Ksylitol jest białą krystaliczną substancją, która wygląda i smakuje jak cukier. Można go znaleźć w owocach, warzywach i grzybach, jednak na skalę przemysłową ksylitom pozyskiwany był z brzozy lub buku. W chwili obecnej produkcja bazuje na jednogatunkowym drzewostanie brzozowym, a polega na dzieleniu i wytapianiu strukturalnych włókien drewna czyli ksylanu. Z ksylanu w procesie biokonwersji uzyskujemy tzw. ksylozę, z której to finalnie powstaje ksylitol. Mimo zaawansowanych technologii wykorzystywanych w produkcji ksylitolu w celu uzyskania wysokiej jakości tej substancji wykorzystywana jest spora ilość drewna. Z tego powodu „naturalną stolicą” ksylitolu stała się Finlandia, która zajmuje 1 miejsce w Europie pod względem zalesienia (69 %) i zasobów drewna. Kraj słynie przy tym z racjonalnej gospodarki leśnej, dzięki czemu zasoby są ciągle pomnażane. W Finlandii ksylitol nazywany jest “koivusokeri” lub po prostu “cukrem brzozowym”.

Pod względem chemicznym mimo smaku i wyglądu ksylitol nie jest cukrem ale alkoholem cukru. Jego cząsteczka składa się z pięciu a nie sześciu atomów węgla, przez co różni się od innych popularnych substancji słodzących takich jak sorbitol, fruktoza, glukoza.

Ksylitol jest produktem całkowicie bezpiecznym, o skutkach stosowania odwrotnych do działania cukru. W przeciwieństwie do tradycyjnego cukru, nie posiada właściwości toksycznych.

Ksylitol natomiast ma szereg zalet, dlatego polecany jest:

· W leczeniu otyłości: jest o 40 procent mniej kaloryczny i ma o 75% mniej węglowodanów od tradycyjnego cukru, co oznacza, że jest idealnym produktem do walki z otyłością podczas stosowania diety odchudzającej. Około 30 procent spożytego ksylitolu zostaje zaabsorbowana przez wątrobę, a pozostała część w przewodzie pokarmowym, gdzie rozkładany jest przez bakterie żołądkowe na krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe.Dodatkowo wzmacnia poczucie sytości, w ten sposób redukując ogólne spożycie pokarmów i pozwalając na łatwą kontrolę wagi ciała.

· Dla diabetyków: ksylitol jest przez organizm absorbowany i przetwarzany powoli, co powoduje tylko niewielkie zmiany w wydzielaniu insuliny. Eliminuje efekt gwałtownego wyrzutu insuliny, charakterystyczny przy stosowaniu tradycyjnego cukru, czyli sacharozy. Indeks glikemiczny (IG) czyli miara szybkości trawienia i wchłaniania danego pokarmu , a także jego zdolności do podwyższania poziomu cukru we krwi wynosi zaledwie 8 jednostek podczas gdy referencyjna wartość dla glukozy wynosi 100. Dodatkowo stymulując niskie zapotrzebowanie organizmu na insulinę i utrzymując jej poziom, przeciwdziała procesom przedwczesnego starzenia się tkanek i narządów wewnętrznych oraz przyczynia się do przedłużania ich sprawności. Nie będąc cukrem, nie ulega rozkładowi w przewodzie pokarmowym, dobrze się wchłania, a metabolizuje bezpośrednio w komórkach.

· Dla osób chorych lub zagrożonych osteoporozą: Ksylitol zwiększa przyswajanie wapnia i magnezu, przywracając właściwą konsystencję kości, poprzez ich mineralizację. Fińscy naukowcy w celu wzmocnienia gęstości kości zalecają spożywanie ok. 40 g ksylitolu dziennie (8-10 łyżeczek).

· Przy próchnicy zębów i dziąseł: Ksylitol jest cukrem pięciowęglowym, co oznacza, że ma właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne. Regularne płukanie jamy ustnej roztworem ksylitolu przywraca właściwe PH jamy ustnej, remineralizuje szkliwo, a nawet leczy (zasklepia) drobne ubytki. W tym celu wskazane jest nawet pozostawienie ksylitolu na zębach na noc. W przypadku większych ubytków, dochodzi do utwardzenia zmian próchnicowych i zahamowania dalszego rozwoju choroby. Ksylitol zapobiega również chorobom przyzębia, zapaleniu dziąseł, a co za tym idzie - parodontozie. Bakterie wywołujące choroby dziąseł mają zdolność przedostawania się do krwioobiegu, mogą więc być bezpośrednią przyczyną chorób serca i zawałów. Ksylitol stymuluje produkcję śliny, co jest istotne dla osób cierpiących na suchość w ustach, spowodowaną chorobą, wiekiem, bądź skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków. Zapobiega zajadom i nieprzyjemnemu zapachowi z ust.

· Przy infekcjach górnych dróg oddechowych: jedną z zalet ksylitolu (w postaci aerozolu) jest zdolność hamowania wzrostu bakterii wywołujących zapalenie ucha środkowego u małych dzieci. Również płukanie nosa roztworem ksylitolu stymuluje samoistne oczyszczanie przewodów nosowych, co redukuje problemy związane z alergiami i astmą oraz infekcjami zatok i gardła.

· Ogranicza rozwój pleśni i drożdżaków w przewodzie pokarmowym- np. Candida albicans

· Jest skutecznym środkiem przeciwko szkodliwym bakteriom jelit - np. Helicobacter pylori, której przypisuje się m. in. owrzodzenie żołądka.

Reasumując ksylitol jest produktem całkowicie bezpiecznym i prozdrowotnym, o skutkach stosowania odwrotnych do działania zwykłego cukru. W przeciwieństwie do tradycyjnego cukru, nie posiada właściwości toksycznych. W trakcie wieloletnich badań ksylitol uznano za substancję, szczególnie polecaną w walce z otyłością, próchnicą, cukrzycą, osteoporozą i za doskonałą substancję w wielu innych dziedzinach życia. W roku 1996 JEFCA (organ doradczy WHO i FAO) nie określiło górnej granicy spożycia (ADI – dopuszczalna dzienna dawka), co znaczy, że jest on całkowicie bezpieczny niezależnie od spożywanej ilości dziennej.