Opis/Spis treści:

SPIS RZECZY
Przedmowa
CZĘŚĆ I. DOBA STAROPOLSKA
(Od czasów najdawniejszych do początków XVI wieku)
I. EPOKA PRZEDPIŚMIENNA
(Do około połowy XII w.)
§ 1. Język polski wśród języków indoeuropejskich................
§ 2. Wspólnota językowa bałtosłowiańska i język prasłowiański..........
§ 3. Eozkład wspólnoty prasłowiańskiej na językowe zespoły: zachodni, wschodni i południowy. . . ..
§ 4. Dialektyczna grupa lechicka........................
§ 5. Proces plemiennego, terytorialnego i politycznego scalania się i powstanie państwa polskiego..
§ 6. Znaczenie organizacji państwowej dla rozwoju języka polskiego........
§ 7. Eola chrystianizacji w dziejach języka polskiego...............
§ 8. Polityczne tendencje odśrodkowe a rozwój języka..............
§ 9. Zasady charakterystyki polszczyzny przedpiśmiennej . . ..........
§ 10. Główne tendencje rozwojowe w systemie fonologicznym języka polskiego epoki
przedpiśmiennej..............................
§ 11. Główne tendencje rozwojowe w systemie fleksyjnym języka polskiego epoki przedpiśmiennej..
§ 12. Słowotwórstwo i składnia ......................
§ 13. Charakterystyka słownictwa polszczyzny przedpiśmiennej..........
§ 14. Najstarsze zapożyczenia...................
§ 15. Najstarsza warstwa zapożyczonej terminologii chrześcijańskiej. . . ....
H. EPOKA PIŚMIENNA
§ 16. Podział na doby.............................
Doba staropolska (od około połowy XII w. do przełomowych dziesięcioleci XV i XVI w.)...
§17. Początki odrębności polszczyzny jako języka narodowościowego........
§ 18. Wstępna faza rozwoju polskiego języka ogólnego i literackiego........
§ 19. Zagadnienie pochodzenia języka ogólnego i jego odmiany literackiej w świetle badań
językoznawczych............................
6. Grupy śre, irz albo śr, śr.....................
6. Oboczność *ew || *ow..........
7. Formy typu Jcupo, worlc........................
8. Oboczność ra-1| re~, ja- je-...................
9. Pisownia typu twardy, świat . -................
10. Przejście s(e) w &{e)..........................
11. Przejście rS w i............................
12* Oboczność bać się bojaó się......................
13. Formacje słowotwórcze: a) -slc -slco; b) -in -ino; c) -iaźy.fl 4ty; d) na-1| naj-
14. Formy czasu przeszłego typu robilech.................-
15. Formy oboczne zaimkowe mię oie sie || mię cię się............
16. Końcówka miejscownika -och.............•........
17. Końcówka <-wa...................
18. Wy brane zjawiska słownictwa: eże ize; dzieriet trzymać; wuj; południe; sied(e)m......
§ 20. Zagadnienie pochodzenia i początkowego rozwoju języka ogólnego i jego odmiany literackiej na tle ówczesnego życia w Polsce...........
§ 21. Wnioski historycznojęzykowe o pochodzeniu i początkowym rozwoju języka ogólnego i jego odmiany literackiej......................
§22. Staropolskie początki ortografii.......................
§ 23. Zasady charakterystyki języka doby staropolskiej . *............
§24. Charakterystyka staropolskiego systemu fonologicznego............
1. System wokaliczny..........................
a) Przekształcanie się różnicy iloczasu w różnicę barwy .............
b) Rozwój samogłosek nosowych .............
o) Rozwój akcentu ..................
d) Zmiany grup ir yr w er........................
e) Mieszanie grup iN yN eN.......................
f) Zmiana grup ky gy na Jti $i......................
g) Zmiana ew w *ow .............»............
h) Wyrównanie formacji zawierających pierwotnie jery.............
2. System konsonantyczny........................
a) Przejście (V t w L ó.........................
b) Przejście « a w fN........................
c) Przejście i w r#...........................
d) Proces ubezdźwięcznienia wstecznego .....¦+.............
e) Proces upraszczania się grup spółgłoskowych................
9 -2o* Charakterystyka staropolskiego systemu fleksyjnego .............
1. Kształtowanie się nowych typów odmiany rzeczownikowej, czemu towarzyszy chwiejność niektórych form przypadkowych...............
2. Zanikające formy odmiany rzeczownikowej...............
3. Tradycyjna postać niektórych form odmiany rzeczownikowej, które później wyjdą z użycia....
4. Zanikające formy niezłożonej odmiany przymiotnikowej..........
5. Nowe tendencje w odmianie złożonej przymiotnikowej..........
6. Archaiczne rysy odmiany zaimków...................
7. Nowe tendencje w odmianie zaimków..................
8. Archaiczny charakter odmiany liczebnika . ........
9. Zanik archaicznych form czasownikowych................
10. Przekształcanie się starych form czasownikowych w nowe.........
11. Przesunięcia czasowników z jednego typu koniugacyjnego do innego ....
12. Formy liczby podwójnej........................
§ 29. Funkcjonalna sprawność staropolszozyzny Przypisy .............
CZĘŚĆ II. DOBA ŚREDNIOPOLSKA
(Od początków XVI wieku do ósmego dziesięciolecia XVIII wieku)
§ 1. Granice doby średniopolskiej.......................
S 2. Czynniki sprawcze rozwoju Języka doby średniopolskiej...........
§ 3. Społeczno-polityczne podłoże rozwoju języka doby średniopolskiej....... 217
S 4. Kościelno-wyznaniowy współczynnik rozwoju języka doby średniopolskiej .... 222
5 5. Kulturalno-oświatowe tło rozwoju języka doby średniopolskiej........
§ 6. Bolą książki w rozwoju języka doby średniopolskiej.............
§ 7 Stonowisko mowy ojczystej w zyciu publicznym i prywatnym Polaków doby średniopolskiej....
5 8. Zasady charakterystyki języka doby średniopolskiej ..,
| 9. Ckarakterystyka średniopolskiego systemu fonologicznego...........
1. System wokaliczny ..........................
a) Zanik ustnych samogłosek pochylonych e & o...............
b) Samogłoskowe tonemy ę Q .........................
c) Rozwój akcentu...........................
d) Rozwój staropolskich grup ir irz yr yrz...................
e) Rozwój staropolskich grup il yl ił ył..............
f) zmiana barwy samogłosek ustnych pod wpływem następujących po nich spółgłosek m, n, ń 294
2. System konsonantyczny........................
a) Odmiękczenie spółgłosek c ...................
b) Odmiękczenie b p w f w wygłosie ................
c) Tzw. "wałczone" ł.........................
d) regionalne uchybienia ortofoniczne.................
10. Charakterystyka średniopolskiego systemu fleksyjnego............
1. Powolne ustalanie się nowych wzorów odmiany rzeczownika.......
2.Nie zakończone w dobie średniopolskiej procesy rozwojowe w deklinacji rzeczowników.............
3. Przemiany rozwojówe w odmianie przymiotnikowo-zaimkowej.......
4. Przemiany rozwojowe w odmianie liczebników..............
5. Przemiany rozwojowe w odmianie czasownika............
6. Ostateczny zanik formy liczby podwójnej.................
§ 11. Charakterystyka średniopolskiego systemu słowotwórczego........
12. Charakterystyka średniopolskiego systemu składniowego........
13. Charakterystyka zasobów leksykalnych doby Charakterystyka średniopolskiej......
1. Słownictwo różnych zakresów..............
2. Rozwój synonimiki..................
3. Tzw.życie wyrazów ......................
a) Wyrazy zapomniane.......................
b) Neologizmy..................., ........
c) Zmiany znaczenia

d) Zmiany barwy uczuciowej.................
e) Wyrażenia gminne............
4. Wpływy obcych jezyków............
a) Wpływy .czeskie..........................
b) Wpływy łacińskie...........................
c) Wpływy niemieckie

d) wpływy włoskie...........................

e) Wpływy francuskie............................
f) Wpływy ruskie............................
g) Wpływy tureckie...........................
h) Wpływy węgierskie...........................
5. Wpływy polszczyzny na inne języki...................
6. Słowniki .............................
§ 14. Grafika i ortografia doby średniopolskiej..................
§ 15. Funkcjonalna sprawność języka doby średniopolskiej.............
1. Kształtowanie się języka literackiego..................
2. Dialektyczne podstawy języka literackiego................
3. Sądy współczesnych o języku doby średniopolskiej............
4. Uwagi o słownictwie...................
5. 0 trudnościach tłumaczenia ..............
6. Wzrost wrażliwości językowej......................
7. Wpływ narodowego piśmiennictwa po łacinie...............
8. Dążności modernizacyjne w języku XVI wieku.............
9. Polemika gramatyczno-stylistyczna Sandeckiego z Murzynowskim i Seklucjanem
10. Zdatność i wystarczalność wyrazu................
11. Stosowność wyrazu........................
12. Rodzimość wyrazu.........................
13. Makaronizowanie...........................
14. Gramatyczna poprawność fleksyjna...................
15. Poprawność ortofoniczna......................
17. Zainteresowania językoznawcze i etymologiczne.............
18. Dbałość o stylistyczno-gramatyczną doskonałość zdania.......
19. Chwiejność użycia wskaźników zespolenia, przytoczeń, imiesłowowego równoważnika zdania, form strony biernej..................
20. Wahania w budowie związków syntaktycznych.............
21. Szyk części zdania i zdań składowych..................
22. Dwa nurty rozwojowe operacji zdaniotwórczej..............
23. Zasadnicza linia rozwoju składniowo-stylistycznej sprawności języka doby średniopolskiej....
24. Użycie języka literackiego w różnych rodzajach piśmiennictwa......
Przypisy...................................
CZĘŚĆ III. DOBA NOWOPOLSKA
(Od ósmego dziesięciolecia XVIII wieku do r. 1939)
§ 1. Granice doby nowopolskiej.........................
§ 2. Społeczno-polityczne i kulturalno-oświatowe podłoże rozwoju języka doby nowopolskiej.... 496
1. Okres stanisławowski ..........................
2. Okres 1796—1815..........................
3. Okres 1815—1831.......................
4. Okres 1831—1918...........................
5. Okres 1918—1939...........................
§ 3. Piśmiennictwo jako współczynnik sprawczy .rozwoju języka doby nowopolskiej
§ 4. Stosunek do mowy ojczystej w dobie nowopolskiej..............
1. Czasy stanisławowskie.........................
2. Od przełomu wieku XVIII i XIX do lat trzydziestych XIX stulecia ....
3. Od czterdziestych do siedemdziesiątych lat XIX wieku..........

4. Od osiemdziesiątych lat XIX wieku do r. 1914..............
5. W Polsce międzywojennej..................................
§ 5. Zasady charakterystyki języka doby nowopolskiej..............
§ 6. Charakterystyka nowopolskiego systemu fonologicznego i gramatycznego ....
1. System fonologiczny.......................... .
a) Zanik samogłosek pochylonych d b e.....................
b) Redukcja grupy -ija, -yja w wyrazach zapożyczonych..............
c) Stwardnienie wygłosowyoh p S f w m...................
d) Wynik rozwoju pierwotnych grup *sf *er..................
e) Chwiejna wymowa niektóryoh spółgłosek...................
f) Akcent........ ........................
2. System fieksyjny............................
a) Deklinacja rzeczowników ......................
aa) Dopełniacz 1. poj. deklinacji męskiej...................
ab) Celownik 1. poj. deklinacji męskiej....................
ac) Mianownik 1. mn. deklinacji męskiej...................
ad) Dopełoinacz 1. mn. deklinacji męskiej...................
ae) Biernik 1. mn. deklinacji męskiej....................
af) Dopełniacz 1. poj. deklinacji żeńskiej samogłoskowej............
ag) Biernik 1. poj. deklinacji żeńskiej samogłoskowej..............
ah) Mianownik, biernik, wołacz 1. mn. deklinacji żeńskiej.............
ai) Dopełniacz 1. mn. deklinacji żeńskiej..................
aj) Mi&nownik, biernik 1. poj. deklinacji nijakiej................
ak) Dopełniacz 1. mn. deklinacji nijakiej..................
al) Narzędnik 1. mn. deklinacji męskiej i nijakiej..............
b) Deklinacja zaimków i przymiotników ...................
ba) Biernik 1. poj. rodź. żeńskiego zaimków..................
bb) Narzędnik i miejscownik 1. poj. r. męskiego i nijakiego, narzędnik 1. mn. zaimków i przymiotników..............................
o) Deklinacja liczebników.........................
ca) Szerokie zastosowanie końcówki -u.................. .
cb) Inne osobliwości odmiany liczebnika................
d) Koniugacja.............................
da) Forma 1 os. 1. mn. ez. teraźniejszego..................
db) Formy czasu zaprzeszłego.......................
dc) Formy czasu przeszłego trybu przypuszczającego..............
dd) Formy czasu przyszłego........................
de) Forma imiesłowu uprzedniego.....................
df) Sztuczne formacje koniugacyjne.....................
3. System słowotwórczy..........................
4. System składniowy...........................
a) Forma orzecznika przy osobowej formie słowa być...............
b) Zanikanie dopełniacza w dopełnieniu przedmiotowym.............
o) Zmiany form deklinacyjnych liczebnika głównego...............
ca) Liczebniki typu dwadzieścia jeden...................
cb) Liczebniki typu dwadzieścia dwa...........
cc) Narzędnik liczebnika na -ą.....................
d) Ograniczenie wyrażeń przyimkowych w funkcji składnika.............
e) Konstrukcja biernika z bezokolicznikiem......
f) Dwojaka postać zdania celowego........... ...........
g) Zmiany w zasobie wskaźników zespolenia ..................
h) Zaimek co zamiast który.........................
§7. Charakterystyka zasobów leksykalnych doby nowopolskiej..........
1. Słownictwo specjalistyczne......................
2. Synonimika..............................
3. Tzw. życie wyrazów..........................
a) Wyrazy zapomniane.........................
b) Neologizmy4..............................
4. Wpływy obcych języków........................
a) Wpływy łacińskie.........................

b) Wpływy francuskie....... .
c) Wpływy niemieckie....
d) Wpływy rosyjskie...........................
e) Wpływy ruskie...........................
1) Wpływy angielskie..........
5. Wpływy polszczyzny na inne języki......
6. Słowniki. ...............................
§ 8. Ortografia i ortofonia doby nowopolskiej..................
§ 9. Podręczniki gramatyczne; język polski jako przedmiot badań naukowych. .
Przypisy .....
Bibliografia — sporządziła Maria Karplukówna.........
Wykaz skrótów......................
Indeks nazwisk —
Tablice synchronistyczne — sporządziła Irena Bajerowa ...