NOWA NIGDY NIE UŻYWANA

Kuśnierz Kazimierz

Sieniawa

Historia rozwoju przestrzennego

Sieniawa — dziś trochę zapomniana, leżąca na peryferiach nie tylko życia gospodarczego, ale także kulturalnego — jest typowym, nowożytnym, sprzężonym, prywatnym założeniem magnackim o stosunkowo niedużej powierzchni i niewielkim zaludnieniu. Ma przy tym specyficzne cechy indywidualne, a co najistotniejsze, miejscowość ta zawiera liczne treści historyczne, zabytkowe, architektoniczne i urbanistyczne, wynikające z intensywnych przemian przestrzennych, którym na skutek prosperity gospodarczej w minionych stuleciach uległy zarówno miasteczko jak i rezydencja, folwark oraz port rzeczny. Kazimierz Kuśnierz w drodze kompleksowej analizy obfitego zasobu źródłowych materiałów rękopiśmiennych: narracyjnych, ikonograficznych i kartograficznych, badań terenowych oraz wszelkiego rodzaju rozważań sensu stricto urbanistycznych starał się — i to mu się w pełni udało — treści te odczytać, gdzie trzeba było, zrekonstruować i przedstawić je obrazowo w powiązaniu z dziejami rodu i latyfundium pierwszych właścicieli, wyjaśnić znaczenie niegdyś świetnego zespołu poprzez nakreślenie rozległego obrazu działalności gospodarczej i urbanistycznej Sieniawskich. Napisana przez Kazimierza Kuśnierza książka zasługuje na dużą uwagę.
Cechuje ją nie tylko zupełne novum ujęcia problematyki, ustalenie mnóstwa nieznanych szczegółów faktograficznych, lecz także głęboka, metodyczna wnikliwość analizy bardzo obszernego, różnorodnego i trudnego materiału. Niewątpliwie do najcenniejszych, bo odkrywczych części pracy należą rozdziały poświęcone chronologicznemu rozwarstwieniu zabytku i rekonstrukcjom poszczególnych jego faz rozwoju przestrzennego; to samo jednak trzeba powiedzieć o pozostałych rozdziałach, takich choćby jak ten, w którym autor przedstawił w sposób nadzwyczaj sumienny genealogię rodu Sieniawskich. Nie można także uchylić się od zaakcentowania dużej erudycji autora, ujawniającej się w licznych, nie mniej cennych przypisach źródłowych i bibliogra-
ficznych, umożliwiających płynną narrację podstawowego tekstu i to zarówno specjalistom, jak i szerokim rzeszom miłośników historii i zabytków.
Pod względem formalnym praca wyróżnia się logiczną konstrukcją oraz nadzwyczaj jasnym i komunikatywnym tokiem wykładu, który w sposób niemal idealny zilustrowany został instruk-tywnymi planami analitycznymi, reprodukcjami dokumentów kartograficznych i ikonograficznych oraz zdjęciami współczesnymi.
Kazimierz Kuśnierz dał się już poznać w literaturze naukowej jako badacz utalentowany i dociekliwy Jest autorem wielu rozpraw i artykułów publikowanych w poważnych czasopismach, a oddawana do rąk Czytelnika monografia przestrzenna Sienia-wy jest jednym z nielicznych dzieł wzorcowych dla tego typu opracowań. Niezmiernie wartościowa pod względem poznawczym, będzie również w całej rozciągłości przydatna dla celów konserwatorskich, rewaloryzacyjnych, których od dłuższego czasu domaga się cały zespół urbanistyczny.
Józef Tomasz Frazik

Spis treści.
1. Stan badań.
2. Działalność Sieniawskich w zakresie urbanizacji.
3. Geneza założenia Sieniawy i jej rozwój przestrzenny.
4. Sieniawa na tle tendencji w urbanistyce europejskiej i polskiej w XVII oraz XVIII wieku
5. Podsumowanie
6. Zestawienia