Mazowsze i Ruś Czerwona w średniowieczu Wybór pism
Autor: Aleksander Swieżawski
Wydawnictwo: WSP
Ilość stron: 327
Książka jest nowa i nieużywana
Napisane przeze mnie artykuły i prace naukowe dotyczące średniowiecznych dziejów Mazowsza i Rusi Czerwonej ukazywały się począwszy od 1962 r. w różnych czasopismach naukowych, wydawanych – co w ówczesnych warunkach było całkiem zrozumiałe – w małym nakładzie, na lichym papierze i przeważnie drukowanych metodą małej poligrafii, a nawet powielaczową. Wiele z tych prac jest dziś trudno dostępnych, a niektóre z zeszytów tych czasopism – właśnie z uwagi na opłakany stan papieru i druku — nawet trudno czytelne.
W tej sytuacji z wielką wdzięcznością przyjąłem propozycję naczelnego redaktora Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Stanisława Podobińskiego, powtórnego wydania drukiem tych rozproszonych prac jako całości odpowiadającej zewnętrznym warunkom, które dziś stawia się przy wydawaniu książek i periodyków.
Do druku wybrałem 18 artykułów odnoszących się głównie do średniowiecznych dziejów Mazowsza, ale i czerwonoruskiej ziemi bełskiej, którą z Mazowszem tak ściśle związała w przeszłości sytuacja nie tylko polityczna, ale też gospodarcza i ludnościowa. Układ tych artykułów jest ściśle chronologiczny, według dat ich ukazywania się.
Oczywiście od 1962 r. ukazało się już kilkanaście prac dotyczących dziejów Mazowsza i Rusi Czerwonej, pióra kilku historyków. Nie wprowadzają one jednak konieczności jakiejś generalnej rewizji moich ustaleń, tak, że śmiem sądzić, iż ustalenia te po¬zostają nadal aktualne. Uważny Czytelnik zresztą spostrzeże, że w miarę ukazywania się tych prac starałem się też w moich artykułach uwzględniać wyniki badań i poglądy tego, niestety, wciąż nielicznego grona historyków zajmujących się zagadnieniami mazowieckimi i czerwonoruskimi.
Specjalną uwagę chciałem zwrócić na pracę „Rawskie Księstwo Piastów Mazowieckich 1[zasłonięte]313-14”, która jest częścią mojej rozprawy habilitacyjnej. Po napisaniu tej rozprawy, zgodnie z ówczesnymi ograniczeniami druku i przydziału papieru, dano mi do wyboru: albo zrobienie skrótu z całości rozprawy, albo też wybranie z niej i wydrukowanie w pełnej wersji jakiejś jej części, pod warunkiem wszakże nieprzekroczenia wyznaczonej ilości arkuszy wydawniczych. Wyznając zasadę, że przy opracowywaniu dziejów jakiegoś terytorium należy rozpocząć pracę od historii politycznej, zdecydowałem się na opublikowanie wówczas, w 1975 r., tylko piątego rozdziału tej obszernej rozprawy.
Dopiero w 1991 r. udało mi się opublikować w Wydawnictwie WSP w Częstochowie główne założenia, tezy i ustalenia tej części pracy habilitacyjnej, która pozostawała dotychczas w maszynopisie. Jest to książka „Administracja, gospodarka i skarbowość księstwa rawskiego 1[zasłonięte]313-14”.W momencie, gdy oddawałem do druku „Rawskie Księstwo Piastów Mazowieckich”, brak było jeszcze pełnych dziejów Mazowsza uwzględniających wyniki najnowszych badań. Dopiero w 1994 r. ukazała się znakomita praca zbiorowa pod redakcją Aleksandra Gieysztora i Henryka Samsonowicza „Dzieje Mazowsza do 1526 roku”. Jednakże jej ukazanie się z natury rzeczy nie mogło usunąć konieczności wnikliwego opracowywania dziejów poszczególnych ziem mazowieckich. Trudno bowiem żądać od tej syntezy, by bardzo głęboko wnikała w sprawy regionalne. Można więc sądzić, że i „Rawskie Księstwo Piastów Mazowieckich” nie straciło wiele na aktualności.
W tej sytuacji zdecydowałem się na powtórne wydanie tej książki, zwłaszcza że wydano ją po raz pierwszy 22 lata temu, w nakładzie zaledwie 100+60 egzemplarzy, na bardzo lichym papierze (offsetowym III klasy) i w dodatku metodą powielaczową. W wielu bibliotekach praca ta zaginęła, w innych zachowane egzemplarze znajdują się w opłakanym stanie, a niektóre słowa są już nawet nieczytelne. Nieprzejrzyste są też przypisy z powodu rozstrzelenia druku nazwisk poszczególnych autorów i zbytniego (też spowodowanego oszczędnością papieru) zagęszczenia tekstu.
Ponieważ ani wspomniane „Dzieje Mazowsza” ani żadna z prac innych autorów nie kwestionują głównych tez i ustaleń zawartych w „Rawskim Księstwie”, zdecydowałem się, by nie wprowadzać w jego tekście żadnych zmian poza niezbędnymi korektami natury technicznej.
SPIS TRESCI
Zamiast wstępu
Wcielenie ziemi rawskiej, gostynińskiej i sochaczewskiej do Korony (1462)
Katarzyna, zapomniana władczyni Płocka
Przynależność terytorialna Zapilcza przed 1359 r.
„Districtus Podhorayensis” a sprawa rzekomego nadania Podola Siemowitowi IV w świetle źródeł
Mazowsze wobec wojny trzynastoletniej
Biała Rawska w średniowieczu
Polityka mazowiecka Kazimierza Wielkiego
Spór o sukcesję mazowiecką 1[zasłonięte]462-14
Wiec, rada książęca i sejm na Mazowszu
Antyfeudalne powstanie chłopskie w ziemi bełskiej (1431) i jego geneza
Kilka uzupełnień do genealogii Piastów mazowieckich
Z dziejów Rawy w wiekach średnich
Wcielenie ziemi sochaczewskiej do Korony
Nadanie ziemi bełskiej Siemowitowi IV
Zakres władzy książąt wydzielonych i wdów książęcych na Mazowszu
Z pradziejów Łaszczowa
Erekcja parafii w Nabrożu i jej losy w XV wieku
Tragedia rawska i jej echa w Anglii
Rawskie Księstwo Piastów Mazowieckich 1[zasłonięte]313-14. Dzieje polityczne
Wstęp
Rozdział I. Powstanie księstwa rawskiego i jego dzieje za rządów Siemowita II
Rozdział II. Księstwo rawskie jako niedzielna własność Siemowita III i Kazimierza I
Rozdział III. Księstwo rawskie w ramach zjednoczonego Mazowsza Siemowita III
Rozdział IV. Księstwo rawskie w okresie wydzielenia przez Siemowita III dzielnic synom
Rozdział V. Panowanie Siemowita IV
Rozdział VI. Rządy Aleksandry w ziemi rawskiej i gostynińskiej i synowie Siemowita IV jako władcy niedzielni
Rozdział VII. Rządy Siemowita V
Rozdział VIII. Księstwo rawskie w ramach posiadłości Władysława I
Rozdział IX. Ostami Piastowie zachodniomazowieccy
Rozdział X. Inkorporacja ziemi rawskiej, gostynińskiej i sochaczewskiej do Korony
Zakończenie
Wykaz źródeł i literatury
Wykaz częściej używanych skrótów
