| Opis | W Staroniwie koło Rzeszowa, w pobliżu stacji kolejowej, w nocy z 31 maja na l czerwca 1943 roku, uśpionych mieszkańców wsi obudził huk palby karabinowej. Nieświadomi co się stało, chcąc ustalić powód strzelaniny, zrywali się ze swych posłań, podbiegali do okien i drzwi i ostrożnie je uchylali, by łatwiej dojrzeć, a może i usłyszeć coś wyjaśniającego przyczynę rażącego zakłócenia nocnej ciszy. Odważnicjsi wychodzili na podwórka i pilnie obserwowali okolicę... Nie postrzegłszy niczego, co mogłoby ich naprowadzić na sprawców nocnej pobudki nie usatysfakcjonowani, niechętnie wracali do swych łóżek. Zasnąć jednak nie mogli. Brak możliwości rozpoznania powodu strzelania niepokoił. Instynktownie wyczuwali zbliżające się niebezpieczeństwo. Wkrótce skutki wydarzenia - złowróżbnej strzelaniny miały okazać się dla miejscowej ludności bardziej katastrofalne, aniżeli była ona w stanie to przewidzieć. Niebawem rozegrała się jedna z największych tragedii rzeszowskiej wsi czasu okupacji niemieckiej. W obrębie terenu zajmowanego przez stację kolejowa Rzeszów-S!aroniwa znajdował się wydzielony skrawek powierzchni ziemi, na którym zlokalizowana była napowietrzna podstacja transformatorowa. Służyła ona obniżaniu wysokiego napięcia prądu zmiennego - siły napędowej pędni elektrycznych urządzeń przemysłowych przedsiębiorstw, głównie Polskich Zakładów Lotniczych; produkowały one w okresie II wojny światowej silniki samolotów bojowych niemieckiej Luftwaffe służących do zwalczania wojsk koalicji antyhitlerowskiej, do której należała również Polska. Znaczenia rzeszowskich PZL nie należy jednak przeceniać. Na terytorium III Rzeszy i krajów przez nią podbitych tego rodzaju zakładów wytwórczych znajdowało się dostatecznie dużo. Dysponowały one znacznie większym potencjałem produkcyjnym oraz bardziej nowoczesną technologią wytwarzania. Tak więc z wojskowego punktu widzenia „uderzenie" w podstację transformatorową, powodujące co najwyżej kilkunastogodzinną przerwę w ruchu wytwórczym PZL, miało dla losów wojny raczej znaczenie epizodyczne. Tym niemniej zostało ono zauważone przez generalnego gubernatora Hansa Franka Staroniwa - przed i podczas II wojny światowej stanowiła pod względem administracyjnym gromadę należącą do gminy Raclawówka. Po wojnie teren tej wsi (i wielu innych położonych w pobliżu miasta) objęły został granicą obszaru prężnie rozbudowującego i modernizującego się Rzeszowa. |
| spis treści lub fragment | SPIS TREŚCI Wprowadzenie............................................................................................. Przebieg uderzenia w napowietrzną podstację transformatorową ................ Rezultat staroniwskiej akcji.......................................................................... Konsekwencje uszkodzenia transformatora I. Bezpośrednie........................................................................................ II. Pośrednie............................................................................................. Próba ustalenia wykonawcy akcji uszkodzenia napowietrznej podstacji transformatorowej w Staroniwie..................................................... Wersja I......................................................................................................... Wersja II....................................................................................................... Aneksy........................................................................................................... I. Relacja dotycząca uszkodzenia transformatora w Staroniwie.............. II. Notatka służbowa spisana w dniu 29 października 1968 r.................. III. Podporządkowanie działalności Kedywu Inspektorowi Rejonowemu AK Rzeszów................................................................ IV. Zenon Sobota w świetle książkowych opinii i własnych zeznań: A. Łukasza Grzywacz-Świtalskiego - inspektora rejonowego AK Jasło-Krosno....................................................................... B. Stanisława Dąbrowy-Kostki - adiutanta Zenona Soboty w Podobwodzie AK Rzeszów................................................... C. Według własnych zeznań złożonych w dochodzeniówce UB Dyskusja........................................................................................................ Uwagi końcowe............................................................................................ Indeks nazwisk i pseudonimów..................................................................... Indeks nazw geograficznych......................................................................... |
| …o autorze książki | Aktywny uczestnik kursu tajnej szkoły podchorążych, Michał Kryczko (pózniejszy historyk) a wówczas starszy gajowy w Kąkolówce. dr. Michał Kryczko dowódca grupy rezerwowej przygotowującej zamach w ramach akcji „KOŚBA” wydał znakomitą, wyczerpującą i bardzo kompetentną książkę „Akcja Kośba w Rzeszowie 25 maja 1944”. |
| ciekawostki | Staroniwa - dzielnica Rzeszowa, należąca do najstarszych w mieście. Staroniwa położona jest na południowym zachodzie miasta. Obejmuje powierzchnię ponad 4 km2. Mieszka tu około 4 tysiące osób. Na terenie dzielnicy powstały w ostatnim czasie nowe osiedla bloków i domków jednorodzinnych: Wzgórza Staroniwskie i Słoneczna Reduta. W dzielnicy tej dominuje zabudowa jednorodzinna. W ostatnim czasie wybudowano osiedla estetycznych, nowoczesnych bloków w rejonie zwanym Wzgórze Staroniwskie. Na terenie dzielnicy znajduje się dworzec kolejowy Rzeszów - Staroniwa, który pochodzi z czasów, gdy miasto wchodziło w skład Imperium Habsburgów. W grudniu 2005 r. otwarto pierwszy w tym rejonie miasta hipermarket, należący do firmy Real. Przez Staroniwę przebiega m. in. obwodnica Rzeszowa (al. Witosa). |
