Od wydawcy 5
Od Autora 15

1. UCZESTNICY PROCESU REALIZACJI BUDOWY 17

1.1. Uczestnicy procesu budowlanego 17
1.1.1. Uczestnicy procesu budowlanego wg Prawa budowlanego 19
1.1.2. Uczestnicy procesu budowy wg Polskiej Normy PN-ISO 6707-2:2000 19

1.2. Obowiązki inwestora w procesie realizacji budowy 23
1.3. Obowiązki i prawa inspektora nadzoru inwestorskiego 25

1.4. Obowiązki i prawa projektanta w procesie budowy 29
1.4.1. Ustanowienie i wykonywanie nadzoru autorskiego 29
1.4.2. Prawa i obowiązki projektanta niezależne od umowy o sprawowanie nadzoru autorskiego 30

1.5. Obowiązki i prawa kierownika budowy 33

1.6. Usytuowanie prawne wykonawcy jako zleceniobiorcy robót budowlanych 36
1.6.1. Dotychczasowy stan prawny 36
1.6.2. Potrzeba zmiany stanu prawnego 38

2. DOKUMENTACJA BUDOWY WYMAGANA PRZEPISAMI PRAWA BUDOWLANEGO 40

2.1. Definicja prawna dokumentacji budowy 40
2.2. Projekt budowlany 41
2.3. Dokument dopuszczający do wykonania budowy 43

2.4. Wykonawcze opracowania projektowe 45
2.4.1. Projekt wykonawczy architektoniczno-budowlany 47
2.4.2. Instrukcja techniczna montażu konstrukcji budowlanych z gotowych elementów 47
2.4.3. Projekty wykonawcze fundamentowania, konstrukcji wsporczych, mocowania i obudowy urządzeń i instalacji technologicznych 48

2.4.4. Projekty wykonawcze terenowych urządzeń budowlanych 50
2.4.5. Projekty wykonawcze urządzenia terenów zieleni i rekreacji 50
2.4.6. Rysunki warsztatowe i oprzyrządowania robót budowlanych 50

2.5. Dokumentacja procesu wykonywania budowy 51
2.5.1. Dziennik budowy i dziennik montażu 51
2.5.2. Książka obmiaru 54

3. DOKUMENTACJA BUDOWY WYNIKAJĄCA Z PRZEPISÓW ODRĘBNYCH LUB PRAKTYKI 56

3.1. Inwestorskie wytyczne realizacji budowy jako składnik wytycznych realizacji inwestycji 56
3.1.1. Wytyczne realizacji inwestycji (budowy) 56
3.1.2. Harmonogram ogólny (dyrektywny) realizacji budowy 58

3.2. Opis pozycji kosztorysowych jako podstawa wykonania przedmiaru robót i kosztorysu inwestorskiego 61
3.3. Przedmiar robót budowlanych 64
3.4. Kosztorys inwestorski 65
3.5. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych w systemie zamówień publicznych 68
3.6. Program funkcjonalno-użytkowy w systemie zamówień publicznych 71

4. DOKUMENTACJA ORGANIZACYJNA BUDOWY 74

4.1. Projekt zagospodarowania terenu budowy 74
4.2. Projekt organizacji robót budowlanych 76
4.3. Projekt organizacji robót montażowych 77
4.4. Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie 78
4.5. Harmonogramy szczegółowe realizacji robót budowlanych 80

5. UDOSTĘPNIENIE TERENU BUDOWY 82

5.1. Przekazanie wykonawcy terenu budowy 82
5.2. Zajęcie pasa drogowego dla potrzeb budowy 83
5.3. Wejście na teren sąsiedniej nieruchomości w związku z wykonywaniem robót budowlanych 85

6. PRACE PRZYGOTOWAWCZE NA TERENIE BUDOWY 87

6.1. Warunki rozpoczęcia i zakres prac przygotowawczych 87
6.2. Realizacja planu zagospodarowania terenu budowy 88

6.3. Tablice informacyjne na budowie 89
6.3.1. Treść i miejsce tablicy informacyjnej o budowie 89
6.3.2. Treść i miejsce tablicy ogłoszeniowej o zasadach bioz na terenie budowy 89

6.4. Wykonanie niwelacji terenu 90
6.5. Wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej dla potrzeb budowy 91
6.6. Wytyczenie geodezyjne obiektu budowlanego 91

7. WYKONYWANIE ROBÓT BUDOWLANYCH 93

7.1. Wymagania podstawowe 93

7.2. Ochrona zdrowia, bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych 94
7.2.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy 94
7.2.2. Bezpieczeństwo robót wyburzeniowych 99

7.3. Ochrona mienia i bezpieczeństwa pożarowego 101
7.3.1. Ochrona mienia 101
7.3.2. Zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego 101

7.4. Ochrona środowiska 103
7.5. Ochrona zabytków i znalezisk archeologicznych na terenie budowy 105

7.6. Ochrona przed hałasem i drganiami 106
7.6.1. Ochrona sąsiedztwa terenu budowy przed hałasem 107
7.6.2. Ochrona pracowników przed hałasem na budowie 107

7.7. Ochrona uzasadnionych interesów osób trzecich 108
7.8. Oszczędność energii w procesie budowy 109
7.9. Stosowanie właściwych wyrobów budowlanych 110

7.9.1. Wymagania Prawa budowlanego z 1994 r 110
7.9.2. Dostosowanie do dyrektyw Unii Europejskiej 112

7.10. Stosowanie norm w wykonywaniu robót budowlanych 116
7.11. Stosowanie warunków technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych 122

8. PODSTAWOWE KONTROLE PROCESU REALIZACJI BUDOWY ..„124

8.1. Cele i zakres podstawowych kontroli budowy 124
8.2. Kontrola budowy przez inspektora nadzoru inwestorskiego 126
8.3. Kontrola budowy przez projektanta sprawującego nadzór autorski 128
8.4. Kontrola budowy przez organ nadzoru budowlanego 130
8.5. Kontrola robót konserwatorsko-budowlanych w obiektach zabytkowych 131

9. KONTROLE BEZPIECZEŃSTWA NA TERENIE BUDOWY PRZEZ INNE ORGANY 135

10. ODSTĄPIENIA OD PROJEKTU BUDOWLANEGO W TRAKCIE BUDOWY 141

10.1. Istotne i nieistotne odstąpienia od projektu budowlanego 141
10.2. Rola projektanta przy legalizacji „odstąpień" od projektu budowlanego 144

11. ODBIORY CZĘŚCIOWE ROBÓT ZAKRYWANYCH I ZANIKAJĄCYCH 146

11.1. Obowiązek prawny dokonania odbioru robót zakrywanych i zanikających 146
11.2. Cel odbioru robót zakrywanych i zanikających 147
11.3. Udokumentowanie odbioru robót zakrywanych i zanikających 148

12. BADANIE I SPRAWDZANIE INSTALACJI I URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH 149

12.1. Obowiązek prawny dokonania badań i sprawdzeń 149
12.2. Przedmiot i cel badań i sprawdzeń instalacji i urządzeń technicznych 1 51
12.3. Badanie i sprawdzanie instalacji 152
12.4. Badanie i sprawdzanie urządzeń technicznych związanych z obiektem budowlanym 1 53
12.5. Badanie i sprawdzanie przewodów kominowych 155

13. PRZYGOTOWANIE I DOKONANIE ODBIORU KOŃCOWEGO OBIEKTU BUDOWLANEGO 156

13.1. Obowiązki osób pełniących funkcje techniczne na budowie w związku z przygotowaniem
do odbioru gotowego obiektu 156
13.2. Zawiadomienie zainteresowanych organów o przygotowaniu gotowego obiektu do odbioru 158

13.3. Przygotowanie dokumentacji powykonawczej 159
13.3.1. Definicja prawna dokumentacji powykonawczej 159
13.3.2. Faktyczny zakres dokumentacji powykonawczej 160

13.4. Odbiór końcowy obiektu budowlanego 162
13.4.1. Podstawy prawne końcowego odbioru obiektu budowlanego 162
13.4.2. Czynności odbioru końcowego i ich udokumentowanie 166
13.4.3. Odmowa odbioru obiektu budowlanego 166

14. DOPUSZCZENIE DO UŻYTKOWANIA OBIEKTU BUDOWLANEGO 168

14.1. Postępowanie formalno-prawne oraz forma i tryb dopuszczenia do użytkowania obiektu budowlanego 168
14.2. Obowiązkowa kontrola obiektu budowlanego 170
14.3. Protokół obowiązkowej kontroli budowy 175
14.4. Niekompletność i niespójność przepisów związanych z wykonywaniem obowiązkowej kontroli budowy 176
14.5. Kary za nieprawidłowości stwierdzone w wyniku obowiązkowej kontroli budowy 177
14.6. Reperkusje wymierzenia kary inwestorowi w odniesieniu do osób pełniących funkcje techniczne na budowie 179
14.7. Przekazanie obiektu do użytkowania 179

15. KATASTROFY BUDOWLANE W TRAKCIE WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCYH 182

15.1. Pojęcie katastrofy budowlanej 182
15.2. Postępowanie wyjaśniające w wypadku katastrofy budowlanej 183
15.3. Usuwanie skutków katastrofy budowlanej 184

16. CZYNY KARALNE I STOSOWANIE KAR USTANOWIONYCH W PRAWIE BUDOWLANYM 186

16.1. Kary za wykonywanie budowy niezgodnie z Prawem budowlanym 186
16.2. Karanie mandatowe na budowie 193
16.3. Odpowiedzialność zawodowa w budownictwie 195

ANEKS 201

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych 202

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia 258

- Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (wyciąg) 264


• Załącznik nr 1 - szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa 264
• Załącznik nr 2 - szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej 273
• Załącznik nr 3 - wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych 284

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia 2^7

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego 302

- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym 311

Wzory 319