KAWALERIA BROŃ PANCERNA 1[zasłonięte]918-19 KUCHARSKI WOJSKO

09-05-2014, 20:14
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 59.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4197414907

Miejscowość Kraków

Koniec: 09-05-2014 19:45:00

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Rok wydania (xxxx): 1984

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -

DARMOWA WYSYŁKA na terenie Polski niezależnie od ilości i wagi (przesyłka listem poleconym priorytetowym, ew. paczką priorytetową, jeśli łączna waga przekroczy 2kg), w przypadku wysyłki zagranicznej cena według cennika poczty polskiej.

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

Wiktor Kucharski
KAWALERIA I BROŃ PANCERNA W DOKTRYNACH WOJENNYCH 1918—1939
Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1984 Kraków
Okładkę i strony tytułowe rozdziałów projektował ARTUR TAJBER
Redaktor PWN JANUSZ RADKO
Korektorka JADWIGA ROLIŃSKA
ZDJĘCIA POCHODZĄ ZE ZBIORÓW
MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO, INSTYTUTU FRANCUSKIEGO
W KRAKOWIE, R. MEDWICZA I W. KUCHARSKIEGO

SPIS TREŚCI

WSTĘP ............................. 1
ROZDZIAŁ I
ROZWÓJ POGLĄDÓW NA POJĘCIE, FUNKCJĘ I DETERMINANTY DOKTRYNY WOJENNEJ .................... 15
ROZDZIAŁ II
DOŚWIADCZENIA PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ORAZ WOJEN LOKALNYCH 1918—1920 I ICH WPŁYW NA PROCES KSZTAŁTOWANIA DOKTRYN WOJENNYCH................ 29
1. Pierwsza wojna światowa 1914—1918............... 29
2. Wojna domowa w Rosji 1918—1920 ............... 42
3. Wojna pohko-mdziecka 1919—1920................ 47
ROZDZIAŁ III
EWOLUCJA KAWALERII I WOJSK PANCERNO-MOTOROWYCH W DOKTRYNACH WOJENNYCH GŁÓWNYCH PAŃSTW EUROPEJSKICH 1918—1939........................ 53
1. Kawaleria i wojska pancerno-motorowe
w doktrynie francuskiej..................... 53
2. Kawaleria i wojska pancerno-motorowe
w doktrynie niemieckiej..................... 64
3. Kawaleria i wojska pancerno-motorowe
w doktrynie angielskiej ..................... 75
4. Kawaleria i wojska pancerno-motorowe
w doktrynie włoskie].............. 04
5. Kawaleria i wojska pancerno-motorowe
w doktrynie radzieckiej.............. o,
ROZDZIAŁ IV
KSZTAŁTOWANIE SIĘ POLSKIEJDOKTRYNYWOJENNEJ1921—1926 105
ROZDZIAŁ V
KAWALERIA I WOJSKA PANCERNE W POLSKIEJ DOKTRYNIE WOJENNEJ W OKRESIE RZĄDÓW MARSZAŁKA PIŁSUDSKIEGO 1926~1935 ...........................130
ROZDZIAŁ VI
KAWALERIA I WOJSKA PANCERNO-MOTOROWE W POLSKIEJ DOKTRYNIE WOJENNEJ W LATACH 1936—1939 ........166
ZAKOŃCZENIE................. J97
BIBLIOGRAFIA ..................... ^j
WYKAZ SKRÓTÓW................... 212
SPIS ILUSTRACJI.................... 214
SPIS SCHEMATÓW.................... 217

SPIS ILUSTRACJI

ILUSTRACJE 1—7 PO S. 80
1. Spahisi
2. Lekkie czołgi Hotchkiss H-35
3. Średni czołg Somua S-40
4. Średni czołg Renault B
5. Francuskie formacje pancerne na Polach Elizejskich
6. Kawaleria niemiecka
7. Samochód pancerny
ILUSTRACJE 8—22 PO S. 96
8. Lekki czołg Panzerkampfwagen IA
9. średni czołg Panzerkampfwagen III
10. Doświadczalny czołg średni Vickers C
11. Czolg'.MK II „Matilda II"
12. Kawaleria włoska
13. Oddział km 3 dywizji szybkiej na motocyklach
14. Strzelcy na samochodach
15. Lekki czołg Fiat Tipo 3000 A
16. Tankietka Fiat Ansaldo M 1935
17. Lekki czołg Fiat M 11/39
18. Strzelcy Alpejscy
19. Dowódcy radzieccy w okresie wojny domowej. Od lewej : S. Budionny, M. Frunze i K. Woroszyłow
20. Machnowcy
21. Kołowo-gąsienicowy lekki czołg BT-7 (Bystrochoduyj Tank)
22. Ciężki czołg KW-1 (Klimient Woroszyłow)
ILUSTRACJE 23—30 PO S. 112
23. 1 p. ul. Krechowieckich
24. Taczanka 5 psk w terenie
25. Koniowodny
26. Kuchnia polowa
27. Tabory w marszu
28. Artyleria konna na przeprawie
29. Ćwiczenia pionierskie
30. Trębacz 10 psk
ILUSTRACJE 31—32 PO S. 144
31. Prominenci kawalerii, Kraków, 6 X 1933 r. Stoją od lewej: płk dypl. L. Kmidc--Skrzyński, płk A. Korytowski, płk Z. Piasecki, płk dypl. dr R. Abraham, płk dypl. Z. Brochwicz-Lewiński, płk S. Hanka-Kulesza, płk dypl. W. Anders, gen. bryg. dr B. Wieniawa-Długoszowski, gen. dyw. J. Rómmel, płk Jasiewicz, gen. bryg. St. Grzmot-Skotnicki, gen. bryg. S. Zahorski, gen. bryg. M. Przeździecki, płk J. Kleeberg, płk inż. Z. Podhorski, płk. R. Dreszer, płk P. Skuratowicz, płk dypl. J. Karcz. Konno: gen. dyw. G. Orlicz-Dreszer i mjr dypl. Maks
32. 1 p. szwol. w marszu na Błonia Krakowskie, 6 X 1933 r.
ILUSTRACJE 33—40 PO S. 160
33. Tankietka (TKS)
34. Kolumna tankietek (TKS)
35. Kolumna czołgów Vickers-Armstrong (model jednowieżowy)
36. Kolumna czołgów Vickers-Armstrong (model dwuwieżowy)
37. Polowa centrala telefoniczna
38. Współdziałanie kawalerii z lotnictwem
39. Samochód pancerny wz. 34
40. Inspektor Armii gen. dyw. G. Orlicz-Dreszer melduje marszałkowi Piłsudskiemu zgrupowanie 12 pułków kawalerii do przeglądu, Błonia Krakowskie, 6 X 1933 r.
ILUSTRACJE 41—52 PO S. 176
41. Armaty 75 mm
42. Armata 105 mm
43. Biedka z ckm (używana w piechocie)
44. 5 baon pane.
45. Pluton zwiadowców
46. Ckm pplot.
47. Armata ppanc. 37 mm na samochodzie
48. Motocykliści w marszu
49. Ostre strzelanie (żołnierze w hełmach z okapem)
50. Prototyp transportera z ckm
51. Oddział zmotoryzowany
52. Samochód dla kawalerii zmotoryzowanej
ILUSTRACJE 53—57 PO S. 192
53. Oficerowie 10 psk zmot.
54. 1 dak w galopie
55. Lekki czołg 7 TP
56. 2 szw. 8 p. ul., Kraków, 3 V 1936 r.
57. Defilada 5 psk w dniu święta pułkowego, 9 VI 1938 r.
Fot. 2, 55, Instytut Francuski w Krakowie; fot. 23—45,47^9, 51, 53, 56, 57, w zbiorach R. Medwicza; fot. 46, 50, 52, 54, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie; pozostałe fot. w zbiorach autora.

SPIS SCHEMATÓW

1. Schemat głębokiej operacji przełamania frontu.............. 103
2. Brygada kawalerii w obronie ruchowej................. 153
3. Brygada kawalerii w natarciu ..................... 155
4. Ugrupowanie pułku kawalerii, wzmocnionego baterią artylerii i plutonem samochodów pancernych, do natarcia konno i szarży ........... 156
5. Manewr opóźniający brygady kawalerii ............... 159

WSTĘP

Kawaleria to jeden z najstarszych i chyba jeden z najbardziej oryginalnych rodzajów broni, który w wojnach bezustannie toczonych w ciągu wieków odgrywał doniosłą rolę, będąc jakże często twórcą arcydzieł sztuki wojennej. W rękach wybitnych wodzów, jak np.: Aleksander Macedoński, Hannibal, Żółkiewski czy wreszcie Napoleon Bonaparte, stanowiła zawsze niezwykle szybki i ruchliwy instrument interwencji używany w decydujących momentach wojny.
Zależnie od typu, kawaleria używana była bądź do oskrzydlania, w dalszej zaś konsekwencji okrążenia, bądź też do przełamywania bojowego ugrupowania przeciwnika.
Najczęściej stosowaną metodą walki była szarża konna polegająca na czołowym uderzeniu, wykonywanym cwałem, w rozwiniętych szykach przy użyciu broni białej (siecznej i kłującej). Atakująca w ten sposób kawaleria z reguły paraliżująco działała na przeciwnika, zapewniając sobie powodzenie.
Pojawienie się broni palnej, notabene stale udoskonalanej, stworzyło poważną groźbę dla kawalerii zawężając pole oraz poważnie zmniejszając skuteczność jej działania.
Przełomowe znaczenie miało jednak zastosowanie broni maszynowej, szybkostrzelnej artylerii, a nade wszystko broni pancernej i lotnictwa, których niszczące działanie ujawniło się w pełni podczas pierwszej wojny światowej.
Po jej zakończeniu, w wyniku analizy przebiegu działań oraz krytycznej oceny sposobów jej używania, zwłaszcza zaś doświadczeń lokalnych wojen na wschodzie, kawaleria znalazła się w centrum uwagi władz i teoretyków, stając się przedmiotem rozważań i dyskusji prowadzonych w sztabach generalnych, uczelniach wojskowych oraz na łamach prasy wojskowej.
Problem był niezmiernie ważny. Chodziło bowiem o znalezienie odpowiedzi na pytanie: czy kawaleria w dobie techniki ma szansę spełniać na nowoczesnym polu walki rolę czynnika szybkich rozstrzygnięć, czy też skończyła się ona bezpowrotnie. W związku z tym: jaka ma być jej ilość, organizacja i uzbrojenie? Jednym słowem, jakie miejsce ma ona zajmować w doktrynie wojennej oraz w jakim kierunku powinna ewoluować, w kontekście nadzwyczaj szybkiego rozwoju technicznych środków walki.
Problem kawalerii - tak żywy u innych - w Polsce miał i ma nadal swój szczególny wymiar. W przeszłości bowiem jazda spełniała nader ważną funkcję, stanowiąc rdzeń systemu wojskowego. Można bez przesady stwierdzić, że w okresie Rzeczypospolitej Szlacheckiej, przy widocznej słabości innych rodzajów broni, była jedynym gwarantem bezpieczeństwa kraju. Jej też należy zawdzięczać gros oszałamiających sukcesów.
Upadek jazdy w wieku XVIII - abstrahując od wszystkich innych czynników - niewątpliwie przyśpieszył rozkład państwa, brakło bowiem ruchliwej i sprawnej siły uderzeniowej, mogącej skutecznie torpedować działania potężnych, ale trochę ociężałych armii przeciwników, złożonych głównie z piechoty.
Wojny napoleońskie przyniosły jej odrodzenie, czego dowodem była kolejna seria militarnych zwycięstw. Nie zabrakło ich również na frontach pierwszej wojny światowej.
Tak więc jazda na trwałe splotła się z narodową tradycją. Dla Polaków tak wrażliwych na punkcie swojej historii, zwłaszcza zaś walk niepodległościowych, jej brawurowe szarże, uosobienie męstwa i determinacji, urosły do rangi symbolu świetności i chwały oręża polskiego, a nawet obiektu narodowej dumy, stając się jednocześnie kategorią politycznego myślenia.
Osobliwego znaczenia problem kawalerii nabrał po tragicznych doświadczeniach kampanii 1939 r. Udział w niej licznej kawalerii, której przyszło walczyć już nie tylko z nowocześnie uzbrojoną piechotą, ale również i z wojskami pancernymi, wspieranymi przez lotnictwo szturmowe, legnie u źródeł najbardziej fantastycznych legend i mitów, powodując odwrócenie pojęć oraz zmianę schematów myślenia. Odtąd kawaleria przestanie być symbolem heroizmu, stając się synonimem „polskiej głupoty".
Mit o szaleńczych szarżach polskich ułanów z lancami na niemieckie czołgi, zrodzony w czasie wojny, podtrzymywany i rozpowszechniany w klimacie związanym z przesadną krytyką armii międzywojennej, tak głęboko przeniknął do świadomości Polaków, że nawet antypropaganda, uprawiana od pewnego czasu w środowiskach twórczych, nie jest w stanie globalnie zmienić karykaturalnego obrazu kawalerii nadal funkcjonującego w świadomości polskiego społeczeństwa.
Cechą charakterystyczną tego nowego kierunku jest dążność już nie tylko do wyprostowania powstałych w przeszłości skrzywień, lecz — jak się zdaje — do apoteozy kawalerii, prowadzącej i tym razem do deformacji rzeczywistego obrazu jej dziejów.
Powodem wszystkich tych skrajności i wypaczeń, pomijając już aspekt polityczny, jest zbyt emocjonalne podejście zainteresowanych do tejże problematyki i związana z tym skłonność do wpadania z jednej ostateczności w drugą, co w dużym stopniu wypływa z niedostatecznej znajomości zagadnienia.
Zrozumienie tego specyficznego i tak bardzo polskiego problemu, jego właściwe ujęcie i ocena, jest możliwe dopiero po wszechstronnym zbadaniu dziejów kawalerii w okresie międzywojennym, który dla niej był okresem przełomowym. Wówczas bowiem- tak dalece zmieniła ona swoje oblicze i charakter, że w niewielkim tylko stopniu przypominała tę z minionych epok; a jednak nadal kawalerią pozostała.
Niezmiernie ważne dla całej sprawy jest też uchwycenie procesu mechanizacji kawalerii oraz jej stopniowego przekształcania w wojska pancerno-motorowe, które zaczną przejmować jej rolę.
Dla lepszego uwypuklenia metamorfozy dokonującej się w polskich warunkach, konieczne wydaje się prześledzenie analogicznych procesów w siłach zbrojnych innych państw; także ich wzajemnych powiązań i zależności, rozpatrywanych nie w izolacji, lecz na tle rozwoju doktryn wojennych, które te przemiany warunkowały.
Geneza związków pancerno-motorowych, ścieranie się najprzeróżniejszych poglądów i koncepcji dotyczących ich organizacji i wykorzystania w wojnie, to drugi obok kawalerii zbiór zagadnień, na opracowanie których położono szczególny nacisk.
Teoretyczne zatem rozważania, ostatecznie prowadzące do formułowania poglądów doktrynalnych oraz ich efekty w postaci konkretnych posunięć organizacyjnych czy też szkoleniowych, warunki, w jakich proces ten zachodził, wreszcie jego natężenie i rozmiary stanowią — generalnie rzecz biorąc - treść niniejszej pracy.
Jak z powyższego wynika, praca jest próbą ujęcia procesu powstawania i rozwoju polskiej doktryny wojennej na tle doktryn pięciu czołowych państw europejskich w okresie międzywojennym, z wyeksponowaniem ewolucji „wojsk szybkich" (kawalerii, stanowiącej główny objekt zainteresowań autora i wojsk pancerno-motorowych), dokonującej się w ramach tego procesu.
Użyty w temacie pracy termin „doktryna wojenna" dla określenia ogólnej koncepcji przygotowania państwa i jego sił zbrojnych do wojny, wobec utrzymywania się na świecie różnorodnych poglądów na tę kwestię (o czym szeroko w rozdziale I), ma charakter bardziej umowny niż faktyczny i wprowadzony został ze względu na to, iż w zestawieniu z innymi o podobnym znaczeniu terminami okazał się optymalny. Pozostałe stanowią integralną część nomenklatury wojskowej okresu międzywojennego i zastosowane zostały zgodnie z ówczesnym ich znaczeniem, co — w przekonaniu autora — miało jeszcze bardziej oddać realia epoki.
Ponieważ praca jest pierwszą próbą ukazania problematyki wojskowej dwudziestolecia międzywojennego pod takim kątem i w takim ujęciu, z natury rzeczy musi zawierać pewne niedostatki. Uniknięcie ich jednak, wobec mnogości różnorodnych problemów, a nade wszy-
stko braku dostępu do francuskich, angielskich, włoskich, niemieckich i radzieckich archiwów wojskowych było niemożliwe.
Przy opracowywaniu tematu autor starał się wykorzystać wszystkie rodzaje dostępnych mu źródeł.
Wśród monografii traktujących o siłach zbrojnych głównych państw europejskich oraz koncepcjach ich użycia szczególnie cenne są oparte na szerokiej bazie źródłowej prace M. Zgórniaka, Wojskowe aspekty kryzysu czechosłowackiego 1938 roku i Sytuacja militarna w Europie w okresie kryzysu politycznego 1938 r., a także J. Lidera, Wojny i doktryny wojenne XX wieku.
Spośród prac poświęconych problematyce polskiej na uwagę zasługuje przede wszystkim obszerne studium Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej wydane w Londynie, a także L. Mitkiewicza, Kawaleria Samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku.
Z wydawnictw krajowych wartość poznawczą reprezentują prace: E. Kozłowskiego, Wojsko Polskie 1936—1939 oraz S. Fereta, Polska sztuka wojenna 1918—1939.
Poważny materiał źródłowy stanowią również prace typu pamięt-nikarsko-wspomnieniowego. Chociaż nie są one wolne od subiektywnych ocen, ich wartość jest ogromna, ponieważ pisali je ludzie, którzy bądź to bezpośrednio, bądź też pośrednio wpływali na bieg wydarzeń. Do nich w pierwszym rzędzie zaliczyć należy wspomnienia: Focha, Piłsudskiego, de Gaulle'a, Guderiana, Żukowa, Gamelina i Montgo-mery'ego.
Nieprzemijającą wartość posiada literatura teoretyczna. Spośród wielu pozycji na czoło wysuwają się: traktat O wojnie C. Clause-witza, Przyszła wojna, jej możliwości i charakter oraz związane z nim zagadnienia obrony kraju W. Sikorskiego, Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny S. Mossora, Dzieła wybrane M. Frunze go, Wojna pancerna L. Eimannsbergera, Panowanie w powietrzu G. Douheta, Wojna totalna E. Ludendorffa czy też Strategia. Działania pośrednie B. H. Liddell-Harta.
Przysłowiową kopalnią informacji okazało się polskie czasopiś-miennictwo wojskowe tego okresu. Powołane w celu podniesienia wykształcenia i fachowego doskonalenia korpusu oficerskiego, cza-sopiśmiennictwo to spełniało rolę forum wymiany myśli, poglądów i koncepcji dotyczących najważniejszych spraw wojskowych. Pro-
wadzone na jego łamach dyskusje i polemiki najlepiej oddawały sens i istotę problemów nurtujących ówczesne kierownictwo wojskowe, w którego kompetencji leżało ustalenie podstawowej koncepcji przygotowania i prowadzenia wojny, a więc de facto doktryny wojennej.
Obok „Przeglądów" poszczególnych rodzajów broni i służb oraz „Bellony" (pełniła funkcję organu teoretyczno-fachowego wyższych dowództw i oficerów Sztabu Generalnego), koncentrujących się głównie na sprawach polskich, kolosalne znaczenie ma „Przegląd Wojskowy", poświęcony w całości obcej myśli wojskowej. Zawarte w nim artykuły, będące bądź to wiernym tłumaczeniem, bądź też streszczeniem najciekawszych prac ukazujących się za granicą, umożliwiły autorowi prześledzenie kierunków rozwoju europejskiej myśli teoretycznowoj-skowej oraz jej wpływu na proces tworzenia doktryn wojennych.
Doskonałym źródłem są też regulaminy i instrukcje, wśród których na czoło wysuwają się: Regulamin Służby Polowej z 1921, Ogólna Instrukcja Walki z 1931 r. oraz jej nowy projekt z 1938 r., wreszcie instrukcja Kawaleria opracowana przez wykładowców Wyższej Szkoły Wojennej, zawierająca zbiór zasad użycia kawalerii, oraz Ogólne zasady użycia kawalerii zmotoryzowanej wydane w 1937 r. przez Ministerstwo Spraw Wojskowych.
Nader cenne okazały się również prace o charakterze podręcznikowym, przeznaczone do użytku służbowego w szkołach wojskowych. Były nimi przygotowane przez A. Pragłowskiego na wniosek Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego Taktyczne ćwiczenia kawalerii, Taktyczne ćwiczenia grupy szwadronów, Zbiór zadań taktycznych.
Ze źródeł archiwalnych największą wartość przedstawiają zbiory Centralnego Archiwum Wojskowego, a zwłaszcza akta Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych, Sztabu Głównego, Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz Wyższej Szkoły Wojennej.
Zawarte w nich materiały obejmują strukturę organizacyjną polskich sił zbrojnych, sprawozdania z wszelkiego rodzaju ćwiczeń, gier wojennych i manewrów, wytyczne do szkolenia oddziałów i wielkich jednostek, a także informacje dotyczące operacyjnego dowodzenia.
Niezwykle cenne - ze względu na podjętą problematykę - okazały się również Akta Oddziału II SG zawierające dane o stanie i kierunkach rozwojowych sił zbrojnych głównych państw europejskich.
Chociaż w okresie okupacji pewna część dokumentów zaginęła lub też aktualnie znajduje się w Instytucie im. Generała Władysława Sikorskiego w Londynie, do którego praktycznie autor nie miał dostępu, pozostałe pozwalają wyjaśnić szereg trudnych i nie rozwiązanych dotąd problemów.
Część ważnych dokumentów dotyczących wyżej wymienionych zagadnień (referaty, relacje) znajduje się w zbiorach archiwum Wojskowego Instytutu Historycznego.
Znakomitym uzupełnieniem materiałów archiwalnych są informacje uzyskane przez autora w drodze wywiadów przeprowadzonych z oficerami armii przedwrześniowej, nierzadko wysokiego szczebla, a głównie z generałami: Romanem Abrahamem, Janem Sadowskim, Franciszkiem Skibińskim, Ksawerym Florianowiczem; pułkownikami : Karolem Reidlem, Tadeuszem Łękawskim; rotmistrzami: Romanem Mcdwiczem, Aleksandrem Marczyńskim i Janem Lipczewskim oraz wachmistrzem Edwardem Stolarskim.
Niniejsza praca powstała w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pragnę wyrazić głęboką wdzięczność Prof. drowi hab. Marianowi Zgórniakowi za życzliwą pomoc okazaną mi w trakcie jej pisania.
Słowa podziękowania za uwagi i wskazówki składam także Płk. dypl. prof, drowi Julianowi Kaczmarkowi z Katedry Strategii Akademii Sztabu Generalnego.
Dziękuję również oficerom sił zbrojnych II Rzeczypospolitej za cenne relacje, a rotmistrzowi Romanowi Medwiczowi za szereg unikalnych zdjęć.

BIBLIOGRAFIA

1. ŹRÓDŁA ARCHIWALNE
a) Centralne Archiwum Wojskowe (CAW) Akta
Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych (GISZ)
Szefa Sztabu Głównego (Szef SG)
Kancelarii Sztabu Głównego (Kane. SG)
Sekretariatu Komitetu Obrony Rzeczypospolitej (SeKOR)
Oddziału I, II, III i IV Sztabu Głównego (Oddz. I, II, III i IV SG)
Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych (Gabinet MSWojsk.)
Departamentu Dowodzenia Ogólnego (DDO MSWojsk.)
Departamentu Kawalerii (Dep. Kaw. MSWojsk.)
Departamentu Artylerii (Dep. Art. MSWojsk.)
Departamentu Lotnictwa (Dep. Lotnictwa MSWojsk.)
Departamentu Koni (Dep. Koni)
Dowództwa Broni Pancernych (Dtwo Br. Pane. MSWojsk.)
Wyższej Szkoły Wojennej (WSWoj.)
b) Archiwum Wojskowego Instytutu Historycznego Materiały i Dokumenty (M i D WIH), relacje.
2. REGULAMINY, INSTRUKCJE I PODRĘCZNIKI
Regulamin Służby Polowej, MSWojsk. 1921.
Regulamin Jazdy, MSWojsk. 1921.
Regulamin Kawalerii, MSWojsk. 1931.
Kawaleria cz. I i cz. II, WSW 1930.
Wytyczne walki kawalerii z bronią pancerną, MSWojsk. 1937.
Ogólna Instrukcja Walki, MSWojsk. 1931.
„Ogólna Instrukcja Walki", MSWojsk. 1938 (projekt).
Ogólne zasady użycia kawalerii zmotoryzowanej, MSWojsk. 1937.
Pragłowski A., Taktyczne ćwiczenia kawalerii - od samodzielnej brygady do szwadronu, Warszawa 1927.
Pragłowski A., Taktyczne ćwiczenia grupy szwadronów, Warszawa 1935.
Pragłowski A., Zbiór zadań taktycznych (.od dywizji piechoty do pułku włącznie), Warszawa 1930.
3. RELACJE
gen. bryg. Romana Abrahama,
gen. bryg. Jana Sadowskiego,
gen. bryg. Franciszka Skibińskiego,
gen. bryg. Ksawcrego Florianowicza,
płk. dypl. Karola Riedla,
płk. dypl. Tadeusza Łękawskiego,
rtm. Romana Medwicza,
rtm. Aleksandra Marczyńskiego,
rtm. Jana Lipczewskiego,
wachm. Edwarda Stolarskiego,
w posiadaniu autora.
4. PRACE NIEPUBLIKOWANE
Bak S., Lotnictwo w polskiej myśli wojennej lata 1918—1939, praca doktorska UJ 1971.
Feret S., Siły Zbrojne i sztuka wojenna w Polsce w latach 1918—1939, praca doktorska ASG 1967.
Krawczyk E., Demobilizacja i pokojowa organizacja Wojska Polskiego w latach 1920—1921, praca doktorska UW 1971.
Porczyński W., Kampania wrześniowa, organizacja, uzbrojenie, wyszkolenie i użycie taktyczne kawalerii w Polsce w latach 1935—1939 oraz charakter działań kawalerii w wojnie 1939, (maszynopis) zbiory WIH.
5. LITERATURA PAMIĘTNIKARSKO-WSPOMNIENIOWA, PRACE TEORE-TYCZNO-WOJSKOWE, OPRACOWANIA
Abraham R., Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury, Warszawa 1969. Abżółtowski S., Doktryna i organizacja lotnictwa, „Bellona" 1932, t. 41. Ailleretch Ch., Francuska przygoda atomowa, Warszawa 1979. Anders Wł., Bez ostatniego rozdziała. Wspomnienia z lat 1939—1946, Newton, Wales
1949.
Altmayer R., Etudes des tactiques générales, Paris 1936 (tłum. poi.) „Bellona" („Przegląd Wojskowy") 1938, t. 1. Arciszewski-Rola S., Warunki kształtowania się doktryn strategicznych, „Bellona"
1928, t. 31. Armengaud P., Bezpieczeństwo lotnicze — działania zaczepne lotnictwa (tłum. poi.)
JBellona" („Przegląd Wojskowy") 1938, t. 2. Arski S., My pierwsza brygada, Warszawa 1962.
Bastico E., Wojna przyszłości (tłum. poi.), „Przegląd Wojskowy" 1932, t. 9. Beck J., Final Report, New York 1957. Berbecki L., Pamiętniki, Katowice 1959. Biesiedowskij G. Z., Zdrada Sowietów (Pamiętnikidyplomaty sowieckiego), Katowice
1929.
Bloch M., Pochwala historii, Warszawa 1959. Boucher J., Broń pancerna w wojnie, Warszawa 1958. Brandt, Leichte Truppen, „Militär Wochenblatt" (tłum. pol.) „Przegląd Wojskowy"
1928, t. 5.
Brissaud-Desmaillet, L' Armée minime (tłum. poi.), „Przegląd Wojskowy" 1926, t. 3. Braudel F., Historia i trwanie, Warszawa 1971. Bron M., Wojna hiszpańska 1936—1939, Warszawa 1961. Buszko J., Historia Polski 1864—1948, Warszawa 1979.
Butler J. R. M., History of the World War. Grand Strategy, t. 1, London 1976. Cartier R., La seconde guerre mondiale 1939—1945, t. I, Paris 1965. Churchill W., The Second World War, Cambridge 1953. Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921—1939, Warszawa 1970. Ciążyński B., Obrona ruchowa w poglądach niemieckich, „Bellona" 1935, t. 65. Clausewitz v. C, O wojnie, Warszawa 1958. Czarnecki B., Fall Weiss, Warszawa 1961. D'Abernon, Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą 1920 roku,
Warszawa 1932. Doświadczenia i wnioski z manewrów wojska angielskiego we września 1925 (wyciąg
z art. publikowanych m. in. na łamach „The Journal of the Royal United Service
Institution" oraz „The Cavalery Journal"). „Przegląd Wojskowy" 1926, t. 3. Doświadczenia z wojny wlosko-abisyńskiej, „Bellona" („Przegląd Wojskowy") 1937, t. 1. D ou het G., Panowanie w powietrzu, Warszawa 1965. Eimansberger v. L., Wojna pancerna, Warszawa 1937. Encyklopedia wojskowa, pod red. O. Laskowskiego, t. 1—6 i 7 a, c, Warszawa 1931—
1937.
Faldella, Alcune idee sulla concezione italiana delia lotta, „Rivista Militare Italiana" (tłum. poi.) „Przegląd Wojskowy" 1929, t. 6.
Foch F., Zasady sztuki wojennej, Warszawa 1924.
Foch F., Pamiętniki 1914—1918, t. 1—2, Warszawa 1931.
Foulkes-Gas, Wojna chemiczna (tłum. poi.) „Przegląd Wojskowy", Warszawa 1935, t. 12.
Francuska lekka dywizja samochodowa (wyciąg z artyk. publikowanych na łamach „Revue Militaire Française" i „Revue de Cavalerie") „Przegląd Wojskowy" 1925, t. 2.
Frunze M., Dzieła wybrane, Warszawa 1953.
Fuller J., Druga wojna światowa 1939—1945, Warszawa 1958.
Fuller J., The Ideal Army of the Artyllery Cycle, „The Journal of the Roya! Artyllery" (tłum. poi.), „Przegląd Wojskowy" 1927, t. 4.
Gattie K. F. D., Problems of Imperial Defense today, „The Army Quarterly", Londyn 1926 (tłum. poi.), „Przegląd Wojskowy" 1928, t. 5.
Gamelin M., Servir t. I, Paris 1946, t. II, Paris 1946, t. III, Paris 1947.
Gaulle de Ch., Pamiętniki wojenne, Warszawa 1967.
Gaulle de Ch., Pamiętniki nadziei. Warszawa 1962.
Gerhard J., Charles de Gaulle, Warszawa 1975.
Goutard A., 1940 wojna straconych okazji, Warszawa 1959.
Górski K., Historia jazdy polskiej, Kraków 1894.
Grabowski T., Z problematyki kształtowania się gospodarki obronnej w Polsce w latach ; międzywojennych, „Wojskowy Przegląd Historyczny" 2/1962.
Greczko A., Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975.
Guderian H., Wspomnienia żołnierza, Warszawa 1958.
Hartlieb v., Głos niemiecki o motoryzacji kawalerii (tłum. poi.) „Przegląd Wojskowy" 1929, t. 6.
Herbst S., Historia wojskowa, treść, dzieje, metoda, metodologia, Zeszyty Naukowe WAP, nr 5/61.
Hittle J. D., Sztab wojskowy, Warszawa 1961.
Historia drugiej wojny światowej 1939—1945, t. 2, Warszawa 1977.
Iranek-Osmecki K., Migula E., Rzepecki J., Działania wielkich jednostek pancernych, „Bellona" z. 5/1937, z. 9—10/1937.
Ironside E., Land Warfare, „The Stady of War Statesman and Citizens" (tłum. poi.) „Przegląd Wojskowy" 1929, t. 6.
Iwanowski W., Oddziały zmechanizowane wielkich jednostek kawalerii, „Przegląd Kawaleryjski" 1933, t. 10/1.
Iwanowski W., Wysiłek zbrojny narodu polskiego w czasie II wojny światowej. Warszawa 1961, t. 1.
Joffre I. I. C, Przygotowanie wojny i prowadzenie operacji, Warszawa 1923.
Jabłoński B., Wpływ Pentagonu na militaryzację państw Europy Zachodniej, Warszawa 1974.
Jazda polska od wybuchu I wojny światowej, Londyn 1953.
Jazda polska w II wojnie światowej, Londyn 1956.
Jurga T., Wrzesień 1939, Warszawa 1969.
Kaczmarek J., Uderzenie i ogień, Warszawa 1973.
Kingston - Mc Cloughry E., Kierowanie wojną, Warszawa 1959.
Kirchmayer J., Kampania wrześniowa, Warszawa 1946.
Kirchmayer J., Kilka zagadnień polskich, Warszawa 1956.
Kirchmayer J„ Pamiętniki, Warszawa 1965.
Kleczewskij, Krótkie wnioski z wojny światowej i prawdopodobne widoki na bliską
przyszłość (tłum. poi.), „Przegląd Wojskowy" 1927, t. 4. Komuda L., Polski czołg lekki 7TP, Warszawa 1973. Kopański S., Moja służba w wojsku polskim, Londyn 1961. Kotarbiński T., Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, Wrocław—
Warszawa—Kraków 1961.
Kowalski W., Skrzypek A., Stosunki polsko-radzieckie 1917—1945, Warszawa 1980. Kozaczuk W., Bitwa o tajemnice (służby wywiadowcze Polski i Rzeszy Niemieckiej
1922—1939), Warszawa 1967.
Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936—1939, Warszawa 1964. Koziej S., Kształtowanie się poglądów na istotę i charakter doktryny wojennej, „Myśl
Wojskowa" 5/1975.
Koziej S., O prawach wojny i zbrojnych działań wojennych, „Myśl Wojskowa" 12/1974. Krasucki I., Stosunki połsko-niemieckie 1919—1925, Poznań 1962. Krasucki I., Stosunki połsko-niemieckie 1926—1932, Poznań 1964. Krzeczunowicz K., Ostatnia kampania konna, Londyn 1971. Kucharski W., Problem doktryny wojennej w czasopiśmie „Bellona" w łatach 1918—
1939, „Wojskowy Przegląd Historyczny" Nr 1/1977. Kukieł M., Wojna 1812 roku, t. 1—2, Kraków 1937. Kukieł M., Wojny napoleońskie, Warszawa 1927. Kukieł M., Zarys historii wojskowości w Polsce, Kraków 1929. Kukieł M., Z doświadczeń kampanii 1920 roku na Ukrainie i w Małopołsce, „Bellona"
1921, t. 4.
Kumaniecki, Strategia Wielkiej Wojny 1914—1918, Warszawa-Kraków 1921. Kutrzeba T., Bitwa nad Bzurą, Warszawa 1957. Kutrzeba T., Bitwa nad Niemnem 1920 r., Warszawa 1926. Kutrzeba T., Obrona taktyczna i operacyjna, „Bellona" 1922, t. 5—7. Kutrzeba T., Wyprawa kijowska 1920 r., Warszawa 1937. Kutrzeba S., Polska Odrodzona 1914—1928, Kraków 1928. Kuźmiński T., Wokół zagadnienia wojny prewencyjnej w 1933 r., „Najnowsze Dzieje
Polski" I960, t. 3.
Landau Z., Tomaszewski J., Zarys historii gospodarczej Polski 1918—1939, Warszawa 1971. Lankon, Lt. Colonel, Strategia zniszczenia, „Bellona" („Przegląd Wojskowy"), t. 1,
1937.
Laroche J., La Pologne de Pilsudski 1926—1935, Paris 1953. Laroche J., Polska lat 1926—1935, Warszawa 1966. Latinik F., Walka o Śląsk Cieszyński w 1918 r., Cieszyn 1934. Liddell-Hart B. H., Strategia - Działania pośrednie, Warszawa 1959.
Lider J., Wojny i doktryny wojenne XX wieku, Warszawa 1966.
Ludendorff E., Wojna totalna, Warszawa 1959.
Łowczowski G., Polska doktryna wojenna 1919—1939, „Bellona" z. 1/1960.
Machalski T., Pod prąd, Londyn 1964.
Machalski T., Przeobrażenia organizacyjne kawalerii francuskiej, „Przegląd Kawaleryjski" 1935, t. 12/1.
Machalski T., Rola i organizacja kawalerii w przyszłości, „Bellona", t. 1.
Machray R., Poland 1914—1931, London 1932.
Machray R., The Poland of Pilsudski, London 1936.
Maczek S., Odpodwody do czołga. Wspomnienia wojenne 1918—1945, Edynburgh 1961.
Magnuski J., Czołg rozpoznawczy TK (TKS), Warszawa 1975.
Magnuski J., Prezentuj broń. Oręż żołnierza polskiego 1939—1972, Warszawa 1972.
Magnuski J., Rycerze pancerni XX wieku, Warszawa 1967.
Magnuski J., Samochód pancerny wz. 34, Warszawa 1979.
Magnuski J., Uwaga T-34, Warszawa 1977.
Magnuski J., Wozy bojowe, Warszawa 1960.
Mahan A. T., The Influence of Sea Power Upon History 1660—1783, Boston 1928.
Malinowski-Pobóg W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864—1945, Londyn 1960.
Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa, t. I 1967, t. II 1970, t. III 1971.
Małyszko A., O roku 1920, Warszawa 1925.
Manfred A., Napoleon Bonaparte, Warszawa 1980.
Mazurowa K., Skazani na wojnę, Warszawa 1979.
Micewski A., W cieniu marszałka Piłsudskiego, Warszawa 1969.
Miśkiewicz B., O metodyce badań historyczno-wojskowych, Poznań 1961.
Montgomery B. L., Wspomnienia, Warszawa 1961.
Mossor S., Przypuszczalny charakter przyszłej wojny, „Bellona" 1936, t. 47.
Mossor S., Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny, Warszawa 1938.
Noël L., Agresja niemiecka na Polskę, Warszawa 1966.
Norwid-Neugebauer M., Kampania wrześniowa 1939 r. w Polsce, Londyn 1941.
Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa—Poznań 1976.
Osmańczyk E. J., Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.
Pellegrin F. L. L., Armia w okresie Wielkiej Wojny, Warszawa 1927.
Pertek J., Supiński W., Wojna morska 1939—1945, Poznań 1961.
Piątkowski H., Kampania wrześniowa w Polsce 1939, Londyn 1946.
Pilsudski J., Pisma zbiorowe, t. 1—10, Warszawa 1937—1938.
Pilsudski J., Rok 1920, Warszawa 1924.
Piskor T., Działania dywizji kawalerii na Ukrainie od 20, 4. do 20. 6. 1920 roku, Warszawa 1926.
Piskor T., Gra wojenna z dwoma zadaniami taktycznymi, Warszawa 1920.
Poglądy niemieckie na kawalerię doby dzisiejszej i jej wyszkolenie (wyciąg z art. publikowanych na łamach „Militär Wochenblatt"), „Przegląd Wojskowy" 1926, t. 3.
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I, Kampania wrześniowa, cz. I., Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną, Londyn 1951.
Poseck v., Die Entwicklung der Taktik der Kavallerie, „Rüstung und Abrüstung" 1929
(tłum. pol.) „Przegląd Wojskowy" 1930, t. 7.
Pragłowski A., Kawaleria jako broń manewru, „Bellona" 1934, t. 44. Pragłowski A., Kawaleria samodzielna w nowoczesnym wojsku, „Bellona" 1934, t. 43. Pragłowski A., Organizacja wielkich jednostek kawalerii, „Bellona" 1931, t. 37. Przybylski A., Wojna polska 1918—1921, Warszawa 1930. Przyjałowski, Organizacja współczesnych manewrów. Manewry w 1915 r. na Wołyniu
i Pomorzu, „Bellona" 1925, t. 18. Rakowski B., Niemieckie poglądy na nowoczesną kawalerię, „Przegląd Kawaleryjski"
1927 (grudzień).
Ratajczyk L., Historia wojskowości, Warszawa 1975.
Reidl K., Angielska kawaleria terytorialna, „Przegląd Kawaleryjski" 1935, t. 12/1. Reidl K., Kawaleria niemiecka, „Przegląd Wojskowy" 1931, t. 8. Reidl K., Wojska szybkie czy kawaleria (opracowanie art. z prasy zagranicznej), „Przegląd Wojskowy" 1934, t. 11. Romer J., Uwagi o francuskiej Instrukcji taktycznej użycia wielkich jednostek, „Bellona"
1924, t. 15.
Romeyko M., Przed i po maju, „Wojskowy Przegląd Historyczny" nr 2/1964. Romeyko M., Ze wspomnień „operatora", „Wojskowy Przegląd Historyczny" nr 3/1958. Rossowski J., Organizacja kawalerii francuskiej, „Przegląd Kawaleryjski" 1929, t. 6. Rostworowski S., Studium organizacyjne wyższych jednostek kawalerii, „Bellona" 1928,
t. 32.
Rotmistrow P. A., Historia sztuki wojennej do roku 1939, Warszawa 1967. Rowecki S., Polska źródłem świeżej myśli wojskowej, „Bellona" 1927, t. 28. Rowecki S., Wspomnienia i notatki, czerwiec—wrzesień 1939, Warszawa 1957. Rómmel J., Kawaleria polska w roku 1920, Warszawa 1934. Rómmel J., Moje walki z Budiennym, Lwów 1930. Rómmel J., Za honor i ojczyznę, Warszawa 1958.
Różycki T., Strategiczne założenia wojny światowej, „Bellona" 1935, t. 66. Rudnicki K., Operacyjna użyteczność kawalerii w świetle historii, Warszawa 1937. Rudnicki K., Rola kawalerii w przyszłej wojnie, „Bellona" 1938, t. 2. Rzepecki J., Wspomnienia i przyczynki historyczne, Warszawa 1956. Schweizer L., Wojna bez legendy, Kirkcildy 1943. Seeckt v. H., Neuzeutliche Kavallerie, „Militär Wochenblatt" (tłum. pol.), „Przegląd
Wojskowy-" 1928, t. 5. Siano F., Coostituzione e vita delie Grandi Unita speciali, „Naziorie Militare" (tłum.
poi.), „Bellona" („Przegląd Wojskowy") 1939, t. 1. Siemionow W., Radziecka sztuka operacyjna, Warszawa 1961. Siergiejew J. N., Od Dźwiny ku Wiśle, Warszawa 1925. Sikorski Wł„ Nad Wisłą i Wkrą, Lwów 1928.
Sikorski Wł., Polska i Francja w przeszłości i dobie współczesnej, Lwów 1931. Sikorski Wł., Przyszła wojna, jej możliwości i charakter oraz związane z nią zagadnienia
obrony kraju, Warszawa 1934. Skibiński F., Pierwsza pancerna, Warszawa 1966.
Skibiński F., Rozważania o sztuce wojennej, Warszawa 1972.
S le s s or J., Strategia Zachodu, Warszawa 1958.
Smith D. O., Doktryna wojenna USA, Warszawa 1957.
Sołtan A., Szkoła Podchorążych Kawalerii. Księga Jazdy Polskiej, Warszawa 1938.
Stachiewicz W., Doktryna i rutyna, „Bellona" 1923, t. 9—12.
Stachiewicz W., Nasz system obrony na froncie wschodnim, „Bellona" 1922, t. 5—7.
Studia operacyjne z wojen polskich 1918—1921, t. 1—2, Warszawa 1925.
Syrokomla-Syrowski J., Lotnictwo jako samodzielny rodzaj broni, „Bellona" 1918,1.1.
Szacherski Z., Wierni przysiędze, Warszawa 1966.
Szelągowski A., XX wiek, Warszawa 1938.
Śmigly-Rydz E., Byście o sile nie zapomnieli (Rozkazy, artykuły, mowy 1904 —1936), Lwów—Warszawa 1936.
Śmigły-Rydz E., W sprawie polskiej doktryny, „Bellona" 1924, t. 16.
Tarie E., Napoleon, Warszawa 1967.
Taylor a. J. P., The First World War, London 1964.
Taylor a. J. P., The Origins of the Second World War, London 1961.
Thullie J., Pohka czy francuska doktryna wojenna! „Bellona" 1925, t. 17.
Tokarz W., Jak studiować historię wojenl „Rozprawy i szkice", t. II, Warszawa 1959.
Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830—1831, Warszawa 1930.
Topolski J., Metodologia historii, Warszawa 1968.
Topolski J., Świat bez historii, Warszawa 1972.
Triandaffiłow W., Charaktier opieracji sowriemiennych armii, Moskwa 1929 (tłum, poi.), „Przegląd Wojskowy" 1930, t. 7.
Tuchaczewski M., Pisma wybrane, t. 1—2, Warszawa 1966.
Turlejska M., Prawdy i fikcje. Wrzesień 1939 - Grudzień 1941, Warszawa 1967.
Turlejska M., Rok przed klęską, Warszawa 1960.
Vansittart R., Lessons of My Life, London 1945.
Vauthier W. F. R. P., Doktryna wojenna generała Douhet, Warszawa 1937.
Vergé, Wojsko niemieckie, „Bellona" 1923, t. 12—13.
Viktorin, Przegląd kawalerii najnowszych armii, „Przegląd Kawaleryjski" 1928, t. 5.
Weygand M., Histoire de L'Armée Française, Paris 1961.
Wojna R., W ogniu rosyjskiej wojny wewnętrznej 1918—1920, Warszawa 1975.
Wojna obronna Polski 1939 r. Wybór źródeł, Warszawa 1968.
Wpływ nowoczesnych środków lokomocji na prowadzenie wojny pod względem taktycznym i operacyjnym (wyciąg z art. publikowanych m. in. na łamach „Militär Wochenblatt" oraz „VÇssen und Wehr", „Przegląd Wojskowy" 1927, t. 4.
Zakrzewski A., Wspomnienia. Wrzesień 1939, Warszawa 1958.
Zakrzewski T., Doktryna wojenna w współczesnym ujęciu, „Bellona" 1937, t. 50.
Załuski Z., 7 polskich grzechów głównych, Warszawa 1968.
Zawadzki B., Nasz system obrony w kampanii 1920 r., geneza i zasady, „Bellona" 1922, t. 5—7.
Zgórniak M., Polska i Niemcy w przededniu 11 wojny światowej 1933—1937, „Wiadomości Historyczne" nr 1/59, nr 4/59.
Zgórniak M., Powstanie i struktura organizacyjna Wojska Polskiego w początkach II Rzeczypospolitej 1918—1921, „Studia Historyczne" nr 4/1968.
Zgórniak M., Sytuacja międzynarodowa Czechosłowacji 1919—1937, „Zeszyty Naukowe" WSP w Katowicach nr 32/1967.
Zgórniak M., Sytuacja militarna Europy w okresie kryzysu politycznego 1938 r.. Warszawa 1979.
Zgórniak M., Wojskowe aspekty kryzysu czechosłowackiego 1938 roku, Kraków 1966.
Żebrowski M., Zarys historii polskiej broni pancernej 1918—1947, Londyn 1971.
Źeligowski L,, Wojna w 1920 r. Wspomnienia i rozważania, Warszawa 1930.
Żółkiewski S., Początek i progres wojny moskiewskiej. Warszawa 1966.
Żuków G., Wspomnienia i refleksje, Warszawa 1970.
Żurawski Z., O kryzysie kawalerii, „Przegląd Kawaleryjski" 1926, t. 3.

WYKAZ SKRÓTÓW

ASG —Akademia Sztabu Generalnego
baon — batalion
bat. - bateria
BK —brygada kawalerii
BPanc. —brygada pancerna
BŚRW - Biuro Ścisłej Rady Wojennej
BZmot. —brygada zmotoryzowana
ckm — ciężki karabin maszynowy
C. Sz. Cz. — Centralna Szkoła Czołgów
CWBPanc. —Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych
CWKaw. - Centrum Wyszkolenia Kawalerii
CWSW — Centrum Wyższych Studiów Wojskowych
dac —dywizjon artylerii ciężkiej
dak —dywizjon artylerii konnej
Dep. Piech. - Depertament Piechoty
DK —dywizja kawalerii
DLek. -dywizja lekka
DOK —Dowództwo Okręgu Korpusu
DP —dywizja piechoty
DPanc. — dywizja pancerna
DPZmot. —dywizja piechoty zmotoryzowana
dyon — dywizjon
dyon pane. — dywizjon pancerny
GIKaw. — Generalny Inspektorat Kawalerii
OISZ —Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych
GOKaw. —grupa operacyjna kawalerii
kał. -kaliber
kb — karabin
kbk — karabinek
km —karabin maszynowy
KOP — Korpus Ochrony Pogranicza
KOR —Komitet Obrony Rzeczypospolitej
kpt. — kapitan
KSUS — Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu
mjr — major
MSWojsk. — Ministerstwo Spraw Wojskowych
nkm — najcięższy karabin maszynowy
npl. — nieprzyjaciel
OM —Oddział Motorowy
OPL — obrona przeciwlotnicza
ORP —Okręt Rzeczypospolitej Polskiej
pal —pułk artylerii lekkiej
pan —pułk artylerii najcięższej
panc.-mot. — pancerno-motorowy
p. kaw. —pułk kawalerii
plot. — przeciwlotniczy
płk — pułkownik
płk dypl. —pułkownik dyplomowany
ppanc. — przeciwpancerny
ppłk — podpułkownik
psk —pułk strzelców konnych
p. szwol. —pułk szwoleżerów
p. uł. —pułk ułanów
RKD —radio korespondencyjne dywizji (krótkofalowa stacja radiotelefoniczna)
rkm —ręczny karabin maszynowy
rtm. —rotmistrz
SBK —samodzielna brygada kawalerii
SeKOR —Sekretariat Komitetu Obrony Rzeczypospolitej
SG —Sztab Generalny
szw. — szwadron
wachm. — wachmistrz
WSW -Wyższa Szkoła Wojenna

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.