Kompendium

wiedzy o

społeczeństwie,

państwie

i prawie

Wydawnictwo

Naukowe

PWN

Praca zbiorowa:

Piotr Gabriel

Marzena Kordela

Jerzy Małecki

Jarosław Mikołajewicz

Sławomira Wronkowska

Zygmunt Ziembiński

Maria Zmierczak

SPIS TREŚCI:

Od Autorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ALFABETYCZNY WYKAZ HASEŁ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

CZĘŚĆ PIERWSZA

OGÓLNE WIADOMOŚCI

O PAŃSTWIE I PRAWIE

I. CZŁOWIEK A SPOŁECZEŃSTWO . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1. Życie społeczne i jego formy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

2. Kategorie społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3. Wartości społeczne, normy społeczne, ład społeczny . . . . 31

4. Władza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

5. Miejsce jednostki w społeczeństwie . . . . . . . . . . . . . . . 38

6. Sprawiedliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

7. Moralność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

II. PAŃSTWO I INNE STRUKTURY SPOŁECZNE . . . . . . . . 53

1. Pojęcie państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

2. Klasyfikacja państw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

3. Formy udziału obywateli w sprawowaniu władzy państwowej . . . . . 62

4. Reżimy polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

5. Organy państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

6. Samorząd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

7. Państwo a inne grupy społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

III. PRAWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

1. O prawie w ogólności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

2. Tworzenie aktów prawnych. Rodzaje aktów prawnych . . 107

3. Przestrzeganie prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

4. Konflikt prawa i moralności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

5. Prawa i obowiązki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

IV. NIEKTÓRE FORMY

WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ . . . . . . . . . . . . . 139

1. Społeczność międzynarodowa i prawo międzynarodowe . 139

2. Niektóre organizacje międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . 142

3. Międzynarodowa ochrona praw człowieka . . . . . . . . . . . 160

V. WSPÓŁCZESNE DOKTRYNY

I IDEOLOGIE POLITYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

1. Doktryny, ideologie a programy polityczne. Typy doktryn 167

2. Konserwatyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

3. Nacjonalizm, antysemityzm, faszyzm, nazizm . . . . . . . . 175

4. Doktryna społeczna Kościoła katolickiego . . . . . . . . . . . 182

5. Liberalizm i jego warianty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

6. Marksizm. Ideologie socjalistyczne i komunistyczne . . . . 189

7. Socjalizm reformistyczny. Socjaldemokracja . . . . . . . . . 194

8. Ideologie skrajnej lewicy współczesnej . . . . . . . . . . . . . 196

CZĘŚĆ DRUGA

ELEMENTARNE WIADOMOŚCI

O PRAWIE OBOWIĄZUJĄCYM

W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI

O PRAWIE KARNYM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

1. Przestępstwo i kara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

2. Postępowanie karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

VII. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI

O PRAWIE CYWILNYM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

1. Podstawowe pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

2. Prawo rzeczowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

3. Prawo zobowiązań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

4. Prawo spadkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

5. Postępowanie cywilne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

VIII. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI

O PRAWIE RODZINNYM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

IX. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI O PRAWIE PRACY . . 295

X. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI

O PRAWIE ADMINISTRACYJNYM . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

XI. ELEMENTARNE WIADOMOŚCI O FINANSACH

PUBLICZNYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

1. Pojęcie finansów publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

2. Budżet państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

3. Gospodarka finansowa gmin . . . . . . 324

5. System podatkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326

6. Cła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

7. Pożyczki publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

8. System pieniężno-kredytowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333