Słowo wstępne


Mniej więcej pół wieku upłynęło od chwili, gdy na horyzoncie współczesnej literatury perskiej pojawiła się pierwsza powieść nowoczesnego typu. Była nią, powieść historyczna, Mściciele Masdaka, napisana przez młodziutkiego podówczas, bo zaledwie 15 lat liczącego autora, San'atl Zade Kermaniego. Był to początek nowej szkoły literackiej stanowiącej epokę w odradza¬jącej się literaturze Iranu.
Chociaż w literaturach narodów mówiących językiem arabskim nowoczesna powieść pojawiła się już w latach osiemdziesiątych ze¬szłego stulecia i była w Iranie dość popularna, to jednak znany konserwatyzm i neofobia Persów spełniały rolę czynnika, który ha¬mował rozwój nowego rodzaju literackiego. Wreszcie, gdy pierw¬sze lody uprzedzenia do prozy powieściowej stopniały pod wpły¬wem coraz silniejszych podmuchów modernizacyjnych, zaznaczył się nagły wzrost i rozkwit powieści i noweli. Ulubionym rodza¬jem okazała się powieść histor-y.czna.
Rzecz osobliwa, iż w samym Iranie renesans literatury prze¬biega prawie niepostrzeżenie, i że zaledwie kilku orientalistów na Zachodzie poświęciło krótkie wzmianki i artykuły temu nad¬zwyczaj interesującemu problemowi. Dlatego pora po temu, by na¬kreślić linię rozwojową historycznej powieści perskiej, poddająo równocześnie analizie jej aspekt techniczny, artystyczny i w pew¬nej mierze społeczny.
Pojawienie się nowoczesnej powieści perskiej zasygnalizował europejskiej orientalistyce angielski iranista E. GK B r o w n e w swej 4-tomowej Literaturze Perskiej) ograniczając się zresztą do uwag ogólnych. Było to mniej więcej przed 25 laty. "W kilka lat później poświęcił temu zagadnieniu garść wzmianek ra-
Hirtoryczna powieść perska . i

/
i
dziecki-iranista K. Czaj kin w Krótkim zarysie najnowszej per¬skiej literatury (1928). Z kolei na temat historycznej powieści perskiej zabrali głos prawie równocześnie E. J. Bertels, rów¬nież iranista radziecki, oraz B. Nikitine, iranista francuski. Było to w latach 1932—1933. Pierwszy z nich rozpatrzył kilka powieści pod kątem, widzenia marksistowsko-łeninowskiej teorii literatury, drugi dał pobieżną, relację o nowym rodzaju literac¬kim w Iranie, poddając zarazem dokładniejszej analizie niektóre wybrane książki z tego zakresu.
Jeśli chodzi o perskich historyków literatury i krytyków, to tkwią oni jeszcze ciągle w nawykach epok minionych, nie uzna¬jąc prozy narratywnej za godną miana sztuki, i główne swe zainteresowania poświęcają zasadniczo poezji. Dodajmy, iż nau¬kowa historia literatury i krytyka literacka w Iranie stawiają do¬piero pierwsze kroki. Z prac perskich uwzględniających powieść zasługują na uwagę jedynie Adahijat-e mtf&ęer (Literatura współ¬czesna) Baszid Ja sami ego, profesora uniwersytetu w Teheranie i pobieżny odczyt draParwiz Natel Ch ani ar lego o «prozie per¬skiej ostatniej doby», wygłoszony na I. Kongresie Pisarzy Perskich 1946 w Teheranie1.
w r.
Niniejszą, książkę opracowałem na podstawie oryginalnych materiałów, zebranych w czasie mego pobytu w Iranie w latach 1942—1945 i uzupełnionych później drogą korespondencji mniej więcej do końca 1949 r. W ten sposób mogłem w książce omó¬wić około 30 dzieł szesnastu powiesciopisarzy, co daje dość dobrą podstawę do wniosków uogólniających.
Starając się o pełne zachowanie ścisłości naukowej, równo¬cześnie nadałem książce taką, szatę graficzną i językową, by ją mógł wziąć do ręki zarówno orientalista-f ach owiec, jak i każdy badacz kultury, interesujący się głębiej ciekawymi literaturami ludów, zamieszkujących płaskowyż irański. W tym celu wszelkie cytaty z powieści perskich podaję we własnym przekładzie na język polski, a naukową transkrypcję ograniczam wyłącznie do
1 Dokładne dane bibliograficzne wszystkich wymienionych prac znajdują się w «Notatce bibliograficznej* na końcu książki.


e najnowszej per-rycznej powieści . Bertels, rów-ranista francuski. . rozpatrzył kilka sninowskiej teorii n rodzaju literac-analizie niektóre
ry i krytyków, to lionych, nie uzna-ki, i główne swe
Dodajmy, iż nau-[ranie stawiają, do-Iniających powieść
(Literatura współ-^ 3ytetu w Teheranie ego o * prozie per¬le Pisarzy Perskich
awie oryginalnych w Iranie w latach respondencji mniej sm w książce onió-co daje dośó dobrą
naukowej, równo-% i językową, by ją iiowiec, jak i każdy :awymi literaturami T tym celu wszelkie lym przekładzie na iczam wyłącznie do
kich wymienionych i» na końcu książki.


nazwisk autorów ogółowi mniej znanych, tudzież do tytułów oma¬wianych dzieł. Teksty perskie, ograniczone do koniecznego mini¬mum, podaję również w transkrypcji.
Celem niniejszej książki nie jest klasyfikacja poszczególnych, autorów i ich dzieł według stopnia wartości, gdyż na to jest jeszcze może za wcześnie. Zachowanie, o ile to było możliwe, po¬rządku chronologicznego i rozpatrzenie materiału z punktu wi¬dzenia techniki pisarskiej i wartości artystycznych, przy koniecz¬nym uwzględnieniu aspektu społecznego — zapewniają książce zwartość i jednolitość ujęcia. Z innej strony, traktując niniejszą pracę jako materiały i wstęp do badań nad współczesną, powieścią perską w ogóle, daję wiele streszczeń i cytatów z perskich auto¬rów, co pozwala badaczom literatury porównawczej, nawet ni© znającym języka, bezpośrednio wniknąć w zagadnienie.
"W końcu chcę zaznaczyć, iż książka powstawała na prze¬strzeni kilku lat w bardzo trudnych warunkach zawodowej pracy nauczycielskiej' w mieście prowincjonalnym. To do pewnego stop¬nia może usprawiedliwi jej braki i niedociągnięcia, z których

w pełni zdają sobie sprawę.

t*

I



1
4 14


Spis rzeczy


Słowo *watępne . . . . '. . . . . , . . . ; . .
I. Walka o nową literaturę , •. • •
II. Powieść historyczna
A. Pionierzy nowej literatury
1, *Abd ol-Hosejn San*ati Zade KermEni, 2. Mohammad Baker Chosrowi, 3. Szejch Musa" Natari, 4. Hasan Chan Nosrat ol-Wazara. Badlc.
B. Nowy etap rozwoju
5. eAli Asghar Chan Szarif, 6. Mirza Hajdar 'Ali Kamall, 7. Rałum Zade Safawi, 8. 'Abbas .Arjan Pur-e Kaszani, 9. 'Ali Dżalali, 10. Mohammad cAlI Chalill, 11. Mohammad Taki Kardani, 12. Szlr&zpur Partow, 13. Zejn ol-lAbe-dln Mo*tamen, 14. Jahjs Carib.
Ul. Na skraju powieści historycznej
15. Hosejn RoknzSde Adamijat, 16 Hosejnkali Salur.
Yl. Wnioski ogólne. - . . .
Geneza. Cel i charakter. Predylekcja do «oykliczności». Problem bohatera. Struktura powieści. Charakterystyka osób. Prowadzenie akcji. Inne szczegóły techniczne. Ję¬zyk i styl.
Resume . . . .
W-ykaz tekstów. ■
No tatka biblio graf iczna ...

131
152 154


1.
2. 3.
4.
5.
6.
7.


Wykaz omówionych i cytowanych tekstów


Adamijat Hosejn Roku Zade, Deltran-e Tangestanl, Tehran
1313 (1929).
Arjan 3?ur 'Abbas Kaszatń, *Arus-e med% Tehran 1307 (1929).
„ „ „ „ Kudsa mir atol?,TehcEn 1309 (1931).
Badi' Hasan Chan Nosrat ol-"Wazara, Dastan-e bastany Tehran
1921 (?).
Partow Szirszpur, Paklawan-e Zand, Tehran 1312 (1934). Dżalall 'Ali, Ssabha-Je Babol, Tehran (bez daty),
„ „ Dar rah-e na$sat-e mlkan, Tehran 1321 (1943)
Zejn ol-^Abedm Mo'tameii, Assjane-je ogkab, Tehran 1317
(1939).
9. 10.
11.
12. 13.
14. 15. 16.
17.
Challli Mohammed 'Ali, Dochtar-e Kurusz, Tehran (bez daty).
„ „ „ Negarestan-e chun ja kejjam-e Cho-
raśan, Tehran 1321 (1943). . Chosrowi Baker Mohammed (Kaszanll, Dastan-e Ssams o To-
ghra, Kermanszah 1910 (?). Salur Hoaejnfeall, Dżoft-e pak, 1311 (1933), t. I. (miejsca druku
nie podano). Szarlf (AH Asghar, Ckunbeha-je Iran, Tehran 1305 —1306
(1928). Safawl Rahim Zade, Szahrbanu, Tehran 1310 (1932).
„ „ „ Nader Ssak Afszar, TehrSn (bez daty).
San^ati Zade Kermani, Ddmgosteran ja entefcamckahan-e Mazdak, t. I Bombaj 1339 (1921), t. II Tehran 1304 (1926). Saneati Zade Kermani, Dastan-e Manl-je Nahlpdss, Tehran
1305 (1927).
„ „ „ Selafrssur, TehrSn 1312 (1933).
18. 19.
„ Sijahpaszan, Tehran 1323 (1945).



20. Ęarlb Jahja, Ckun-e Sijawusz, Tehran 1310 (1932).
21. „ „ Ja'kub Leji (Tehran), 1314 (1936).;
22. Kamall Hajdar eAll, Mozalem-e Torhan Chatun, Tehran 130T
(1929).
23. „ „ „ Łazika (Tehran) 1309 (1930).
24. Kardani Mohammed Taki, Del%ran-e Chorazm, Maszhad (bez
- daty).
25. Natarł Musa Szejch Hamadani, "Eszk o saltanat, Hamadan
1337 (1919).
26.
Setare-je Lidi (rok i miejsce wydania nieznane). Ssahsade Chanom, Baboli, Kermanszah 1311 (1931).
Uwaga: Daty kalendarza muzułmańskiego podane w wykazie ozna¬czają, lata księżycowe lub słoneczne.




WIELKOŚĆ 24x17 CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 155 STRON.

STAN :OKŁADKA DST/DST+,BLOK KSIĄŻKI NIE JEST PRZYCIĘTY DO RÓWNA,EGZEMPLARZ KSIĄŻKI JEST NIEROZCIĘTY,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE 9 POPLAMIONE NA GRN.I BOCZNYM MARGINESIE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DST/DST+.

WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .

WYDAWNICTWO POLSKIE TOWARZYSTWO ORIENTALISTYCZNE
KRAKÓW 1952
NAKŁAD 2130 EGZ.!!!.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE