Jest to krzew z rodziny Wierzbowatych (Salicaceae), występujący w Europie i strefie umiarkowanej Azji nad rzekami i potokami. W Polsce pospolity na niżu i w niższych partiach górskich, często hodowany na plantacjach.
Wierzba purpurowa osiąga wysokość do 6 m. Młode pędy wyróżniają się czerwonym za- barwieniem z odcieniem purpurowym. Liście łopatkowato-lancetowate, najszersze powyżej połowy długości, 5-8 razy dłuższe niż szerokie, zaostrzone u szczytu, w dolnej części cało- brzegie, w górnej piłkowane, całkowicie nagie, od spodu sine.
Surowiec. Do celów leczniczych zbiera się wczesną wiosną przed wytworzeniem się liści korę z młodych i gładkich gałązek, zdejmując ją w odcinkach długości około 20 cm. Suszy się w miejscach przewiewnych w suszarniach naturalnych. Surowcem jest kora wierzby – Cortex Salicis.
Często zbierane są kory z innych, pokrewnych gatunków (jako produkt uboczny w wikli- niarstwie), jak wierzba biała – Salix alba L., wierzba krucha – Salix fragilis L., wierzba wicio- wa – Salix viminalis L., i wierzba pięciopręcikowa – Salix pentandra L. Są one jednak znacznie uboższe w związki czynne, zwłaszcza w pochodne salicylowe 1 flawonoidy, wobec czego nie można uważać ich za surowiec pełnowartościowy.
Podstawowe związki czynne. Kora zawiera glikozydy fenolowe w ilości do 10% (m.in. sa- licynę, salikortynę, triandrynę i salirepozyd), flawonoidy (m.in. izosalipurpurozyd i hiperozyd), garbniki pirokatechinowe i galotaniny w ilości 10%, kwas elagowy, katechinę i sole mineralne.
Działanie. Glikozydy fenolowe łatwo rozpadają się w przewodzie pokarmowym, uwalniając alkohol salicylowy, który utlenia się do kwasu salicylowego. Powstające rozpuszczalne sole tego kwasu dobrze wchłaniają się do krwiobiegu i wywierają działanie przeciwzapalne, prze- ciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz przeciwbakteryjne. Związki salicylowe hamują powsta- wanie prostaglandyn wywołujących i podtrzymujących procesy zapalne w błonach, stawach i mięśniach. Działanie odwarów z kory wierzby jest jednak powolne, ponieważ zawierają znacznie mniej salicylanów, niż wynoszą dawki preparatów syntetycznych.
Zawarte w korze wierzby flawonoidy słabo zwiększają ilość wydalanego moczu wskutek wzmożenia filtracji w kłębkach nerkowych, a także w wyniku niewielkiego obniżenia napięcia mięśni gładkich dróg moczowych.
Garbniki kory wierzby wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i w niewiel- kim stopniu przeciwzakrzepowe, a ponadto zmniejszają przepuszczalność ścian naczyń wło- sowatych przewodu pokarmowego i zapobiegają mikrokrwawieniom. Mają też działanie zapie- rające, przeciwbiegunkowe i nieco przeciwpotne.
