Między oryginałem a przekładem tom XIX 2013 nr 1/2 (19/20). Dydaktyka przekładu

Autor: Maria Piotrowska (red.), Anna Szczęsna (red.)
Wydawca: Księgarnia Akademicka Sp. z o.o.
ISBN: 1[zasłonięte]689-91_XIX
Rok wydania: 2013
Oprawa: miękka
Format: 14,5 x 20,5

Wysyłka w ciągu 24 godzin

Seria: Między oryginałem a przekładem


SŁOWO WSTĘPNE:

Współczesna dydaktyka przekładu - bazująca zasadniczo na doświadczeniach własnych nauczycieli przekładu, którzy są lub byli tłumaczami, zanim podjęli się nauczania - rozwija się w sposób niezwykle dynamiczny. Wystarczy przeanalizować programy nauczania oferujące kursy tłumaczeniowe z końca ubiegłego wieku i obecne, żeby dostrzec nie tylko duży wzrost ich liczby, ale również zmiany w nazewnictwie oraz uszczegółowienie tematyki i zakresu nauczania.

Przeobrażeniom ulega sam dyskurs metodyczny - tradycyjny "nauczyciel tłumaczenia" w angielskich dyskusjach metodycznych to obecnie "trainer", "instructor", "mentor" lub "educator".

Wraz ze zmianą nazwy następuje w konsekwencji zmiana zakresu znaczenia i roli osoby uczącej w procesie kształcenia. Nauczyciel jest tylko jednym z elementów układu dydaktycznego, pozostałe elementy, takie jak uczeń/uczący się/student/adept sztuki tłumaczeniowej, podlegają podobnym przekształceniom.

Mniej precyzyjna w tym względzie polszczyzna również stara się odzwierciedlać zachodzące przeobrażenia terminologiczne, stosując nowe określenia na podmiot i przedmiot kształcenia, aczkolwiek kalkowane nazwy typu "trener" czy "edukator" nie zyskują szerszej aprobaty.


Centralnym zagadnieniem współczesnej metodyki nauczania przekładu jest holistycznie pojmowana edukacja tłumacza.

Zagadnienie to samo w sobie nie budzi większych kontrowersji, ponieważ całościowo potraktowany proces kształcenia umiejętności tłumaczeniowych i wdrażania wiedzy o przekładzie naturalnie przyjmuje się za słuszny, problematyczne natomiast są realizacje tej holistyczności. Rodzi się wiele pytań dotyczących interdyscyplinarnych uwarunkowań dydaktycznych, m.in. jak i w jakim zakresie kształcenie tłumacza powinno być odrębną ścieżką edukacyjną?

Wiele wątpliwości dotyczy specyficznych kontekstów dydaktycznych:
- Jakie należy wyznaczyć poziomy edukacji?
- Jak powinny być prowadzone poszczególne przekładoznawcze specjalizacje dydaktyczne, np. przekład prawny i prawniczy, przekład tekstów technicznych, przekład AVT i wiele innych?
- Jak określać profil kandydata, a jak absolwenta studiów tłumaczeniowych?


Edukacja uniwersytecka nadal boryka się z dylematem właściwego określenia studiów tłumaczeniowych, a więc inherentną problematycznością edukacji zawodowej względem studiów przekładoznawczych o charakterze akademickim.

Dynamiczność obecnej fazy rozwoju metodyki nauczania i samej dydaktyki przekładu jest w pewnym sensie atutem, ale niewątpliwie przysparza również dylematów związanych z samookreśleniem. Jedną z takich trudności jest niska pozycja akademicka nauk zajmujących się nauczaniem w ogóle, a nauczaniem przekładu w szczególności, w porównaniu z naukami stricte teoretycznymi.

Pojawia się zarzut nadmiernego urynkowienia nauki o przekładzie i zawodowego kształcenia tłumacza. W związku z tym przekładoznawstwa często nie traktuje się jako pełnoprawnej dyscypliny akademickiej. Wciąż pokutuje powszechne przekonanie, że nauczycielem przekładu może być każdy, kto po prostu potrafi tłumaczyć.

W kontekście takich założeń i sposobu myślenia o dydaktyce przekładu i metodyce nauczania przekładu jako nauce mieszczącej się w obrębie przekładoznawstwa, konsolidowanie istniejących teorii i modeli metodologicznych, budowanie własnego aparatu terminologicznego oraz promowanie istotnych przekształceń w metodycznym paradygmacie naukowym nie było do niedawna najłatwiejsze. Ten stan się zmienia, czego wyrazem są coraz staranniejsze i przeprowadzane na coraz bardziej zaawansowanym poziomie naukowym studia badawcze, których rezultaty wprowadzane są do dydaktyki przekładu, a także coraz liczniejsze metodyczne konferencje i publikacje.

W ramach wciąż dynamicznie kształtującego się statusu przekładoznawstwa - translatoryki (translatologii) - pozycja nauki zajmującej się dydaktycznymi kontekstami, planami i programami nauczania, materiałami dydaktycznymi, metodologiami stosowanymi w aplikacjach teoretycznych na potrzeby dydaktyki, oceną jakości przekładu w odniesieniu do wykorzystań dydaktycznych, a więc pozycja metodyki nauczania przekładu, wymaga wsparcia w postaci rzetelnych badań naukowych i publikacji. Temu właśnie celowi służy aktualna edycja numeru Między Oryginałem a Przekładem.

Wśród tematów zawartych w niniejszym XIX tomie MOaP pojawiają się te, które obecnie najbardziej nurtują badaczy-metodyków: miejsce edukacji tłumacza w ramach studiów filologicznych, akademia a profesja, nowe metodologie (ARTS, tłumaczenie w tandemach) i nowe narzędzia dydaktyczne, samokształcenie. Widoczne jest, jak mocno kwestia kształcenia tłumaczy związana jest z rynkiem i światem biznesu.

Realizm zawodowy, którego potrzeba jest często podkreślana, stanowi niewątpliwie jeden z priorytetów metodycznych. Tłumaczenie staje się produktem na rynku już nie tylko wąsko rozumianych usług tłumaczeniowych, ale szerzej - rynku usług językowych.

Już pod koniec ubiegłego wieku prowadzona dydaktyka ogólnotłumaczeniowa, wyrastająca z filologicznych kontekstów uniwersyteckich, zmierzała w kierunku coraz większej specjalizacji i zbliżała się do praktyki zawodowej, czemu miały i mają służyć projekty tłumaczeniowe wykonywane przez studentów, praca zespołowa, staże w firmach międzynarodowych i biurach tłumaczeń, kursy specjalistyczne prowadzone przez ekspertów z różnych dziedzin tłumaczenia.


Specyfika kształcenia tłumacza na polskim rynku edukacyjnym polega na jego silnym osadzeniu w tłumaczeniu polsko-angielskim.

Ta właśnie para językowa zdominowała ostatnio profile kształcenia i kursy. Język angielski, osiągnąwszy dominację w globalnym dyskursie naukowym, w sposób oczywisty kształtuje również trendy w metodyce przekładu. Trendy te odzwierciedla hybrydowa kompozycja artykułów w bieżącym numerze MOaP - polscy eksperci-metodycy piszą po polsku i po angielsku. Zachęcając czytelników do zapoznania się z wynikami ich ostatnich badań, zapraszamy do lektury metodycznego wydania MOaP.

Maria Piotrowska redaktor metodyczny MOaP


SPIS TREŚCI:

Maria Piotrowska, Słowo wstępne

Anna Bednarczyk, Dydaktyka przekładu na studiach filologicznych -ideały, marketing, potrzeby rynku?

Karolina Sanocka, "Nasz klient, nasz pan", czyli tłumaczenie jako produkt na rynku usług językowych. Potrzeby, procesy, jakość i zarządzanie

Monika Sulkowska, Kształcenie tłumaczy w zakresie frazeotranslacji

Joanna Albin, Kształcenie tłumaczy a samokształcenie,czyli o poszukiwaniu metod wykorzystania w dydaktyce doświadczeń zawodowych tłumaczy

Anna Kaczmarek, Dydaktyka przekładu audiowizualnego na filologii romańskiej od podstaw: metody, treści, propozycje rozwiązań

Marta Kaźmierczak, lntersemiotic aids in translation teaching

Anna Kuźnik, In-service training w kształceniu tłumaczy. Projekt pilotażowy na Uniwersytecie Wrocławskim

Teresa Tomaszkiewicz, Tłumaczenie w tandemach: nowe możliwości w dydaktyce tłumaczeniowej

Bożena Zaboklicka, Praktyka i dydaktyka tłumaczenia literackiego w dwujęzycznym "tandemie"

Maria Piotrowska, Action Research in Translation Studies. Self-reflection in translation research training

Joanna Dybiec-Gajer, Tłumaczenie jako świadczenie usług tłumaczeniowych? Między realizmem zawodowym a dyktatem rynku w zakresie kształcenia tłumaczy

Markus Eberharter, Der Übersetzer als Akteur im Literaturbetrieb