Zastosowanie : pieczywo pełnoziarniste
Mąka z orkiszu, przez wiele lat orkisz uprawiano w całej Europie. Z powodu wysokich kosztów uprawa orkiszu została praktycznie zaniechana w Wielkiej Brytanii przed II wojną światową, ale od kilku lat zainteresowanie tym zbożem rośnie, zwłaszcza że coraz więcej farmerów prowadzących gospodarstwa ekologiczne poszukuje roślin odpornych na choroby. Orkisz należy do tej samej rodziny, co zwykła pszenica, ale ma inną strukturę genetyczną i w związku z tym jego ziarno zawiera nieco więcej białek, witamin i składników mineralnych. Mąka z orkiszu nadaje się idealnie do wypieku, a upieczony z niej chleb jest smaczny i nie kruszy się.
Odmiana orkiszu : ÖKO-10®
Historia uprawy orkiszu ÖKO-10® /T. aestivum L. em. Thell. ssp. spelta (L.) Thell./ jest bardzo długa ale podczas ostatnich 70-80 lat nie była wykorzystywana przez rolników. Nasiona pozostały tylko w roślinnych bankach genów.
Odmiana ÖKO-10® wychodowana została z wyselekcjowanego materiału pochodzącego z banku genów. Hodowle rozpoczęto w roku 1995 a oficjalnie zarejstrowana została w roku 1998.
"Orkisz jest najlepszym ziarnem zbożowym, działa rozgrzewająco i natłuszczająco i jest wartościowszy i łagodniejszy niż inne ziarna (...) Orkisz prowadzi do dobrej krwi, daje rozluźniony charakter i cnotę zadowolenia...", pisze przeorka klasztoru Benedyktynów, mistyczka XII wieku, Hildergard von Bingen. Wymienia ona dokładnie 17 zalet orkiszu.
Niewiele z nich stało się do tej pory tematem badań naukowych, tylko nieznaczna część potwierdzona została jako prawdziwe, co nie znaczy, że reszta jest tylko legendą. Brak zainteresowania orkiszem spowodowany został m.in. masową produkcją pszenicy, zwłaszcza tej zwyczajnej (t.vulgare) ; doba uprzemysłowienia ma to do siebie, że preferuje masę i nie po raz pierwszy - należy przypuszczać, że i nie ostatni - jakość ustąpiła ilości. Z korzyścią dla orkiszu. Zapomniany oparł się bowiem zabiegom uszlachetniającym agrobiznesu mającym na celu ulepszenie jego zbieralności, przyswajalności nawozów sztucznych, usprawnienia jego maszynowej przerabialności itd., a obecnie odporności na superhebicydy przez zmianę struktury genetycznej.
Orkisz jest jednym z najmniej wymagających zbóż, jest odpornym na warunki pogodowe, stabilnym zbożem, dającym się dobrze uprawiać na ubogich, kamienistych glebach aż do wysokości 1500m n.p.m.. W związku z jego niewielkim zapotrzebowaniem na azot, uprawiany może być bez problemu na terenach ochrony wód.
Orkisz zawiera w swoim składzie 56% skrobii, 11,6% białka, 2,7% tłuszczu i 2% składników minieralnych. Szczególnie ważne obok dużej zawartości białka, w którym - co najmniej w ilościach śladowych -, zawarte są wszystkie istotne dla człowieka aminokwasy i przyjaznych dla serca i układu krążenia nienasycone kwasy tłuszczowe, są składniki mineralne i witaminy. Orkisz zawiera ich więcej niż jakiekolwiek inne pszeniczne ziarno. Dla piekarzy jest orkisz prawdziwym darem w związku z jego wysoką zawartością kleju, dzięki któremu wypiekać można "wyjątkowo dobry chleb o charakterystycznym, orzechowym aromacie" (Koenig).
Dojrzały orkisz zawiera znacznie ilości kwasu krzemowego, który roślina wyciąga z mineralnych gleb. Kwas krzemowy jest ważny dla skóry, włosów i paznokci i rozjaśnia umysł wzmacniając aktywność mózgu i koncentrację. Cynk w orkiszu jest uznanym terapeutykiem wątroby.
Odporność na warunki atmosferyczne, brak wymogów i duże walory odżywcze kwalifikowały orkisz w przeszłości jako zboże terenów górskich. Wypierany przez wysokowydajne przenice przez dziesięciolecia, zachował się on do dnia dzisiejszego w dużej mierze tradycyjnie w niszach alpejskich. Nic dziwnego, że obecne badania i rozwój nowych gatunków biorą swoją genezę w Szwajcarii.
Ekspansja chemii w przemyśle spożywczym dała początek modzie na wyroby piekarskie z orkiszu w końcu lat osiemdziesiątych, rosnący popyt na orkisz pozwolił w początkach lat dziewięćdziesiątych na powstanie placówek badawczych zajmujących się rozwojem gatunków regionalnych. W warunkach biologicznie-organicznego i biologicznie-dynamicznego sposobu uprawy ziemi, które nie rozporządzają możliwościami korekcji upraw za pomocą środków ochrony roślin i nawozów sztucznych, gatunki dopasowane do lokalnych warunków klimatycznych i glebowych są nieodzowne dla odpowiednio wysokich zbiorów, a tym samym konkurencyjności orkiszu na rynku spożywczym. Powstała w 1994r. Getreidezuechtung Peter Kunz zajmuje się rozwojem nowych odmian orkiszu i pszenicy, testami odmian i ich własności piekarniczych w biologicznej uprawie roli, badaniami jakościowymi i rozwojem zbóż na zasadach antropozoficznych i wypracowaniem biologicznie-dynamicznego sposobu rozwoju nowych odmian.
Mimo wielu odmian orkiszu zebranych w pierwszej połowie ubiegłego stulecia i przechowywanych w bankach genetycznych w zastosowaniu znajduje się tylko niewielka ich ilość. Wielkim wyzwaniem dla hodowcy jest wyhodowanie nowych gatunków przy jednoczesnym takim obchodzeniu się z tą, jeszcze przed 20-toma laty przez hodowlę prawie nie zmienioną rośliną, aby zachowała ona swoje charakterystyczne właściwości.
Tak więc orkisz jest poważną alternatywą żywieniową dla wszystkich, którym na sercu leży wspieranie biologicznego rolnictwa.
Mimo wielu odmian orkiszu zebranych w pierwszej połowie ubiegłego stulecia i przechowywanych w bankach genetycznych w zastosowaniu znajduje się tylko niewielka ich ilość. Wielkim wyzwaniem dla hodowcy jest wyhodowanie nowych gatunków przy jednoczesnym takim obchodzeniu się z tą, jeszcze przed 20-toma laty przez hodowlę prawie nie zmienioną rośliną, aby zachowała ona swoje charakterystyczne właściwości.
Tak więc orkisz jest poważną alternatywą żywieniową dla wszystkich, którym na sercu leży wspieranie biologicznego rolnictwa.
