Przedmowa do wydania I.



W niniejszej książce miałem zamiar nakreślić, o ile możności, dokładny obraz języka polskiego pod względem budowy zdania.
Każdy nauczyciel, uprawiający t. zw. „rozbiór logiczny", (a raczej syntaktyczny), wie z doświadczenia, że w większej części wątpliwych wypadków napróżnoby szukał wyjaśnienia w naszych gramatykach. Otóż o te wątpliwości i trudności, zwykle starannie omijane, głównie mi chodziło. Uważny czytelnik znajdzie w mojej Składni niemało szczegółów, na które dotychczas nikt nie zwracał uwagi, albo które zupełnie błędnie wyjaśniano.
Naturalnie wraz z materjałem omawianym urosła także i liczba terminów technicznych, co ze względów pedagogicznych nie jest pożądane. Jednak mniemam, że trzeba było przede-wszystkim zebrać i uwydatnić to, co jest, co w języku naszym rzeczywiście się objawia; a rzeczą pedagogów zawodowych będzie wybrać z tego materjału to wszystko, co będzie odpowiednie do nauki szkolnej.
Unikałem, o ile się dało, tworzenia nowej terminologji; użyłem, przeciwnie, po większej części terminów znanych, mniej
lub więcej przyjętych, choć niekiedy w nieco odmiennym znaczeniu.
Co się tyczy układu treści, to starałem się go uczynić,
0 ile można, systematycznym.
W dotychc?asowych gramatykach napotykamy zwykle taki układ: 1. Nauka o zdaniu pojedynczym. 2. Składnia zgody. 3. Składnia rządu. 4. Składnia czasownika. 5. Nauka o zdaniu złożonym. 6. O szyku wyrazów.
Taki układ systematyczny nie jest, bo jest oparty na kilku różnych zasadach podziału i nie tworzy całości, lecz raczej zlepek szczegółów, dodawanych do siebie, jakby coraz to nowe dodatki. Obok nauki o zdaniu pojedynczym umieścić można tylko naukę o zdaniu złożonym; wszelkie inne rozdziały mają charakter zbytecznych dodatków. Podział na składnię zgody
1 składnię rządu oparty jest znowu na innej zasadzie, a mianowicie na stosunkach formalnych pomiędzy członkami zdania. Ta zasada mogłaby również posłużyć do systematycznego podziału składni; lecz trzebaby dodać jeszcze dwa inne stosunki (względu i przynależności), a następnie wtłoczyć cały materjał w te cztery rozdziały, usuwając wszelkie inne rozdziały, jako zbyteczne. Zresztą w składni rządu mówią zwykle o użyciu wszystkich przypadków, nawet tych, które nigdy nie są, rządzone (jak 1 i 5), albo rzadko są rządzone (jak 6), co jest oczywistym brakiem zastanowienia. Rozdział naszych gramatyk p. t. „Składnia czasownika" oparty jest na innej jeszcze zasadzie podziału. I na tej zasadzie możnaby oprzeć systematyczny podział składni, lecz trzebaby w dalszych rozdziałach mówić o składni rzeczownika, przymiotnika, przysłówka i t. d., czyli trzebaby po kolei wyłożyć, jakie znaczenie mają wszystkie części mowy w budowie zdania. Ostatni rozdział naszych gramatyk („O szyku wyrazów") ma już zupełnie cechę, dodatku i żadnym węzłem logicznym nie jest powiązany z resztą rozdziałów.
Mniemam, że podział, jakiego ja użyłem, jest bardziej systematyczny. W nauce o zdaniu pojedynczym i w nauce o zdaniu złożonym cała składnia mieścić się powinna. W każdym z dwuch głównych rozdziałów rozbieram budowę zdania osobno
ze strony treści i osobno ze strony formy. Jeśli wskutek tego nieuniknione są, powtórzenia, to nie szkodzi, bo na takim oświetleniu z dwuch różnych stron jasność wykładu może tylko zyskać.
Tak samo w podziałach szczegółowych (np. w podziale zdań pobocznych) starałem sig być systematycznym. Dotychczasowe podziały, oparte równocześnie na kilku różnych zasadach i nie tworzące jednej całości, urągają wszelkiej logice; wyglądają one tak, jak gdyby kto ludzi chciał dzielić na murzynów, mahometan, starców, szewców i ślepych.
Co się tyczy wykładu, to starałem się połączyć jasność ze ścisłością, zwłaszcza w definicjach, które w wielu gramatykach są nader bałamutne. Unikałem zarówno gawędziarstwa, jak krasomówstwa, ponieważ ani jedno, ani drugie wcale się nie przyczynia do wyjaśnienia kwestji.
Przykłady powybierałem z najlepszych naszych prozaików i poetów od Reja do Sienkiewicza.
Niniejszą Składnię chciałbym uważać za ostatnią część systematycznej Gramatyki polskiej. Pierwsza część obejmowałaby Fonetykę i Etymologjg, a druga — Morfologię. Czy dwie te części kiedykolwiek opracuję, nie wiem.
W końcu niech mi będzie wolno w tym miejscu złożyć podzigkowanie p. Florjanowi Łagowskiemu, którego przyjacielskiej zachęcie i światłym wskazówkom praca niniejsza w znacznej części zawdzięcza swe powstanie.
Warszawa w grudniu 1896 r.
Autor.



Przedmowa do wydania II.



Niniejsze wydanie drugie mało się różni od pierwszego. Poprawiłem tylko niektóre błędy dostrzeżone i dodałem niektóre uzupełnienia, a opuściłem uwagi, które uważam za zbyteczne. Niektóre zarzuty krytyków wcale mię nie przekonały, wigc ich nie uwzględniłem. Nie chcąc zbytecznie rozszerzać rozmiarów książki, z konieczności wyrzekłem się, tymczasowo pogłębienia historycznego Składni.
Autor.



SPIS RZECZY.



§§ ¦ . . ; str-
Przedmowa do wydania I-go....... *>
Przedmowa do wydania H-go.......
1 —14 Wstęp. O zdaniu w ogólności ....... 9
CZĘŚĆ PIERWSZA.
0 zdaniu pojedynczym. Rozdział I. Rozbiór zdania pojedynczego pod względem treści.
A. główne członki zdania.
I. Podmiot.
15—19 a) Podmiot gramatyczny....... 15
20—30 b) Zdania bezpodmiotowe....... 17
31—34 c) Podmiot logiczny........ 27
II. Orzeczenie.
35—38 a) Orzeczenie czasownikowe...... 30
39—40 b) Orzecznik imienny i łącznik..... 32
41—48 1. Orzecznik rzeczowny........ 33
49—52 2. Orzecznik przymiotny........ 39
53 B. Drugorzędne ezłonki zdania...... 42
54 I. Określenia rzeczownika........ 42
55 — 62 a) Określenie przymiotne....... 43
63 b) Określenie rzeczowne....... 46
64—73 i. Przydawka rzeczowna.....: 47
74—83 2. Dopełniacz określający........ 51
84—86 3. Określenie przyimkowe....... 58
.87—89 II. Określenia czasownika i przymiotnika ... 59
90—96 1. Określenie okoliczności miejsca..... 60
§§ Str.
97 —101 2. Określenie okoliczności czasu..... 64
102 —110 3. Określenie okoliczności przyczyny . , 68
111—112 4. Określenie okoliczności celu..... 75
113—119 5. Określenie okoliczności sposobu .... 77 120 —128 6. Określenie okoliczności stopnia . .86
129 — 136 IH. Dopełnienia.........- ] 92
137 —142 1. Dopełnienia czasowników...... 95
a) Dopełnienie bliższe.
143—147 aa) Dopełnienie bliższe w 4 przyp. . . 99
148 —153 bb) Dopełnienie bliższe w 2 przyp. . . 104
154—155 cc) Dopełnienie bliższe w 6 przyp. , . 110
b) Dopełnienie dalsze.
155 aa) Dopełnienie dalsze w 4 przyp. . . 113
157—161 bb) Dopełnienie dalsze w 2 przyp. . . 113
162 — 168 cc) Dopełnienie dalaze w 3 przyp. . . 116
169 dd) Dopełnienie dalsze w 6 przyp. , . 123
170—186 ee) Dopełnienia dalsze przyimkowe . . 124
187—188 ff) Bezokolicznik jako dopeł. czasown. . 136
189 —191 2. Dopełnienie rzeczowników słownych . . . 138*
192—198 3. Dopełnienia przymiotników...... 139 t.
199—202 C. Kilkakrotne czyli dodatkowe członki zdania. 145
203—206 D. Zdania niezupełne i zdania anakolutyczne . 150
Rozdział II. Budowa zdania pojedynczego pod względem formy.
207—211 A, Stosunki formalne członków zdania . . . 155 212—216 B, Formalne środki języka (w zakresie zdania
pojedynczego........... 158
217—220 I. O deklinacji czyli o syntaktycznym znaczeniu
przypadków........... 160
221—223 1. Nominativus i vocativus....... 161
224—225 2. Accusativus........... 162
226 3. Genitivus........... 163
227—231 a) 2 przyp. w znaczeniu genitiva. . . . 164
232—233 b) 2 przyp. w znaczeniu ablativa. . . . 165
234 — 237 4. Dativus............ 166
238—243 5. Instrumentalna.......... 167
244—246 6. Localis............ 168
247—248 7. Bezokolicznik w zastępstwie rzeczownika . 169
II. O znaczeniu przyimków.
249—256 a) O przyimkach w ogólności..... 170
§8 . Str. 257—277 b) O ważniejszych przyimkaeh w szczególności............ 172
278—281 III. O znaczeniu form konjugacyjnych (w zakresie zdania pojedynczego)........ 178
282—290 a) Słowa dokonane i niedokonane..... 180
291—297 b) Znaczenie czasów........ 186
298—304 c) Znaczenie trybów........ 189
305—308 d) Bezokolicznik jako słowo orzekające . . 194
309—314 e) Użycie imiesłowów......._ 195
315—320 f) Strona bierna......... 197
321—326 IV. Czasowniki formalne......... 200
327—336 V. Przysłówki formalne......... 203
337—344 VI. Szyk wyrazów.......... 208
CZĘŚĆ DRUGA.
345—354 O zdaniu złożonym (w ogólności)..... 213
Rozdział I. Budowa zdania złożonego co do treści.
I. Zdanie współrzędne.
355—362 a) Podział zdań współrzędnych..... 218
363—366 b) Ściąganie zdań współrzędnych .... 224
367—368 c) Skracanie zdań współrzędnych .... 226
369—373 II. Zdania podrzędne (w ogólnośei)..... 228
A. Zdania podrzędne zupełne.
374 — 380 1. Zdania podmiotowe ........ 231
381—384 2. Zdania orzecznikowe........ 236
385—390 3. Zdania określające........ 237
391—392 4. Zdania okolicznościowe (przysłówkowe) . . 240
393 a) Zdania okolicznościowe miejsca. . . . 240
394—399 b) Zdania okolicznościowe czasu .... 241
400 c) Zdania okolicznościowe przyczyny. . . 246
401 — 402 aa) Zdania przyczyny realnej .... 246
403—404 bb) Zdania przyczyny logicznej . . . 248
405:—408 cc) Zdania warunkowe...... 249
409—412 dd)-Zdania przyzwolone...... 253
413—414 d) Zdania okolicznościowe celu..... 255
415—418 e) Zdania okolicznościowe sposobu . . . 256
419 — 422 f) Zdania okolicznościowe stopnia. . . . 259
423 6. Zdania dopełniające .,.,.,.. 263
424 a) Dopełniające względne...... 263
425 b) Dopełniające pytajne....... 264
426—428 c) Dopołniające spójnikowe...... 266
98 Str.
B. Zdania podrzędne niezupełne.
420—432 1. Skróty podrzędne...... 272
433—439 2. Elipsa w zdaniu złożonym , , . 277
440—442 III. Zdania niepołączone syntaktyeznie .... 280 443—445 Rozdział II. Środki formalne języka w zakresie
zdania złożonego....... 284
A. Użycie form konjugacyjnych w zdaniach pobocznych.
446—452 I. Czasy trybu oznajmującego..... , 286
453—456 II. Tryb warunkowy (i słowa posiłkowe trybu)
w zdaniu poboczn......... 289
457 III. Tryb rozkazujący (w zdaniu złożonym) . . 294 IV. Formy mianujące czasownika.
458 1, Bezokolicznik......... 294
459 2/lmiesłów.......... 295
460—471 B, Środki łączenia i spajania zdań". fSpójniki). 295
472—478 G. Szyk zdań........... 302



WIELKOŚĆ 21,5X14,5CM,TWARDA OKŁADKA,LICZY 310 STRON.

STAN:OKŁADKA DB-,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB .

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 10 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM / KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA EKONOMICZNA + KOPERTA BĄBELKOWA.W PRZYPADKU PRZESYŁKI POLECONEJ PRIORYTETOWEJ PROSZĘ O DOPŁATĘ W WYSOKOŚCI 3ZŁ.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ / .

WYDAWNICTWO M.ARCTA W WARSZAWIE 1909.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE