W odniesieniu do prezentowanych w niniejszej książce kolonii i ośrodków artystycznych - Monte Verit?, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus - zarówno w szerszym kontekście kulturowym, jak i tylko w zakresie sztuki scenicznej, interesujący wydaje się aspekt stosunku działań ich twórców do tradycji. Ernst Bloch łączy pojęcie tradycji z pojęciem utopii, ustanawiając je na biegunach przeszłość-przyszłość: `Ten strumień z przeszłości […] przepływa przez `teraz` i teraźniejszość, […] płynie w przyszłość, tym samym gwarantując, że utopia nie pozostaje ani nie staje się utopijna, a realizacja utopii, utopijnego zamierzenia czy planu, nie ma charakteru wywrotowego. Utopia jest drogowskazem jasnej tradycji`. Kwestię utopii jako `drogowskazu jasnej tradycji` ująć można także w sposób zaproponowany przez Erica Hobsbawma i Terence`a Rangera jako `tradycję wynalezioną`. O ile ta `wynaleziona tradycja` generowana była przez sferę władzy, o tyle ruch `reformy życia` (Lebensreform), działając w opozycji do niej i reprezentowanej przez nią `wymyślonej tradycji`, stwarzał dla siebie własną tradycję, zakorzenioną w innych przesłankach...