|
Opis |
Wstęp
Żeński ruch skautowy
na ziemiach polskich powstał, podobnie jak mę¬ski, na początku drugiego
dziesiątka lat XX w., ale rozwijał się wolniej, gdyż proponowany model
skautki był zdecydowanie sprzeczny z dotychczasowym wyobrażeniem „panienki
z dobrego domu". Jednak szybko, w czym dopomogła rewolucja obyczajowa,
wymuszona m. in. przez warunki wojenne, wytworzył specyficzne formy
organizacyjne, początkowo bazując na „Sokole", a po po¬wstaniu
niepodległej Polski w ramach autonomicznej
organizacji.
W ciągu
dwudziestolecia międzywojennego harcerstwo wypracowało charakterystyczny
system wychowawczy, w którego skład weszły niespoty¬kane w żadnej innej
organizacji elementy, pełniące ważne funkcje w procesie wychowania. Wśród
nich należy wymienić strukturę organizacyjną, mundur, odznaki, system
stopni i sprawności, patronów drużyn i wyższych jednostek, tradycje
organizacji i jednostek organizacyjnych, symbolikę, obrzędowość, wzór
osobowy instruktora, zastępowy system pracy, system pracy drużyn zuchowych
(oryginalny polski pomysł), obozownictwo, a także atmosferę prawdziwej
przy¬jaźni panującą w drużynach, opartą na braterstwie ich starszych i
młodszych członków'.
Część tych elementów
miała korzenie w skautingu angielskim, część odziedziczono po polskich
organizacjach niepodległościowych („Zarzewie"), propagujących kulturę
fizyczną („Sokół") czy abstynenckich („Eleusis"), inne zostały wprowadzone
przez twórcze instruktorki i instruktorów już w czasie rozwoju
organizacji. Większość z nich przetrwała próbę czasu i dziś nadal służy
polskiej młodzieży. Dodać należy, że największym wrogiem specyfiki pracy
tak całego harcerstwa, jak i organizacji żeńskiej okazał się system
totalitarny, z natury dążący do unifikowania wszelkich form życia
społecznego, czego wyrazem było nie tylko podporządkowanie harcerstwa
Związkowi Młodzieży Polskiej na początku lat 50., ale również dążenie do
ujednolicenia programów harcerskich drużyn żeńskich i męskich oraz
wiejskich i miejskich, tak jakby to było słuszne i
możliwe.
Ważnym elementem
organizacji było środowisko krakowskie, w którym od początku istnienia
ruchu rodziła się kadra, mająca w przyszłości często przo¬dować w
działalności instruktorskiej. Instruktorzy ci obejmowali kierownicze
funkcje w harcerstwie krakowskim, a czasem i we władzach naczelnych
(Jadwiga Wierzbiańska, Zbigniew Trylski) i wpływali w sposób istotny na
rozwój orga¬nizacji. Wielu z nich podjęło działalność konspiracyjną, za
którą części z nich przyszło zapłacić życiem.
Od początku działania
ZHP przywiązywano dużą wagę do tworzenia archi¬wum organizacyjnego, które
ostatecznie powstało i było prowadzone przez hm. Wacława Błażejewskiego2
(w Chorągwi Krakowskiej materiały dotyczące historii harcerstwa zbierał w
okresie międzywojennym hm. Tadeusz Wąsowicz3), jednak była to działalność
uboczna, prowadzona obok głównego nurtu życia harcerskie¬go, którego
istotą było wychowanie młodego pokolenia. Spośród opracowań wy¬danych w
tym okresie trzeba wymienić jako najważniejsze „Historię harcerstwa
polskiego. Zarys ogólny" Wacława Błażejewskiego4 i „Pierwsze ćwierćwiecze
harcerstwa żeńskiego. Materiały do historii" Ewy
Gródeckiej5.
Po II wojnie
światowej historia harcerstwa długo nie cieszyła się zaintereso¬waniem
historyków, co wynikało z negatywnej oceny okresu międzywojennego, w tym
działalności organizacji młodzieżowych, narzucanej przez czynniki
po¬lityczne, decydujące m. in. o możliwości publikacji wyników badań.
Przyczy¬niło się to do rozproszenia materiałów archiwalnych i zaginięcia
wielu cennych dokumentów. Spośród opracowań wydanych przed rokiem 1981,
kiedy Maria Irena Mileska zakończyła zbieranie materiałów, trzeba wymienić
rozważania publicystyczne „Ognie i ogniska. Drogi i przemiany harcerstwa
polskiego" Ka¬zimierza Koźniewskiego6, przez długi czas jedyne źródło
wiadomości o historii
harcerstwa dostępne
instruktorom, opracowanie naukowe „Główne nurty ideowe w ZHP w latach
1[zasłonięte]918-19" Jerzego Gaja7 oraz wyraźnie podporządkowane obowiązującej
ideologii i wypaczające obraz harcerstwa, a w założeniu mające być
podstawą wiedzy członków ZHP o historii organizacji „Kartki z historii i
tradycji Związku Harcerstwa Polskiego" Jerzego
Majki8.
Badania historii
ruchu żeńskiego prowadziła hm. Ewa Gródecka, ale prze¬rwała je jej śmierć
w 1973 r. W tej sytuacji do pracy przystąpiły chorągwiane zespoły dawnych
instruktorek i harcerek, które - świadome upływu czasu - podjęły trud
zebrania i opracowania materiałów do historii poszczególnych Chorągwi
Harcerek z okresu międzywojennego9. Prace te rozpoczęto w roku 1976.
Równocześnie zespół instruktorek związanych z Główną Kwaterą Har¬cerek
rozpoczął pracę nad opracowaniem syntetycznym, które ostatecznie ukazało
się w roku 1990'°. Wśród opracowań, które zostały opublikowane znacznie
później i nie mogły być wykorzystane przez M. I. Mileska, należy wymienić
jeszcze „Polskie harcerki w dziesięcioleciu 1[zasłonięte]911-19" Janiny
Opieńskiej-Blauth".
Do opracowań
niepublikowanych, podejmujących zagadnienia historii małopolskiego
harcerstwa w okresie międzywojennym należą: „Harcerstwo na terenie miasta
Krakowa w latach 1[zasłonięte]918-19" Katarzyny Ryblewskiej '2, „Geneza i początki
skautingu w Krakowie na tle organizacji niepodległościowych młodzie¬ży
gimnazjalnej w latach 1[zasłonięte]907-19" Wojciecha Hausnera'3, „Dzieje Związku
Harcerstwa Polskiego w Suchej Beskidzkiej od 1931 do 1972 roku" Krzysztofa
Masiuka'4, „Powstanie i rozwój skautingu na terenie obecnego województwa
nowosądeckiego w latach 1[zasłonięte]911-19 Zofii Stramy'5 oraz „Powstanie i
rozwój
|
|
spis
treści lub fragment |
SPIS TREŚCI
Wstęp
CZĘŚĆ
SKAUTING ŻEŃSKI NA TERENIE
PÓŹNIEJSZEJ
KRAKOWSKIEJ CHORĄGWI HARCEREK DO KOŃCA 1920 R.
.
Rozdział
Powstanie i rozwój żeńskiego skautingu na terenie
późniejszej
Krakowskiej Chorągwi Harcerek do wybuchu l wojny
światowej
Rozdział 11
Skauting żeński na terenie późniejszej
Krakowskiej
Chorągwi Harcerek w okresie I wojny światowej
.
Rozdział III
Krakowskie harcerstwo żeńskie w okresie od
odzyskania
niepodległości do l Zjazdu Walnego ZHP
.
CZĘŚĆ II
DZIAŁALNOŚĆ KRAKOWSKIEJ CHORĄGWI
HARCEREK
WLATACH 1921 -1939
Rozdział l
Chronologia rozwoju działalności
Krakowskiej
Chorągwi Harcerek w latach 1[zasłonięte]921-19
Rozdział 11
Wybrane dane statystyczne dotyczące
działalności
Krakowskiej Chorągwi Harcerek w latach 1[zasłonięte]921-19
Rozdział III
Struktura i obsada funkcji w komendzie
Krakowskiej
Chorągwi Harcerek .
Rozdział IV
Wykaz instruktorek Krakowskiej Chorągwi Harcerek
.
Rozdział V
Obozy i kolonie harcerskie w Krakowskiej
Chorągwi
Harcerek
Rozdział VI
Działalność referatów drużyn prowincjonalnych,
drużyn
wiejskich oraz drużyn i gromad kolejowych
Rozdział VII
Gromady zuchowe
Rozdział VIII
Starsze harcerstwo
Rozdział IX
Kształcenie starszyzny
Rozdział X
Harcerskie placówki zdrowotne, szkoleniowe i
wychowawcze
na terenie Krakowskiej Chorągwi Harcerek
.
Rozdział XI
Sprawy gospodarczo-finansowe w różnych
okresach
działalności komendy chorągwi i hufców terenowych
.
Rozdział
Współpraca międzynarodowa i wystąpienia na
forum
międzynarodowym
Rozdział XIII
Wychowanie fizyczne i przysposobienie do obrony
kraju
w programach i działalności chorągwi
.
Rozdział XIV
Dział prasy i propagandy
Rozdział XV
; Obywatelska służba harcerska i Pogotowie
Harcerek
w Krakowskiej Chorągwi Harcerek
Wykaz skrótów
Bibliografia .
I Indeks nazwisk
Indeks nazw geograficznych
.
Wykaz tabel
i Spis treści .
; Mapa: Siedziby hufców i podległych im drużyn
Krakowskiej Chorą
^ Harcerek w latach
1[zasłonięte]920-19
|
