ILUSTROWALI ANTONI ŚLUSAREK i WIKTORIA ZANDBERG
OKŁADKĘ PROJEKTOWAŁ
STANISŁAW HERSTAL
WSTĘP.
Piękny jest świat, w którym żyjemy. Wyniosłe góry i ginące w dali niziny, to uciekające za załomem doliny rzeczne, urocze jeziora i bezkresne morza, prze¬bogate w barwę i kształt rośliny i zadziwiające swą różnorodnością zwierzęta, a na tym wspaniałym tle — Człowiek, najznakomitszy twór Natury, włączony w nią i z nią współżyjący jako jej cząstka, jej prawom pod¬legła, ale i świadomie ją kształtująca.
A przy tym jakaż wielka rozmaitość krajobrazu? Rozprażone żarem słońca przyrównikowego piachy pustynne, a wśród nich, z utęsknieniem przez kara¬wany podróżników poszukiwane, cieniodajne oazy; a dalej odurzająca wprost swą bujnością — jak nigdzie na świecie — roślinność podzwrotnikowa. A równo¬cześnie na krańcach ziemi, przy biegunach nieskoń¬czone szaro-białe pola śniegowe i skute lodem i górami lodowymi najeżone oceany.
Wszędzie pięknie, pięknem swoistym, odrębnym, wszędzie wola życia uporczywa i często zwycięska. Walkę o prawo życia wiedzie i rozprzestrzenia ją w najdalsze zakątki ziemi świat roślinny, gdzie tylko klimat i gleba dają choćby najmniejsze możliwości iycia i rozwoju. A w ślad za nim postępuje zwierzę, szukające pożywienia wśród roślin, lub słabszych od siebie istot.
Lecz po cóż wędrować w odległe krainy? Czyż nasze ziemie nie darzą nas cudami swej przepięknej
przyrody? Tylko że tutaj pory roku niosą z sobą ciągłe zmiany krajobrazu: po świeżej, drgającej młodym ży¬ciem, wiośnie — gorące i bujne w swej dojrzałości lato, później ozłocona padającym listowiem polska jesień i wreszcie puchem śnieżnym otulająca matkę-ziemię zima. Każdy z tych okresów czaruje nas swym urokiem, a wśród zespołu jego czynników główne znamię życia wyciska swymi ciągłymi przemianami — roślinność, która nam najwyraźniej, bo bezpośrednio, mówi o biegu życia żywej przyrody, odsłaniając tym jednak tylko rąbek wielkiej tajemnicy swego powsta¬wania, rozwoju i śmierci, najistotniejsze sprawy bytu zazdrośnie zakrywając przed ciekawymi oczyma czło¬wieka.
Spróbujmy się zbliżyć do wewnętrznego życia ro¬śliny, aby przez zrozumienie go stało się nam bliższe — choć niemniej cudowne.
Roślina — to skomplikowanej budowy zielona fabryka. Tak przynajmniej jest u tzw. roślin wyższych, tj. tych, które widzimy codziennie wokół siebie. U wielu jednak roślin, których ciało jest niewidocznej dla na¬szego oka wielkości, ich życie wewnętrzne oraz bu¬dowa stanowią zagadnienie znacznie trudniejsze do poznania, a mimo to jakże cudowne i warte naszej uwagi. Cuda te dokonują się dookoła nas każdego dnia. choć przechodzimy obok najczęściej obojętni. Najbar¬dziej interesujące przygody podróżnicze; bajki z ty¬siąca i jednej nocy, nawet dziwy nowoczesnej techniki — czemże są wobec tego misterium, jakie się dokonuje wewnątrz każdej rośliny. To matka-przyroda, której my wszyscy jesteśmy dziećmi — tworzy nowe życie, kształci je i zabija.
Rośliny wypełniają niemal wszystkie cząstki zie¬mi. Niewidoczne dla naszego oka, unoszą się w po-
wietrzu, zamieszkują wody i żyją w glebie. Wszystkie istoty roślinne, żyjące na kuli ziemskiej tworzą zwartą całość, jak gdyby własne państwo. Jest ono wielkie i liczni są jego mieszkańcy. Uderza nas jednak wielka różnorodność istot państwo to zamieszkujących; pod¬czas bowiem gdy jedne są bardzo drobne, niepozorne, dla oka naszego niewidoczne, inne posiadają kształty znaczne i osiągają wiele metrów długości. Czas ich życia bywa różny: jedne dożywają kilkuset lat, inne giną w ciągu niewielu godzin. Naczelnym prawem rządzącym tym państwem jest walka o byt. Nie jest tu ona tak wyraźna jak u zwierząt, swoboda bowiem ru¬chu u tych ostatnich stawia je w położeniu korzyst¬niejszym od funkcji rośliny. Mimo to — dla słabych, chorych miejsca w nim nie ma. Ta też walka o egzy stencję stwarza nowe formy, podczas gdy dawne za¬nikają zupełnie. Przykrywane osadami wieków i ty¬siącleci, są jedynie wspomnieniem epok, które minęły. . Ta konieczność bezruchu wpływa decydująco na kształtowanie się świata roślinnego, który tworzy naj¬częściej trwałe i wielkie skupienia. Podobnie jak wśród ludzi rasy i społeczeństwa, tak i niektóre rośliny zaj¬mują tylko pewne strefy naszej ziemi. Przypatrzmy się roślinności na nizinach i na stokach wysokich gór, roślinom gorącego klimatu równikowego i tundr po¬larnych, a będziemy mieli niejakie pojęcie o różnych zbiorowiskach roślinnych zależnie od klimatu. Przyj¬rzyjmy się bogatej szacie urodzajnych pól, a wątłej roślinności wydm piaszczystych, zwróćmy uwagę na roślinność bagien i torfowisk, to znów na lasy pokry¬wające skały wapienne — a uderzy nas wpływ, jaki wywiera gleba na skład rosnących na niej roślin.
Każda roślina: mała czy duża, bujna czy nędzna — zawsze jest zbudowana podobnie jak murowana bu-
dowla z pojedynczych cegiełek, które w naukach przy¬rodniczych nazwano komórkami. Zagadnienie życia, ukryte przed naszym wzrokiem w tych właśnie ko¬mórkach, niestety do dnia dzisiejszego nie zostało zba¬dane: być może, że jest ono wieczne, gdyż jedno rodzi drugie. Człowiek nie poznał przyczyny życia, pod¬patruje jednak jego przejawy: ruch, wzrost, rozmna¬żanie i t. p. Olbrzymia większość tych zjawisk ukryta jest przed normalnym okiem człowieka. Musi on uzbroić je w szkła powiększające, ale i one pokażą mu obraz często dopiero wówczas, gdy użyje odczyn¬ników chemicznych, pozwalających barwić różne od¬dzielne fragmenty tego życia.
Zewnętrzne kształty roślin są tylko objawem tych zjawisk wzrostowych, których siedliskiem jest wnętrze rośliny. Aby zrozumieć i poznać roślinę, trzeba przede wszystkim umieć w nią spojrzeć. Nasze opowiadania z życia roślin nic innego nie mają na celu. Jeśli zdołają zainteresować czytelnika, ukazując mu rośliny, jako istoty żywe, czujące i warte chwili uwagi — zadanie swe spełnią całkowicie.
SPIS RZECZY:
Str.
Wstęp 1
Cegiełki — z których Stwórca zbudował roślinę 5
Najdrobniejsze rośliny — bakterie 8
Kwaśnienie czyli fermentacja mleka 12
Odkrycia Pasteura ■ 15
Tajemnica zielonych tygli . . , 18
Czerwony śnieg, krwotoczki * 24
Życie w kropli wody -26
Podwodne łąki oceanów 32
Spleśniałe konfitury 36
Drożdże i ich ciekawe czynności ■ 40
Grzyby jako rozbójnicy i kuracja odtłuszczająca 44
Pod kapeluszem grzyba 48
Mieszkańcy skał i biblijna manna ■., 54
Rosimy minionych epok 57
jak rosną, kwitną i owocują mchy? • '59
jak powstają torfowiska? 65
Bajka o kwiecie paproci : 68
Wielka, samowystarczalna fabryka 72
Roślina uśpiona — nasienie 79
Przebudzenie z letargu — kiełkowanie 82
Narodziny rośliny i związane z tym kłopoty 88
Ciało rośliny pokrywa skórka 95
Skórka roślin jest także owłosiona 97
Ciekawe urządzenia obronne roślin 101
Wentylatory roślinne 109
Ochrona wentyli przed zalewem 1112
Rośliny skwarnych pustyń i stepów 114
Kopalnia cukru 120
Pompy ssąco-tłoczące i żelbeton 123
Kauczuk, opium, żywice i nektary 130
Korzeń i prawo ciążenia 134
Zaglądamy pod skórkę korzenia 157
Zmarszczki buraka i korzenie wodne 1143
Mieszkańcy drutów telegraficznych 148
Zabezpieczenie przed szkodą — korek 155
Gdy roślina się starzeje — przyrasta na grubość 156
Gdy wiosna nadchodzi — a ogrodnik staje się znachorem 160
Jakiego wieku i grubości dosięgają drzewa? 166
Rośliny płożące się, pnące i pływające 173
Nie tylko korzenie kryje roślina w ziemi 177
Szparagi — ananasy i krokusy 183
Liście wąsate, cieniste i iglaste 186
Jak trawa rośnie i jej codzienna gimnastyka 191
Trzcina cukrowa i bambusy 194
Chwila w cieniu palm i na wyspach oceanii 196
Podziemne topieliska i kwiaty Sumatry 201
Szparagi leśne i pułapki na azot 206
Owadożerne rośliny 210
Rośliny, które łapią zwierzęta 215
Rośłiny kłaniające się słońcu 221
Bukiety kwiatów — kwiatostany 227
Szyszki w lasach szpilkowych 232
Kwiat — i jego tajemnice 238
Sen rośliny 242
Życie kwiatów 249
Walka kwiatów o byt 253
O tym, jak to wiatr roślinom służy 258
'Zaopatrzone spiżarnie dla oczekiwanych gości 262
Znaczenie barw i zapachów jako reklam dla zwierząt 267
Skąd pochodzą barwy i zapachy kwiatów? 271
Sposoby na nieproszonych, a wygody dla oczekiwanych gości 273
Zawsze chętni — lecz i dobrze opłaceni tragarze 281
Jak powstają owoce i nasiona? 284
Ostateczne iosy nasion i owoców 288
WIELKOŚĆ 23X16CM,TWARDA OKŁADKA,LICZY 296 STRON,90 RYCIN.
STAN :OKŁADKA DB/DB+,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB+/BDB-.
KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM
/ KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / .
WYDAWNICTWO KSIĘGARNIA POWSZECHNA KRAKÓW 1937.
INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.
PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"
NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!
ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE
ZOBACZ STRONĘ O MNIE
