Lwów był w ostatnich dziesiątkach lat XIX w. i w czterech pierwszych dziesiątkach lat wieku XX najważniejszym po Warszawie miastem Polski; w granicach niepodległej Polski był trzecim miastem co do wielkości. Był od ogłoszenia autonomii Galicji aż do momentu odzyskania niepodległości jedynym miastem na ziemiach Polski mającym status stolicy, choć nie była to stolica państwa udzielnego. Wszakże Galicja, germanizowana przez Austriaków w pierwszej fazie niewoli, była od ustanowienia autonomii jedyną dzielnicą Polski rządzoną przez Polaków, jedyną, w której istniała pełna oświata w języku polskim. Świetne były na przełomie XIX i XX w. dwa uniwersytety galicyjskie, doskonałe były galicyjskie gimnazja; Akademia Umiejętności działała w Krakowie, ale towarzystwa naukowe poszczególnych dyscyplin powstawały we Lwowie i tam obierały siedzibę zarządu głównego; tworzono filie nazywane kołami lub oddziałami w mniejszych i większych miastach galicyjskich, z Krakowem włącznie. W ten sposób w zakresie badań naukowych Lwów stawał się niejako stolicą całej Polski, promieniującą. Interesujące ze wszech miar dzieje Uniwersytetu Lwowskiego, wskrzeszonego po pewnej przerwie w pierwszej połowie XIX w., wyzwalanie się uczelni z niemieckiego języka wykładowego, osiągnięcia jej w okresie, w którym nie nazywała się jeszcze od założyciela swego Uniwersytetem Jana Kazimierza, wreszcie dzieje almae matris Leopoliensis w latach niepodległej Polski - to rzeczy znane tylko ogólnie i wymagające jeszcze szczegółowych badań.
W zakresie humanistyki polskiej mamy szereg doskonałych monografii o dziejach dyscyplin poszczególnych w różnych uniwersytetach. Ograniczając się do historii literatury polskiej, przypomnieć trzeba pozycje najważniejsze dotyczące Krakowa i Warszawy: w dziewiątym tomie jubileuszowych wydawnictw Uniwersytetu Jagiellońskiego zatytułowanym Wydział Filologiczny UJ. Historia Katedr (Kraków 1964) Tadeusz Ulewicz opracował Dzieje Katedry Historii Literatury Polskiej w UJ (Ogólny szkic historycznyj - (s. 95-143); w dwa lata później pod jego redakcją wyszedł tom sześciorga autorów, Dzieje Katedry Historii Literatury Polskiej w UJ (Kraków 1966 - ponad 300 s.), ofiarowany Stanisławowi Pigo-niowi w osiemdziesięciolecie. Dzieje podziemnego UJ w latach drugiej wojny
