.1.1. Różne sposoby statystycznej ilustracji PKB
7.1.1.1. PKB w cenach bieżących w walucie krajowej
7.1.1.2. PKB w cenach stałych w walucie krajowej
7.1.1.3. PKB w cenach bieżących w walucie zagranicznej
7.1.1.4. PKB według parytetu siły nabywczej
7.1.2. Dochód narodowy a handel zagraniczny
7.1.2.1. Równania bilansowe
7.1.2.2. Przypadek niedoboru oszczędności krajowych
7.1.2.3. Przypadek nadmiaru oszczędności krajowych
7.2. Bilans płatniczy
7.2.1. Decyzje i struktura bilansu płatniczego
7.2.2. Bilans rozrachunków bieżących
7.2.3. Bilans kapitałowy i finansowy oraz oficjalne rezerwy walutowe
7.3. Problem równowagi bilansu płatniczego
7.3.1. Przywracanie równowagi płatniczej w przypadku stałego kursu walutowego
7.3.2. Przywracanie równowagi płatniczej w przypadku zmiennego kursu walutowego
7.3.3. Źródła pochodzenia rezerw walutowych
8. MIĘDZYNARODOWA KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW I GOSPODAREK
8.1. Międzynarodowa konkurencyjność gospodarek
8.1.1. Podstawowe pojęcia i definicje
8.1.2. Próby mierzenia międzynarodowej konkurencyjności gospodarek
8.1.3. Międzynarodowa konkurencyjność polskiej gospodarki na tle gospodarki światowej
8.2. Międzynarodowa konkurencyjność przedsiębiorstw
8.2.1. Podstawowe pojęcia i definicje
8.2.2. Międzynarodowa konkurencyjność polskich przedsiębiorstw
8.3. Zasady konkurencyjności
9. TEORIA I PRAKTYKA MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
9.1. Pojęcie i istota międzynarodowej integracji gospodarczej
9.1.1. Definicja integracji gospodarczej
9.1.2. Ekonomiczne tło integracji gospodarczej
9.1.3. Cele integracji
9.1.4. Przesłanki i warunki integracji gospodarczej
9.1.5. Model integracji gospodarczej i jej mechanizm
9.2. Przebieg międzynarodowej integracji gospodarczej
9.2.1. Etapy integracji
9.2.2. Efekty kreacji i przesunięcia handlu
9.3. Integracja walutowa jako etap integracji gospodarczej
9.3.1. Pojęcie optymalnego obszaru walutowego
9.3.2. Wstrząsy asymetryczne
9.3.3. Optymalny obszar walutowy a efekt Balassy-Samuelsona
9.4. Ugrupowania integracyjne na świecie
9.4.1. Przykłady ugrupowań integracyjnych
9.4.2. Unia Europejska jako modelowe ugrupowanie integracyjne
9.4.2.1. Geneza europejskiej integracji gospodarczej
9.4.2.2. Geneza Unii Gospodarczej i Walutowej
9.4.2.3. Etapy tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej
9.4.3. Regiony i ich rola w integracji europejskiej
9.4.3.1. Pojęcie i klasyfikacja regionów
9.4.3.2. Euroregiony
10. MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE GOSPODARCZE
10.1. Bank Światowy
10.1.1. Cele i funkcje Banku Światowego
10.1.2. Członkostwo w Banku Światowym i jego struktura organizacyjna
10.1.3. Działalność Banku Światowego i źródła jej finansowania
10.1.4. Grupa Banku Światowego
10.2. Międzynarodowy Fundusz Walutowy
10.2.1. Cele i funkcje MFW
10.2.2. Członkostwo w MFW i jego struktura organizacyjna
10.2.3. Działalność MFW i źródła jej finansowania
10.3. Krytyka działalności MFW i Banku Światowego
10.4. Światowa Organizacja Handlu
10.4.1. Rola GATT w ograniczaniu protekcjonizmu w handlu międzynarodowym
10.4.2. Porozumienie ustanawiające WTO
10.4.3. Cele, struktura organizacyjna WTO i członkostwo w niej
10.4.4. Rezultaty trzech pierwszych Konferencji Ministerialnych
10.4.5. Program i przebieg Rundy Rozwojowej
10.5. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
10.5.1. Cele i funkcje EBOiR
10.5.2. Członkostwo w EBOiR i jego struktura organizacyjna
10.5.3. Działalność EBOiR i źródła jej finansowania
10.6. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
10.6.1. Cele i funkcje OECD
10.6.2. Członkostwo w OECD i jej struktura organizacyjna
10.6.3. Działalność OECD i źródła jej finansowania
10.7. Konferencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju
10.7.1. Cele, funkcje i struktura UNCTAD
10.7.2. Działalność UNCTAD
11. PROBLEMY ROZWOJU I WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ
11.1. Charakterystyka krajów rozwijających się
11.2. Problemy rozwoju krajów rozwijających się - ujęcie teoretyczne
11.3. Różnice w rozwoju między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się
11.4. Integracja gospodarcza jako sposób wzmocnienia pozycji krajów rozwijających się
11.4.1. Doświadczenia integracyjne Ameryki Łacińskiej
11.4.2. Procesy integracji gospodarczej w Afryce
11.4.3. Specfika integracji gospodarczej w regionie Azji i Pacyfiku
11.5. Pomoc rozwojowa dla krajów rozwijających się
11.5.1. Geneza i istota pomocy rozwojowej
11.5.2. Rozmiary i dystrybucja oficjalnej pomocy rozwojowej
11.5.3. Kierunki dystrybucji środków pomocowych
11.5.4. Ewolucja celów oficjalnej pomocy rozwojowej
11.5.5. Efektywność pomocy rozwojowej
11.6. Kryzys zadłużeniowy jako zjawisko globalne
11.6.1. Problemy zadłużenia międzynarodowego
11.6.2. Przyczyny kryzysu zadłużeniowego
11.6.3. Skutki kryzysu zadłużeniowego
11.6.4. Próby rozwiązania kryzysu zadłużeniowego
12. KORPORACJE MIĘDZYNARODOWE W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
12.1. Rozwój przedsiębiorstw na rynku międzynarodowym
12.2. Otoczenie przedsiębiorstwa międzynarodowego
12.3. Pozytywne i negatywne znaczenie korporacji międzynarodowych
12.4. Praktyka zarządzania korporacjami międzynarodowymi
12.4.1. Zarządzanie międzynarodowe - aspekty ogólne
12.4.2. Fuzje i akwizycje
12.4.3. Logistyka w działalności korporacji międzynarodowych
12.4.4. Korporacje międzynarodowe w gospodarce polskiej
13. GLOBALIZACJA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
13.1. Pojęcie i charakterystyka procesu globalizacji
13.2. Przyczyny globalizacji stosunków międzynarodowych
13.3. Mierniki poziomu globalizacji gospodarki
13.4. Skutki procesów globalizacji stosunków międzynarodowych
13.3.1. Intensyfikacja przepływów towarowych, usługowych, kapitałowych, technologicznych i informacyjnych
13.3.2. Zwiększenie i zmiana roli korporacji transnarodowych w gospodarce światowej
13.3.3. Intensyfikacja procesów integracyjnych we współczesnej gospodarce
13.3.4. Instytucjonalizacja handlu międzynarodowego
13.3.5. Redefinicja roli i funkcji państwa
13.3.6. Nowe sfery i przejawy konkurencji
13.3.7. Powstanie ekonomii opartej na wiedzy
13.5. Zagrożenia związane z procesem globalizacji
13.5.1. Ekologiczne wyzwania globalizacji
13.5.2 . Eksplozja demograficzna
13.5.3. Niedożywienie ludności świata
13.5.4. Terroryzm międzynarodowy
13.6. Alternatywne koncepcje globalizacji stosunków międzynarodowych
|
