W prezentowanej książce Autorka podejmuje kwestię konstruowania codziennego dyskursu przez dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w potocznych rozmowach, w których komunikują się z innymi ludźmi, tworzą i interpretują otaczającą je rzeczywistość, nadając jej określone znaczenia, przy czym zarówno ich dyskurs, jak one same są w różny sposób określane i definiowane.
W książce zbadano aspekt pozytywnego aspektu dyskursu dziecięcego, starając się dociec czy i jak dzieci porozumiewają się z innymi w specjalnej instytucji edukacyjnej jaką jest przedszkole dla dzieci z upośledzeniem umysłowym.
Celem pracy jest ukazanie na tle filozoficzno-socjologicznych ujęć procesów komunikacji opisu, analizy i interpretacji różnorodnych aktów komunikacyjnych, w trakcie których dochodzi do wymiany i interpretacji rozmaitych znaczeń i do ukształtowania społecznego, uwarunkowanego kulturowo tekstu, którego twórcami są dzieci i ich partnerzy interakcyjni.
Adresatami publikacji mogą być studenci, a także wykładowcy akademiccy pedagogiki specjalnej oraz innych kierunków pedagogicznych, nauczyciele i wychowawcy przedszkoli, szkół specjalnych, klas i szkół integracyjnych, terapeuci, psycholodzy, logopedzi, instruktorzy, a także rodzice i opiekunowie osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Podziękowania
Wstęp
Rozdział pierwszy
Filozoficzne i socjologiczne konteksty komunikacji interpersonalnej w ujęciu dyskursywnym
1.1. Komunikacja jako przekaz informacji i jako proces nadawania znaczeń – dwie perspektywy rozumienia
1.1.1. Transmisyjne modele komunikacji
1.1.2. Semiotyczne koncepcje znaczenia
1.1.3. Odmienne sposoby ujmowania komunikacji – próba porównania i syntezy
1.2. Egzystencjalne i fenomenologiczno-hermeneutyczne aspekty procesów komunikacji międzyludzkiej
1.2.1. Ja i Ty – spotkanie z Innym w ujęciu filozofii dialogu M. Bubera
1.2.2. Uniwersum rozmowy i językowy charakter procesów międzyludzkiej komunikacji w myśli filozoficznej H.-G. Gadamera
1.2.3. Cielesność słowa i gestu jako wyznaczników ludzkiej ekspresji w koncepcjach M. Merleau-Ponty’ego i H. Plessnera
1.3. Komunikacja jako element konstruowania rzeczywistości społecznej w perspektywie interakcjonizmu symbolicznego
1.4. Dominacja, przemoc, władza – uwikłania komunikacji w reprodukcję znaczeń kulturowych
1.4.1. Przemoc symboliczna i akty dyskursywne w koncepcji P. Bourdieu
1.4.2. Pedagogiczny dyskurs symbolicznej kontroli jako „rządca świadomości” w ujęciu B. Bernsteina
1.4.3. Społeczne przyswajanie i walka dyskursów w świetle refleksji M. Foucaulta
1.5. Niepełnosprawność w obszarze dyskursów kultury – ponowoczesna perspektywa spojrzenia
Rozdział drugi
Dyskurs jako perspektywa badania procesów
komunikacji interpersonalnej
2.1. Dyskurs – granice rozumienia w kontekście podjętej problematyki badawczej
2.1.1. Formy i typy dyskursu
2.1.2. Rozmowa jako podstawowa odmiana dyskursu w relacjach interpersonalnych
2.1.2.1. Istota konwersacji
2.1.2.2. Struktura i organizacja oraz zakłócenia aktów konwersacyjnych
2.1.3. System językowy i akty mowy oraz niewerbalne i pozajęzykowe aspekty konstruowania dyskursu
2.2. Dyskurs dziecięcy – wkraczanie dziecka w świat dialogu i społecznych znaczeń
2.2.1. Pojęcie i formy dziecięcego dyskursu
2.2.2. Dziecko jako współtwórca i aktywny interpretator rzeczywistości społecznej
2.3. Komunikowanie się i rozwój procesów dyskursywnych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną – przegląd badań
2.3.1. Wczesne etapy rozwoju komunikacji przed językowej oraz niewerbalne i nielingwistyczne aspekty porozumiewania się 09-05 08:26:20
2.3.2. Kształtowanie się mowy i struktur językowych osób z niepełnosprawnością intelektualną
2.3.3. Umiejętności dialogowe i konstruowanie dyskursu konwersacyjnego
Rozdział trzeci
Założenia metodologiczne i problematyka badań własnych
3.1. Podejście interpretacyjne w perspektywie badawczej współczesnej humanistyki
3.2. Podejście interpretacyjne w obszarze badania fenomenu niepełnosprawności
3.3. Projekt badawczy
3.3.1. Wprowadzenie w problematykę badań
3.3.2. Przedmiot i cele badań
3.3.3. Grupa badawcza i teren badań
3.4. Metoda etnograficzna jako podstawowa strategia postępowania badawczego
3.4.1. Metody i techniki gromadzenia danych empirycznych
3.5. Trajektoria badań terenowych – gromadzenie danych w polu badawczym
Rozdział czwarty
Dyskurs dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w świetle badań własnych
4.1. Problemy rozumienia i interpretacji dyskursu osób z niepełnosprawnością intelektualną
4.2. Interpretacja znaczeń konstruujących „dokumentarną tożsamość” badanych dzieci w perspektywie teorii dyskursu M. Foucaulta
4.3. Analiza i interpretacja danych empirycznych – tok postępowania badawczego
4.3.1. Redukcja danych na podstawie wstępnych kategorii analitycznych
4.3.2. Główne kategorie analityczne – kolejne kroki badawcze
4.4. Przestrzeń i środowisko konstruowania dziecięcego dyskursu – ogólna mapa kontekstu
4.4.1. Przestrzeń fizyczna
4.4.2. Przestrzeń społeczna
4.4.3. Przestrzeń czasowa i formy aktywności
4.4.4. Przestrzeń interpersonalna i biograficzna
4.5. Re-konstrukcja dziecięcego dyskursu: analiza tekstowa scen interakcyjnych
4.5.1. Elementy konstruujące strukturę dyskursu konwersacyjnego
4.5.1.1. Zachowania dyskursywne uczestników interakcji i ich ogólne cele interakcyjne
4.5.1.2. Istota i kontekst podejmowanych działań interakcyjnych
4.5.1.3. Typy badanych interakcji oraz odmiany konstruowanego w ich obszarze dyskursu
4.5.1.4. Werbalne i niewerbalne akty komunikacyjne badanych dzieci i ich funkcje
4.5.1.5. Lokalna i globalna organizacja dziecięcego dyskursu oraz zakłócenia komunikacji
4.5.2. Dziecięce strategie i taktyki konstruowania dyskursu
Rozdział piąty
Interpretacja aktów komunikacyjnych kształtujących dyskurs dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
5.1. Dyskurs dziecięcy w perspektywie analizy pragmatyczno-interakcyjnej
5.2. Kulturowy kontekst dziecięcych znaczeń – krytyczna płaszczyzna analizy dyskursu
Zakończenie
Spis schematów
Spis tabel
Bibliografia
