Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim
Mirosława Siuciak
wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
stron: 236

Książka ta jest pierwszym od kilkudziesięciu lat monograficznym ujęciem problemu kształtowania się liczebnika jako odrębnej kategorii gramatycznej w języku polskim. Opierając się na bogatym materiale źródłowym uwzględniającym kilkaset druków z XVI–XX wieku, autorka wyjaśnia i odtwarza skomplikowany, wieloaspektowy proces zmierzający do gramatykalizacji leksemów numerycznych. Uwzględnia przy tym szerokie tło ogólnosłowiańskie oraz przemiany systemowe, które ten proces spowodowały i stymulowały kierunki przeobrażeń zarówno w języku polskim, jak i w innych językach słowiańskich. Rozprawa stanowi nowatorskie połączenie dwóch perspektyw badawczych: współczesnego językoznawstwa opisowego oraz analizy diachronicznej. Autorka wychodzi z założenia, że tylko rzetelna rekonstrukcja przebiegu całego procesu gramatykalizacji pozwoli zrozumieć i prawidłowo zinterpretować wszystkie niuanse prowadzonych do chwili obecnej sporów na temat opisu liczebnika jako części mowy. Wyjaśnia także przyczyny zamieszania terminologicznego wokół tej kategorii. Osią kompozycyjną książki jest podział na procesy redukcyjne, dotyczące przede wszystkim liczebników zbiorowych, w odniesieniu do których nastąpił zanik kategorii liczby i rodzaju, oraz procesy unifikacyjne, prowadzące do ukształtowania w miarę spójnej kategorii morfologicznej z kilkunastu odrębnych pierwotnie klas wyrazowych połączonych jedynie funkcją wyrażania liczebności określanych rzeczowników oraz odniesieniem do systemu liczb naturalnych. Szczegółowo przedstawione zostały w rozprawie procesy zmierzające do ujednolicenia odmiany i zachowań składniowych wszystkich leksemów kwantyfikujących, tworzących klasę liczebników głównych. Autorka stara się wyjaśnić, dlaczego całkowita unifikacja nie nastąpiła oraz jakie są przyczyny tego, że liczebnik jest obecnie najbardziej skomplikowaną kategorią na tle pozostałych części mowy.

-->