Literatura, kultura, tolerancja
Red.: Grzegorz Gazda, Irena Hübner, Jarosław Płuciennik
Rok wydania: 2008
ISBN: 97[zasłonięte][zasłonięte]242-09-0
Liczba stron: 566
Format: A5
Okładka: miękka

Książka ta wynika z konfrontacji dzisiejszego literaturoznawstwa ze współczesnym życiem publicznym. Wydawałoby się, że nauka o literaturze niewiele może mieć wspólnego z ideologią tolerancji czy fanatyzmu, będąc raczej dziedziną neutralnej retoryki figur. Jednak od czasów poststrukturalizmu praxis stała się nieodłącznym elementem wiedzy literaturoznawczej w takich kierunkach, jak przeżywający renesans dialogizm Bachtinowski, feminizm, teoria queer, pragmatyzm, badania kulturowe i antropologiczne czy nawet kognitywizm. Już wcześniej zaś bywała praxis - jako domena postaw - wyznacznikiem sposobu myślenia o przedmiocie i wyboru metod badań. Co więcej, jeśli pisarze tacy jak Salman Rushdie, John M. Coetzee czy Orhan Pamuk są orędownikami wolności słowa i tolerancji zarazem (wcześniej w Polsce rzecznikiem tych wartości był np. Czesław Miłosz), to i literaturoznawcy nie mogą uciec od samego tematu tolerancji i implikowanego przez nie zagadnienia praw człowieka.

Omawiane w książce problemy nie są jednak tylko aktualnym zagadnieniem publicystycznym. Uczeni reprezentujący wiele dziedzin nauki, kiedyś zwłaszcza filozofii i literaturoznawstwa, dziś także kulturoznawstwa,  interesowali się kwestią emancypacji różnych grup społecznych od dawna. Warto przypomnieć, że u narodzin nowoczesnej literatury, tzn. w XVIII-wiecznej powieści, kwestia tolerancji innego jest także obecna. Ten głęboko oświeceniowy paradygmat jest sposobem myślenia, jak się wydaje, nie wszędzie i nie na zawsze zrealizowanym. Warto o tej genezie pamiętać, kiedy pisze się o nowożytnej literaturze. Stąd aktualność ciągle ponawianych odniesień nie tylko do renesansowego humanizmu Montaigne'a, refleksji o tolerancji Braci Polskich, czy Johna Locke'a i Shaftesbury'ego, ale także Johna Stuarta Milla czy Leszka Kołakowskiego, myślicieli, z którymi kojarzą się próby zdefiniowania tolerancji. Przedstawiciele akademickiego myślenia z wielu krajów i kontynentów podejmują w tej książce zagadnienia żywe także w przestrzeniach publicznych Polski, Europy i świata. Jednak nie wykraczają oni poza podstawowe zadania swoich dziedzin i świata uniwersyteckiego: poza analizę i badanie zjawisk. Tym samym ten głos w sferze publicznej pozostaje głosem profesjonalistów.

SPIS TREŚCI

Od redaktorów

Część pierwsza: Dociekania konceptualne i metodologiczne

Andrew R. Murphy, Dwie koncepcje tolerancji

Danuta Ulicka, Glos(s)y do heteroglozji, albo krótki heteroglos(s)ariusz

Przemysław Pietrzak, Etyczne/ estetyczne - literatura, teoria, tolerancja

Część druga: Dyskursy i kręgi tolerancji

Dyskurs literacki

Arne Melberg, Ucząc się od Montaigne'a

Kenneth Holmqvist, Jarosław Płuciennik, Solilokwium i tolerancja: metaprezentacje jako presupozycje gatunku literackiego

Magdalena Rembowska-Płuciennik, Powieść strumienia świadomości. Między apologią różnorodności a horrorem principium individuationis

Penny Tucker, Fundamenty tolerancji: kompetytywne spojrzenie na tolerancję przy wykorzystaniu modeli autobiograficznych

Joanna Jabłkowska, Pod znakiem liberalnej tolerancji. Dzienniki i publicystyka Maxa Frischa

Agnieszka Karpowicz, Merz i Zlep. Estetyczne modele kultury opartej na tolerancji w twórczosci Kurta Schwittersa i Mirona Białoszewskiego

Katarzyna Kwapisz Williams, Kalekie teksty, ułomne ciała: technologie nowych mediów i estetyka tolerancji Charlesa Mee

Magdalena Bednarek, Zbrodnia porządku - uwarunkowania i oblicza nietolerancji w prozie Stefana Themersona

Magdalena Drabikowska, Suwerenność zanegowana. Bohater osiemnastowiecznej powieści gotyckiej między natura a światem kultury

Różnorodność ludzka, episteme i ethos

Daniel Carey, Dwie startegie tolerancji: Locke, Shaftesbury i problem pluralizmu

Paweł Pieniążek, Między siłą a słabością - problem tolerancji u Nietzchego

Patrycja Bobowska-Nastarzewska, Dialektyka poszanowania siebie i innego - Paula Ricœura tolerancja wobec inności

Maria Kostyszak, Tolerancja tolerancji nierówna-odcienie znaczenia w filozofii Spinozy, Heideggera i Derridy

Empatia, caritas i kultura

Magdalena Środa, Postawy wobec inności

Alan P.F. Sell, Chrześcijaństwo, sekularyzm i tolerancja: liberalne wartości i nieoświecone postawy

Anna Cetera, Trudny dar empatii: O postaciach (nie)tolerancji w pismach Tomasza More'a

Tobias Budke, Pierwsi angielscy drukarze a zagadnienie religijnej tolerancji

Łukasz Romanowski, Via Media - droga środka jako przejaw tolerancji w kazaniach Johna Donne'a

Jacek Sieradzan, Tolerancja w buddyzmie

Część trzecia: Wyobraźnia, debatowanie i kompasy

Wspólnoty wyobrażone i debata

Marie-Luise Egbert, Tolerancja renegocjowana: ekstremizm i terror w beletrystyce angielskiej

Grażyna Gajewska, Między cyberpunkiem a kobiecą cyberfikcją. Literatura fantastycznonaukowa o współczesnych formach dyskryminacji

Aleksandra Chomiuk, Człowiek wobec Obcego. O Solaris Stanisława Lema, Andrieja Tarkowskiego i Stevena Soderbergha

Tomasz Kaliściak, Homotekstualność i tolerancja w Jesieni z Audenem Tadeusza Olszewskiego

Agata Winer, Świat Dysku Terrego Pratchetta - reprezentascja tolerancji w literackim świecie możliwym

Marcin Jauksz, Dialog agresji: obrazy nietolerancji we współczesnym kinie

Wolność, pragmatyka i kompasy

Charles Russell, "Osama Bin Laden wchodzi do baru,,,"i inne dowcipy na erę niepokoju. Refleksje o poczuciu humoru i kwestii tolerancji

Kamil Sipowicz, Hipisi PRL-u. Początki

Iwona Jakubowska-Branicka, O granicach tolerancji we współczesnej  demokracji liberalnej

Jadwiga Maszewska, Spojrzenie z pogranicza. Meksykańscy Amerykanie w powieści Any Castillo So far from God

Natalia Lemann, "Jestem  tłumaczem kultur"- pomiędzy antropologią a historią. Ryszarda Kapuścińskiego lekcja tolerancji wobec świata i Innego

Mariola Pietrak, Polityka tolerancji. Literatura kobieca Cono Sur w kontekście wydarzeń politycznych XX wieku

Aleksandra M. Różalska, Rasizm oświecony: marginalizacja "inności"w kulturze amerykańskiej

Agnieszka Węglińska, Granice wolności słowa? Tolerancja w konfliktach o podłożu religijnym w środkach masowego przekazu

Marta Zabłocka, Oriana Fallaci - wściekły smok o dwóch głowach. Publicystyka prasowa a polityczna poprawność

Paweł Kuciński, Tożsamość totalitarna i wizerunki Żyda w pamflecie antysemickim lat trzydziestych. Rekonesans

Marcin Adamiak, Profesjonalizm i zaangażowanie

Indeks nazwisk