Norbert Wójtowicz, Masoni w wielonarodowościowej II Rzeczypospolitej, Warszawa 2011, ss. 74, ISBN 978-83-[zasłonięte]702-4-0. Wstęp ……………………………………...……………………….. 3 Rozdział 1. Sprawa instrumentalnego traktowania słowiańskich mniejszości narodowych ………………….………. 8 Rozdział 2. Problem niemieckich „braci”………………………. 20 Rozdział 3. Społeczne przenikanie się obrazów masona i Żyda . 34 Rozdział 4. Narzędzie w rękach światowego Żydostwa ….……. 50 Zakończenie ……………………………………………………….. 67 Indeks osobowy …………………………………………………..... Stereotypowy obraz masona – upowszechniany w prasie oraz w licznych wydawnictwach, publikowanych często nakładem własnym ich autorów – konstytuowało kilka zasadniczych elementów. [...] Niniejsza praca to przyczynek stanowiący krótkie spojrzenie na masonerię zaledwie w jednym aspekcie, w kontekście zamieszkałych w Polsce mniejszości narodowych. [...] Na sytuację wewnętrzną II Rzeczypospolitej wpływała nie tylko znacząca ilość mniejszości w państwie. Należy również zdawać sobie sprawę z rozbieżnych często interesów poszczególnych grup narodowościowych. Jak dowodził Witold Wojdyło, byłoby znacznym uproszczeniem „sprowadzać sytuację mniejszości do wspólnego mianownika. O ile tzw. mniejszości słowiańskie (głównie ludność ukraińska i białoruska) walczyły o wyzwolenie narodowe i społeczne, o tyle mniejszość niemiecka dążyła do zachowania uprzywilejowanej pozycji, dzięki której dominowała nad ludnością polską pod względem politycznym i ekonomicznym. Oddzielne miejsce zajmowała kwestia żydowska. Aspiracje tej mniejszości nie godziły w integralność terytorialną państwa polskiego”. Grupy te różniły się praktycznie pod każdym względem: strukturą społeczną, warunkami życia ekonomicznego, celami politycznymi i obliczem kulturowym. [...] Spośród wzmiankowanych tu nacji, w kontekście wolnomularstwa największe znaczenie miała mniejszość żydowska. Równocześnie bacznie obserwowano działania wolnomularstwa niemieckiego i płynące stąd potencjalne zagrożenia oraz wpływ masonerii na ludność kresów wschodnich. W dwóch ostatnich przypadkach sprawa wydawała się względnie prosta, sprowadzając się do oskarżeń o współdziałanie z masonerią. W przypadku mniejszości żydowskiej zagadnienie to komplikowało się. Z jednej strony pojawiał się tu dość klarowny stereotyp masona – Żyda (ew. masona – „sztucznego Żyda”). Z drugiej jednak wskazywano bardzo wyraźnie na niewidzialną rękę żydowską kierującą pracami lóż.[...] (fragment Wstępu)