LEKSYKON
Nauki o żywności i żywieniu człowieka oraz polsko-angielski słownik terminów

Lewicki Piotr (red.)
SGGW
528 s., oprawa twarda,

Nauka o żywności i żywieniu człowieka jest nauką multidyscyplinarną, korzystającą ze zdobyczy takich nauk, jak matematyka, chemia, fizyka, biologia, biochemia, mikrobiologia, fizjologia, inżynieria, informatyka, a także ekonomia, organizacja produkcji, marketing itp. Każda z nauk wnoszących określony wkład do nauki o żywności i żywieniu człowieka posługuje się zarówno określonym słownictwem, jak i swoistą symboliką. Słownictwo to w pewnym stopniu ulega modyfikacji w procesie adaptacji do potrzeb nauki o żywności, a technologia wytworzyła własne słownictwo wynikające ze stosowanych procesów i postępu naukowo-technicznego. W rezultacie powstał zasób słownictwa specyficznego dla nauki o żywności i żywieniu człowieka, który wymagał systematycznego opracowania i uaktualnienia.

Rozumiejąc potrzebę wydania opracowania, które w jednej pozycji, w sposób możliwie prosty i zwięzły zawierałoby podstawowe terminy i informacje o nauce o żywności i żywieniu człowieka, Komitet Nauk o Żywności Polskiej Akademii Nauk podjął inicjatywę wydania odpowiedniego leksykonu. Potrzeba taka wynikała między innymi z faktu, że w chwili obecnej nie ma na rynku księgarskim takiego opracowania, a w innych słownikach, nawet jeżeli pewne określenia się znajdują, to są one rzadko odniesione do nauki o żywności i żywieniu człowieka.
Niezwykle dynamiczny rozwój nauki i techniki, a także postęp w technologii powodują, że pojawiają się nowe określenia, definicje, nazwy i terminy, a znaczenie już od dawna używanych pojęć ulega modyfikacji lub dezaktualizacji.
Leksykon ma więc za zadanie uporządkowanie stosowanej terminologii, a także powinien się stać źródłem szybkiej, podstawowej informacji o danej dziedzinie wiedzy. Leksykon nauki o żywności i żywieniu człowieka ma jeszcze jedną podstawową zaletę, której nie zawierają inne tego typu opracowania. Każde hasło jest opatrzone odnośnikiem w języku angielskim, przez co Leksykon ten staje się jednocześnie słownikiem polsko-angielskim. Większość terminów w języku angielskim jest specyficzna dla nauki o żywności i żywieniu człowieka i nie ma ich w większości słowników angielsko-polskich czy polsko-angielskich dostępnych na naszym rynku księgarskim.

Leksykon jest adresowany do Czytelników zainteresowanych żywnością i żywieniem człowieka. Jednak przede wszystkim jest on kierowany do studentów jako podręcznik pomocniczy. Zebranie podstawowych pojęć i terminów z nauki o żywności i żywieniu człowieka w jednym wydawnictwie, podanie ich znaczenia i ewentualnych synonimów będzie olbrzymim ułatwieniem dla studiujących technologię żywności, nauki o żywieniu człowieka i konsumpcji, biotechnologię, towaroznawstwo, dietetykę czy higienę żywności na wydziałach medycyny weterynaryjnej. Studenci niektórych kierunków ekonomicznych również będą mogli korzystać z tej publikacji jako źródła podstawowych informacji.

Leksykon adresowany jest również do Czytelników związanych z szeroko rozumianą gospodarką żywnościową, pracowników naukowo-dydaktycznych wyższych uczelni, naukowo-badawczego zaplecza przemysłu, dozoru technologiczno-technicznego, kontroli sanitarno-weterynaryjnej, zaopatrzenia, marketingu, zbytu, służb celnych itp.
Hasła w Leksykonie ułożone są alfabetycznie i obejmują prawie wszystkie zagadnienia związane z nauką o żywności i żywieniem człowieka. Dotyczą one chemii, biochemii i mikrobiologii żywności, biotechnologii, inżynierii żywności, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji żywności, technologii owoców i warzyw, przetwórstwa ziemniaków, cukrownictwa, przetwórstwa zbóż, technologii mleka, przetwórstwa mięsa, przetwórstwa drobiu i jaj, przetwórstwa ryb, gastronomii, toksykologii żywności, ekonomiki i organizacji produkcji i żywienia człowieka. Objętość haseł jest różna i zależy od znaczenia omawianego hasła. Są hasła o charakterze ogólnym wymagające szerszego omówienia i są hasła szczegółowe, których wyjaśnienie zawarte jest w jednym czy dwóch zdaniach. W Leksykonie znajduje się łącznie ponad 6600 haseł.
Hasła są opracowane przez specjalistów z określonej dziedziny wiedzy o dużym doświadczeniu dydaktycznym, a także i autorskim. Lista autorów wraz z miejscem pracy jest podana na początku publikacji. Zespół redakcyjny Leksykonu stanowią pracownicy wyższych uczelni o znaczącym dorobku naukowym i publikacyjnym. Są to prof. dr hab. Włodzimierz Bednarski – autor podręcznika dotyczącego biotechnologii żywności, prof. dr hab. Zbigniew Duda – uznany autorytet w zakresie technologii mięsa i autor słownika angielsko-polskiego i polsko-angielskiego z technologii mięsa, prof. dr hab. Jan Gawęcki – współautor podręczników akademickich z zakresu żywienia człowieka, prof. dr hab. Adolf Horubała – współautor podręczników z technologii owoców i warzyw i autor podręcznika dotyczącego przechowalnictwa żywności, prof. dr hab. Piotr Lewicki – współautor podręcznika z inżynierii procesowej i aparatury przemysłu spożywczego, prof. dr hab. Zdzisław Sikorski – autor podręczników w języku polskim i angielskim dotyczących chemii żywności, prof. dr hab. Stanisław Zmarlicki – współautor trzytomowego opracowania dotyczącego technologii mleka.

Układ haseł jest następujący: hasło podane jest drukiem wytłuszczonym, po haśle podane jest (w zdecydowanej większości przypadków) jego określenie w języku angielskim, następnie ewentualny synonim lub synonimy oraz wyjaśnienie hasła. Na końcu, w nawiasach, umieszczono inicjały autora. W szczególnych przypadkach podano wzory chemiczne lub matematyczne.

Zdajemy sobie sprawę z faktu, że Leksykon – jako pierwsza próba zebrania terminologii stosowanej w nauce o żywności i żywieniu człowieka – nie jest kompletny, może być w pewnych przypadkach niewystarczająco dokładny i precyzyjny, a nawet zbyt lapidarny, skrótowy. Nie we wszystkich przypadkach znaleziono odpowiednie objaśnienie terminu w języku angielskim. Czytelnikom, którzy nadeślą swoje uwagi, propozycje uzupełnień i propozycje nowych haseł z góry bardzo dziękujemy. Będzie to niezwykle cenny materiał do poprawienia prezentowanych haseł i uzupełnienia o nowe treści, które nie znalazły się w pierwszym wydaniu Leksykonu, które oddajemy do rąk Czytelnika.
Autorzy, jak i zespół redakcyjny dołożyli wszelkich starań, aby Leksykon charakteryzował się wysokim poziomem merytorycznym i był przydatny szerokiemu gronu Czytelników. Jednak publikacja jako całość nie powstałaby bez zaangażowania Pracowników Wydawnictwa SGGW, a w szczególności Pana Dyrektora mgr. inż. Jana Kiryjowa, któremu za włożoną pracę, w imieniu wszystkich autorów, serdecznie dziękuję.
Warszawa, czerwiec 2008 Piotr P. Lewicki