KULA JAKO SYMBOL VANITAS

BEATA PURC-STĘPNIAK

Kula, jeden z konwencjonalnych sposobów wyrażania nieustannej zmienności, w którą uwikłany jest człowiek, nie zawsze uchodziła za symbol prawidłowości, piękna i absolutnej wszechobecności Boga. Świat w kuli Hieronima Boscha, portret z kulą, bańki mydlane, czaszka-kula, lustro wypukłe, kula-więzienie, kula u stóp Melancholii. Już w starożytności kula wpisana zostaje w obręb negatywnej symboliki marności i duchowy patronat Saturna. Autorka szkicuje genezę tej symboliki, sygnalizuje uniwersalność i mnogość jej znaczeń w kontekście teologii, etyki, historii literatury i filozofii. Na przykładzie malarstwa i grafiki zachodnioeuropejskiej XVII wieku charakteryzuje związane z symbolem kuli postawy wobec śmierci i przemijania, a także omawia zastosowanie krągłej sfery w obszarze jej związków z melancholijną predyspozycją. Książkę uzupełnia bogaty zbiór ilustracji.