Opis książki:
Książka mieści się w obszarze glottodydaktyki języka polskiego. Autorka skoncentrowała się na jednym zasadniczym wymiarze nauczania języka - opanowywaniu zasobu leksykalnego. Za podstawę badań przyjęła wyniki opisów frekwencyjnych sporządzonych dla różnych odmian współczesnej polszczyzny. Swój wybór uzasadnia tym, że właśnie częstość użycia poszczególnych jednostek leksykalnych przez współczesnych rodzimych użytkowników polszczyzny powinna stanowić rdzeń programów nauczania leksyki dla cudzoziemców. Co najistotniejsze, kolejność nauczania słownictwa na poszczególnych poziomach i etapach procesu dydaktycznego powinna się opierać na kryterium częstości użycia, czyli występowania poszczególnych haseł w polszczyźnie. Zarówno same badania, jak i stosowane techniki - wśród nich bardzo nowatorskie ujęcie z zastosowaniem grup wyrazowych zwanych gronami (leksykalnymi) - a nade wszystko uzyskane wyniki mają bardzo duże znaczenie dla dalszych badań nad kompetencją leksykalną - i to zarówno uczących się języka polskiego jako obcego/drugiego, jak i uczniów opanowujących leksykę w języku ojczystym.
Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Haliny Zgółkowej, UAM
Anna Seretny - glottodydaktyk, pracuje w Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jest autorką monografii Definicje i definiowanie (1998), podręczników, m.in. Kto czyta - nie błądzi (2007), Per aspera ad astra (2008), słownika obrazkowego A co to takiego? (1993, 2003) oraz współautorką ABC nauczania języka polskiego jako obcego (2005).
Opublikowała wiele artykułów naukowych z zakresu glottodydaktyki polonistycznej, recenzji oraz tekstów popularyzujących nauczanie języka polskiego jako obcego.
Uczestniczyła w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych. W latach 2[zasłonięte]004-20 była prezesem Stowarzyszenia "Bristol" zrzeszającego polskich i zagranicznych nauczycieli kultury polskiej i języka polskiego jako obcego. Od 2002 roku jest członkiem Zespołu Autorów Zadań i Egzaminatorów działającego przy Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, a także egzaminatorem z ramienia Komisji.
Podziękowania 5
WSTĘP - CEL I ZAKRES PRACY13
I. KOMPETENCJA LEKSYKALNA W MODELACH JĘZYKOWEJ KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ
1. Wprowadzenie 19
2. Modele i ujęcia językowej kompetencji komunikacyjnej21
2.1. Koncepcja Della Hymesa (1972) 21
2.2. Model Michaela Canalego (1983) i Merrill Swain (1980) 26
2.3. Lyle Bachman i językowe umiejętności komunikacyjne (1990) 28
2.4. Modyfikacja modelu Lyle'a. Bachmana - propozycja Lyle'a. Bachmana i Adriana S. Palmera (1996) 32
2.5. Europejski system opisu kształcenia językowego (2003) - model ukierunkowany dydaktycznie34
3. Rola i miejsce kompetencji leksykalnej w modelach językowej kompetencji komunikacyjnej 40
4. Wnioski 44
II. CO TO ZNACZY ZNAĆ SŁOWO?
1. Wprowadzenie 47
2. Znajomość słownictwa wszerz a jego znajomość w głąb49
2.1. Co to znaczy znać słowo - wybrane próby konceptualizacji pojęcia 50
2.2. Stopień znajomości słowa - wybrane próby konceptualizacji pojęcia 55
2.3. Wielkość zasobu leksykalnego a stopień jego znajomości 57
3. Wnioski 59
III. ZAGADNIENIA RECEPCJI I PRODUKCJI LEKSYKALNEJ
1. Receptywna i produktywna znajomość słownictwa61
1.1. Podstawowe rozumienie terminów 62
2. Słownictwo receptywne i produktywne - modele wzajemnych relacji 62
2.1. Koncepcja continuum liniowego - od recepcji do produkcji 63
2.2. Koncepcja continuów współzależnych 64
2.3. Receptywna i produktywna znajomość słownictwa jako reprezentacje różnej
wiedzy skojarzeniowej67
2.4. Stopnie znajomości znaczenia 68
3. Przesunięcia i różnice ilościowe w obszarze continuum receptywno-produktywnej znajomości słowa 69
3.1. Próg produkcji 70
3.2. Słownik receptywny a słownik produktywny 71
4. Wnioski 75
IV. BADANIA KOMPETENCJI LEKSYKALNEJ UCZĄCYCH SIĘ JĘZYKA DOCELOWEGO W GLOTTODYDAKTYCE ŚWIATOWEJ
1. Wprowadzenie 79
1.1. Ukierunkowanie badań79
1.2. Rodzaje testowania 81
2. Charakterystyka badań ilościowych 83
2.1. Metody określania wielkości zasobu słownikowego użytkowników języka 84
2.2. Źródła ekscerpcji materiału badawczego w metodach opartych na próbkowaniu 84
2.3. Charakterystyka procedury testowej 85
2.4. Procedury pomiaru 86
2.4.1. Testy oparte na listach wyrazowych 86
3. Charakterystyka badań jakościowych 99
3.1. Badania precyzji znajomości znaczenia 99
3.2. Badania wieloaspektowości znajomości znaczenia 100
3.3. Badania znajomości sieci powiązań 104
4. Podsumowanie 106
V. BADANIA KOMPETENCJI LEKSYKALNEJ - POLSKIE DOŚWIADCZENIA
1. Wprowadzenie 109
2. Badania zasobu słownikowego rodzimych użytkowników języka polskiego 110
2.1. Badania zasobu słownikowego języka dzieci w pierwszej fazie rozwoju mowy - metoda liczenia wprost (obszar I) 110
2.2. Badania zasobu słownikowego języka dzieci - metoda próbkowania opartego na słownikach oraz listach wyrazów (obszar II) 113
2.3. Badania przyrostu zasobu słownikowego języka dzieci (obszar III) 115
2.4. Badania treści zasobu słownikowego języka dzieci oraz znajomości znaczenia wyrazów (obszar IV) 122
2.5. Badania wielkości i rodzaju przyrostu słownictwa w określonych obszarach ematycznych (obszar V) 123
2.6. Badania struktury słownika dzieci (obszar VI) 125
2.7. Badanie braków w kompetencji leksykalnej (obszar VII) 128
3. Badania kompetencji leksykalnej uczących się języka polskiego jako obcego 130
3.1. Badania kompetencji leksykalnej uczących się a certyfikacja znajomości języka polskiego jako obcego - potencjalny obszar badań 132
4. Podsumowanie 133
VI. OPRACOWANIE PROCEDURY TESTOWEJ 137
1. Wprowadzenie 137
2. Cel testowania oraz typy pomiaru dydaktycznego 137
2.1. Ukierunkowanie pomiaru 137
2.2. Typ pomiaru dydaktycznego 139
3. Kryteria doboru materiału do testów kompetencji leksykalnej 139
3.1. Kryterium frekwencji 140
3.2. Kryterium treści 142
3.3. Kryterium funkcji 143
3.4. Kryterium wiedzy 145
3.5. Analiza kryteriów doboru materiału do list wyrazowych 146
3.6. Wnioski 151
4. Determinanty doboru technik testowania 151
4.1. Fazy znajomości słowa 152
4.2. Działania językowe 152
4.3. Aspekt znajomości słowa 156
4.4. Kanał i bodziec 157
5. Techniki badania receptywnej i produktywnej znajomości słownictwa 158
5.1. Techniki badania receptywnej znajomości słownictwa w komunikacji manualno-wzrokowej - poziom rozpoznania 158
5.2. Techniki badania produktywnej znajomości słownictwa w komunikacji
manualno-wzrokowej - poziom użycia wspomaganego 165
5.3. Dobór technik testowania 169
6. Wnioski 171
VII. LISTY KOMPILOWANE TECHNIKĄ GRON WYRAZOWYCH JAKO ŹRÓDŁO EKSCERPCJI MATERIAŁU LEKSYKALNEGO DO TESTÓW KOMPETENCYJNYCH
1. Wprowadzenie 173
2. Początki badań leksykalno-statystycznych na potrzeby nauczania języka polskiego jako obcego 174
2.1. Słownictwo minimum i słownictwo podstawowe 75
3. Opracowanie list wyrazowych na potrzeby badań kompetencji leksykalnej uczących się języka polskiego jako obcego 177
3.1. Wydzielenie przedziałów częstości 178
3.2. Organizacja list wyrazowych 179
4. Organizacja list techniką gron wyrazowych 186
5. Podsumowanie 195
VIII. NARZĘDZIE POMIARU 197
1. Struktura narzędzia pomiaru 197
2. Test receptywnej znajomości słownictwa (TRS) 197
2.1. Budowa części badającej receptywną znajomość słownictwa 197
2.2. Sposób ewaluacji części badającej receptywną znajomość słownictwa 201
3. Test produktywnej znajomości słownictwa (TPS) 202
3.1. Budowa części badającej produktywną znajomość słownictwa 202
3.2. Sposób ewaluacji części badającej produktywną znajomość słownictwa 203
4. Test ogólnej kompetencji językowej (KJ) 205
4.1. Budowa części badającej kompetencję językową uczących się 205
4.2. Sposób ewaluacji części badającej ogólną kompetencję językową uczących się 206
5. Metryczka baterii testów 207
IX. OPIS BADAŃ I ICH UCZESTNIKÓW
1. Cel badań 209
2. Organizacja badań i ich uczestnicy 210
3. Dobór próby 211
4. Opis badanej próby 212
4.1. Przynależność państwowa badanych 212
4.2. Wiek i płeć badanych 214
4.3. Język pierwszy badanych 215
4.4. Sposób poznawania języka 217
4.5. Poziom zaawansowania językowego uczestników badań 218
5. Podsumowanie 223
X. ANALIZA WYNIKÓW TESTU RECEPTYWNEJ ZNAJOMOŚCI SŁOWNICTWA (TRS)
1. Wprowadzenie 225
2. Poziom znajomości słownictwa o wysokiej frekwencji przez cudzoziemców uczących się polskiego - badanie ogólne 226
2.1. Słownictwo minimum - przedział gron 1-1000 226
2.2. Słownictwo elementarne - przedział gron 1001-[zasłonięte] 20000
2.3. Słownictwo podstawowe - przedział gron 2001-[zasłonięte] 30006
2.4. Wnioski 240
3. Poziom znajomości słownictwa o wysokiej frekwencji przez cudzoziemców uczących się polskiego - badania szczegółowe 242
3.1. Znajomość słownictwa o wysokiej frekwencji a poziom zaawansowania uczących się 242
3.2. Znajomość słownictwa o wysokiej frekwencji a sposób poznawania języka (z uwzględnieniem poziomu zaawansowania) 256
3.3. Znajomość słownictwa o wysokiej frekwencji a język pierwszy uczących się (z uwzględnieniem poziomu zaawansowania) 261
XI. ANALIZA WYNIKÓW TESTU PRODUKTYWNEJ ZNAJOMOŚCI SŁOWNICTWA (TPS)
1. Wprowadzenie 267
2. Przygotowanie materiału badawczego 269
3. Analiza wyników TPS 273
3.1. Poziom A1 273
3.2. Poziom A 2 276
3.3. Poziom B1 277
3.4. Poziom B2 279
3.5. Poziom C 1 281
3.6. Poziom C 2 282
4. Wnioski 283
PODSUMOWANIE 287
Bibliografia 295
ANEKS I 319
TESTY KOMPETENCJI LEKSYKALNEJ UCZĄCYCH SIĘ JĘZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO 319
1. TESTY RECEPTYWNEJ ZNAJOMOŚCI LEKSYKI 319
1.1. SŁOWNICTWO MINIMUM (PRZEDZIAŁ GRON 1-1000)319
1.2. SŁOWNICTWO ELEMENTARNE (PRZEDZIAŁ GRON 1[zasłonięte]001-20) 324
1.3. SŁOWNICTWO PODSTAWOWE (PRZEDZIAŁ GRON 2[zasłonięte]001-30) 328
2. TEST PRODUKTYWNEJ ZNAJOMOŚCI SŁOWNICTWA 333
3. TEST OGÓLNEJ KOMPETENCJI JĘZYKOWEJ 334
SPIS TABEL I RYSUNKÓW 339
Tabele 339
Rysunki 344
|
