KATALOG ZABYTKÓW P. WĄBRZESKI WĄBRZEŻNO RADZYN

19-01-2012, 14:52
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 50 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 2036022968

Miejscowość Kraków

Koniec: 13-01-2012 20:28:27

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka z obwolutą
Rok wydania (xxxx): 1967
Język: polski

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
TOM XI WOJEWÓDZTWO BYDGOSKIE
POD REDAKCJĄ
TADEUSZA CHRZANOWSKIEGO I MARIANA KORNECKIEGO
ZESZYT 19
POWIAT WĄBRZESKI
INWENTARYZACJĘ PRZEPROWADZILI
TADEUSZ CHRZANOWSKI I MARIAN KORNECKI
INSTYTUT SZTUKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK
PRACOWNIA INWENTARYZACJI ZABYTKÓW
Recenzenci:
MARIAN BISKUP
MARIA i EUGENIUSZ GĄSIOROWSCY

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W DOLNEJ CZĘŚCI AUKCJI (CZASAMI TRZEBA WYKAZAĆ SIĘ CIERPLIWOŚCIĄ W OCZEKIWANIU NA ICH DOGRANIE)

AUTOR -
JAK POWYŻEJ

WYDAWNICTWO, WYDANIE, NAKŁAD -
WYDAWNICTWO - WAF, WARSZAWA 1967
WYDANIE - 1
NAKŁAD - 3000 + 30 EGZ.

STAN KSIĄŻKI -
BARDZO DOBRY JAK NA WIEK (STAN ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM PONIŻEJ MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).

RODZAJ OPRAWY -
ORYGINALNA, MIĘKKA ORYGINALNA, MIĘKKA

ILOŚĆ STRON, WYMIARY, WAGA -
ILOŚĆ STRON - 62 + ILUSTRACJE (104)
WYMIARY - 16,5 x 12 x 1 CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - 0,204 KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)

ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
ZAWIERA 104 ILUSTRACJI/E
KOSZT WYSYŁKI - 8 ZŁ - KOSZT UNIWERSALNY, NIEZALEŻNY OD ILOŚCI I WAGI (NP. JEŚLI KUPISZ 7 KSIĄŻEK ŁĄCZNY KOSZT ICH WYSYŁKI WCIĄŻ BĘDZIE WYNOSIŁ 8 ZŁ), DOTYCZY PRZESYŁKI PRIORYTETOWEJ NA TERENIE POLSKI. ZGADZAM SIĘ WYSŁAĆ PRZEDMIOT ZA GRANICĘ. KOSZT WYSYŁKI W TAKIM PRZYPADKU, USTALA SIĘ INDYWIDUALNIE WEDŁUG CENNIKA POCZTY POLSKIEJ I JEST ZALEŻNY OD WAGI PRZEDMIOTU.

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS - PRZYPOMINAM O KOMBINACJI KLAWISZY CTRL+F (PRZYTRZYMAJ CTRL I JEDNOCZEŚNIE NACIŚNIJ F), PO NACIŚNIĘCIU KTÓREJ Z ŁATWOŚCIĄ ZNAJDZIESZ INTERESUJĄCE CIĘ SŁOWO O ILE TAKOWE WYSTĘPUJE W TEKŚCIE WYŚWIETLANEJ WŁAŚNIE STRONY.

KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
TOM XI WOJEWÓDZTWO BYDGOSKIE
POD REDAKCJĄ
TADEUSZA CHRZANOWSKIEGO I MARIANA KORNECKTEGO
ZESZYT 19
POWIAT WĄBRZESKI
INWENTARYZACJĘ PRZEPROWADZILI
TADEUSZ CHRZANOWSKI I MARIAN KORNECKI
INSTYTUT SZTUKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK
PRACOWNIA INWENTARYZACJI ZABYTKÓW
Recenzenci:
MARIAN BISKUP
MARIA i EUGENIUSZ GĄSIOROWSCY
LlilAilO^-Z^BJfT-KÓ^W-SZT^JJK2 W POLSCE
Redaktor naczelny JERZY Z. ŁOZIŃSKI
Zastępca redaktora" BARBARA WOLFF-ŁOZIŃSKA
Organizacja prac inwentaryzacyjnych: Ryszard Brykowski. Asystent
redakcji: Mana Lewicka. Redakcja mieści się w Instytucie Sztuki
Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, ul. Długa 28

Z OKAZJI SETNEGO ZESZYTU

Niniejszy zeszyt wprowadza nas na teren dziewiątego województwa objętego wydawnictwem Katalog zabytków sztuki w Polsce. Jest to zarazem jubileuszowy, setny z kolei zeszyt katalogu, ukazującego się nieprzerwanie od r. 1951, a stanowiącego rezultat podjętej natychmiast po wojnie topograficznej inwentaryzacji zabytków sztuki. Pracę tę zaczęło prowadzić Biuro Inwentaryzacji Zabytków w ówczesnej Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, przeniesione w r. 1952 jako Dział Inwentaryzacji Zabytków do Państwowego Instytutu Sztuki, przekształcony następnie w r. 1960 w działającą do dziś Pracownię Inwentaryzacji Zabytków w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
W wyniku trwających już 20 lat prac inwentaryzacyjnych zostały opublikowane zeszyty katalogu obejmujące wszystkie powiaty czterech województw: krakowskiego, łódzkiego (te dwa posiadają też osobne tomy zbiorcze), kieleckiego i — wraz z będącym w druku ostatnim zeszytem — opolskiego; ponadto wydano prawie pięćdziesiąt katalogów powiatowych dla innych województw: poznańskiego, katowickiego, lubelskiego i warszawskiego, a w ramach tomu obejmującego zabytki miasta Krakowa została wydrukowana część pierwsza— okazały katalog Wawelu. W najbliższych latach ukażą się zeszyty obejmujące pozostałe powiaty opracowywanych obecnie pięciu województw, kontynuowany też będzie wielotomowy katalog Krakowa: jego część druga (Kościoły i klasztory śródmieścia, I) opublikowana zostanie w przyszłym roku. Jednocześnie podejmie się prace nad edycją dalszych tomów katalogu — województwa rzeszowskiego i olsztyńskiego oraz Gdańska i Torunia.
Zasady polskiego katalogu zabytków sformułowane przez jego twórcę, Jerzego Szablowskiego w r. 1945 i przedstawione w r. 1953 we wstępie do tomu pierwszego (woj. krakowskie), stanowiły zasadniczą podstawę dla metod opracowania wszystkich wydanych dotąd zeszytów. Metody te uległy z biegiem lat pewnym przekształceniom. Począwszy więc od tomu III (woj. kieleckie) zwiększyła się znacznie objętość poszczególnych zeszytów. Utrzymując bowiem dotychczasowy schemat rozszerzono nieco zakres katalogu, a sposób jego opracowania uczyniono bardziej szczegółowym i obszernym.
Katalog zabytków sztuki, pow. Wąbrzeźno 1
Rozszerzenie zakresu informacji objęło w pierwszym rzędzie wiadomości historyczne. Dotyczy to zarówno dziejów miejscowości, które posiadały lokację miejską (w tych wypadkach rozbudowano też charakterystykę układów przestrzennych), jak i poszczególnych obiektów — zwłaszcza architektury. Tak więc starano s% zwiększyć, o ile było to możliwe bez specjalnych kwerend archiwalnych, ilość danych o właścicielach i fundatorach oraz o wszelkich przemianach, jakim podlegały budowle wielokrotnie niszczone i przekształcane, przy czym wprowadzano też wzmianki o poprzednich obiektach na ich miejscu. Wiąże się z tym dokonywanie wstępnej analizy architektonicznej nawarstwień, co poszerzyło teksty opisów, bardziej teraz zresztą szczegółowych i w wypadkach jednorodnych budynków (długość opisów kształtowana jest proporcjonalnie do wartości obiektów). Dążność do uchwycenia w terenie możliwie pełnego materiału zabytkowego znalazła m. in. wyraz w szerszym uwzględnianiu obiektów z połowy XIX w. (zwłaszcza budownictwa) czy wytworów dawnego rzemiosła o miernej nawet wartości artystycznej. Indywidualny sposób traktowania rozciągnięto na wszystkie zabytki, a czasem nawet na ich poszczególne elementy składowe. Tak więc wyliczane, a w konsekwencji i określane pod względem ikonograficznym są np. rzeźby i malowidła w ramach ołtarzy, stall, ambon i t. d., bądź figurki i sceny zdobiące przedmioty złotnictwa.
Udogodnieniem dla korzystających z katalogu ma być znacznie zwiększona od dziesięciu lat ilość ilustracji, ukazujących możliwie wszystkie godne uwagi obiekty na danym terenie, nie ograniczone do przykładów o najwyższej jakości czy najbardziej charakterystycznych (w pierwszym powojennym okresie prac inwentaryzacyjnych trudności techniczne uniemożliwiały przeprowadzenie pełnej dokumentacji fotograficznej dla celów katalogu). Dobór ilustracji ma znaczenie wartościujące, a stosowane kryteria są wypadkową dążności do utrzymania jednolitych proporcji w obrębie wszystkich zeszytów katalogu i chęci pokazania typowych właściwości regionu. Decydują przede wszystkim względy artystyczne, ale nie tylko — także kulturalne, obyczajowe, historyczne.
Począwszy od niniejszego zeszytu zdecydowano — z inicjatywy jego autorów — poprzedzać każdy katalog krótkim wprowadzeniem ogólnym. Wstęp taki ma informować o podstawowych elementach geografii historycznej regionu (m. in. o zmianach granic administracji państwowej i kościelnej) oraz charakteryzować zwięźle najważniejsze zabytki powiatu. Wydaje się, że tego rodzaju uwagi mogą dodatkowo ułatwić ocenę znaczenia i wartości bardzo różnorodnego materiału zabytkowego, i będą pożyteczne nie tylko dla mniej doświadczonego czytelnika. Wstępy te nie będą wprowadzone do katalogów województw znajdujących się już w końcowej fazie opracowania.
Dalsze rozszerzanie zakresu katalogu musi być ograniczane w imię
zachowania jednolitości ciągłego wydawnictwa, która to cecha stanowi nader istotną jego zaletę. Oczywiście jednolitość ta, jak w każdej wieloletniej pracy zbiorowej, w całej pełni utrzymać się nie da, mimo zabiegów redakcyjnych niwelujących różnice w sposobie opracowania poszczególnych zeszytów.
Ustalony od dziesięciu lat tryb prac nad katalogiem ma na celu zwiększenie kontroli zarówno w zakresie właściwego określenia zabytków, jak i możliwie wyczerpującej ich rejestracji. Teksty wszystkich zeszytów, przed oddaniem do druku, weryfikowane są i uzupełniane w terenie przez redaktorów tomów wojewódzkich, co sprawia, że stają się oni często współautorami katalogu, odpowiedzialnymi nie tylko za formalną stronę ujęcia (tego rodzaju objazdy kontrolne nie mogły być dokonywane w trakcie przygotowywania w latach 1946—51 katalogu woj. krakowskiego, w małym stopniu objęły też woj. łódzkie). O zespołowym charakterze prac nad katalogiem decyduje również udział recenzentów uzupełniających informacje historyczne, wreszcie wkład redakcji naczelnej.
Mimo starań o dokładność, katalog nie może być wolny od nieścisłości, błędów, a nawet opuszczeń. Dokonanie w trakcie inwentaryzacji właściwej ekspertyzy zabytku utrudnione jest przede wszystkim wskutek stanu jego zachowania, trudnego niejednokrotnie dostępu, niemożności przeprowadzenia analiz technologicznych Ud., a niewystarczający w wielu wypadkach zasób informacji historycznych mógłby może być wzbogacony jedynie na drodze poszukiwań źródłowych. Jest też rzeczą zrozumiałą, że szczegółowe badania naukowe, jak również prace i odkrycia konserwatorskie czy wykopaliskowe wnoszą do każdego zeszytu szereg sprostowań i uzupełnień.
Naukowy dorobek wydanych dotąd 100 zeszytów katalogu wyraża się przede wszystkiem znacznym rozszerzeniem kręgu materiału, który stanowić może przedmiot dalszych badań polskich historyków sztuki. Przeważająca większość zabytków publikowanych w katalogach doczekała się tutaj po raz pierwszy ujawnienia. Skutki takiego ilościowego wzbogacenia przedmiotu badań — nie mówiąc o wielu odkryciach dziel najwyższej rangi — są już widoczne w szeregu powstałych ostatnio prac zarówno syntetycznych jak i monograficznych, a dostrzec je będzie można szczególnie we wszelkiego rodzaju studiach podejmujących problemy geografii artystycznej. Dla badań ustalających stopień rozpowszechnienia i zasięgi występowania pewnych zjawisk, typów czy gatunków, przynależność do warsztatów czy kręgów, oddziaływanie wybitnych obiektów czy twórców, tereny nieujawnionej dotąd działalności mece-nasowskiej, a także nasilenie produkcji artystycznej czy ruchu budowlanego — katalog staje się szczególnie nieodzowny. Znaczenie jego oczywiście rośnie w miarę jak obejmuje on coraz większe obszary, dając coraz obfitsze zestawienia porównawcze materiału i pokazując krajobraz artystyczny całych regionów.
Rola katalogu w dziedzinie opieki nad dobrami dawnej kultury nie ogranicza się do funkcji jaką pełni naukowo opracowany spis zabytków w rękach służby konserwatorskiej. Katalog stwierdzając, że dany obiekt posiada wartość zabytkową, oddaje go niejako pod opiekę społeczeństwa, nie będąc dokumentem prawnym spełnia podobne do niego zadanie — chroni dzieła sztuki przez samo ich ujawnienie. Świadczą o tym m. in. listowne reakcje regionalnych miłośników zabytków na szereg wydanych dotąd zeszytów katalogu. Dostrzeżenie w trakcie inwentaryzacji stanu zagrożenia licznych obiektów spowodowało zresztą w wielu wypadkach oddanie ich bezpośrednio w ręce konserwatorów.
Płoń wydawniczy 20 lat prac nad inwentaryzacją zabytków jest rezultatem zbiorowego wysiłku zespołu historyków sztuki, reprezentujących trzy główne ośrodki naukowe — Kraków, Poznań i Warszawę. Główny trzon tego zespołu stanowią — obok autorów mających w swym dorobku po kilka czy nawet kilkanaście zinwentaryzowanych powiatów — redaktorzy poszczególnych tomów katalogu, pełniący tę funkcję jako pracownicy naukowi Instytutu Sztuki P. A. N. bądź związani z Pracownią Inwentaryzacji Zabytków tegoż Instytutu wiełołetnią współpracą. Wśród zadań Instytutu w zakresie badań nad sztuką polską stanowi katalog zabytków jedno z pierwszoplanowych przedsięwzięć. Współdziałają w tym zakresie z Instytutem także inne placówki badawcze, muzealne i konserwatorskie: katalog zabytków wzgórza wawelskiego opracowany został przez zespół pracowników naukowych Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, pod kierunkiem prof. dr Jerzego Szablowskiego; prace nad dalszymi częściami katalogu Krakowa jak również nad katalogiem województwa katowickiego prowadzone są w oparciu o kierowaną przez prof. dr Adama Bochnaka Katedrę Historii Sztuki Nowożytnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przeprowadzenie inwentaryzacji zabytków województwa katowickiego, a także części nie wydanych jeszcze drukiem województw koszalińskiego i rzeszowskiego było możliwe dzięki współpracy tamtejszych konserwatorów wojewódzkich, którzy akcję tę finansowali. Stałą realizację wydawniczą katalogu zapewnia opieka Wydawnictw Artystycznych i Filmowych.
Setny zeszyt Katalogu zabytków sztuki w Polsce jest wreszcie okazją do złożenia podziękowań tym wszystkim licznym osobom, których życzliwe poparcie, współpraca i rada, tak w zakresie naukowym jak i organizacyjno-technicznym stanowią dla redakcji katalogu wydatną pomoc.

Jerzy Z. Łoziński
Redaktor naczelny Katalogu zabytków sztuki w Polsce

WSTĘP

Powiat wąbrzeski położony jest na obszarze pojezierza chełmińsko-dobrzyńskiego, w dorzeczu Wisły i jej prawego dopływu Drwęcy, granicząc z powiatami: od pn. grudziądzkim, od zach. chełmińskim i toruńskim, od pd. golubsko-dobrzyńskim i od wsch. brodnickim. Obszar morenowy, o przeciętnie urodzajnej ziemi, słabo zalesiony i chociaż częściowo bagienny, już od wczesnego średniowiecza stał się terenem osadnictwa, o czym świadczą zachowane grodziska i osady wczesnośredniowieczne, m. in. w Radzynie, Wąbrzeźnie, Osieczku i Radowiskach Wielkich. Etnicznie był to teren pogranicza słowiańskiego z sąsiednimi obszarami zamieszkiwanymi przez Prusów. W w. XI i XII wchodził w skład kasztelami chełmińskiej, po podziałach dzielnicowych — Mazowsza. Ziemia chełmińska przekazana w latach 1228—30 zakonowi krzyżackiemu, pozostawała pod jego panowaniem do r. 1454, stając się zarazem punktem wypadowym do ekspansji na pd. i wsch. Po pokoju Toruńskim w r. 1466 formalnie inkorporo-wana do Polski, jako województwo chełmińskie w ramach Prus Królewskich. Od r. 1772 do 1920 znajdowała się pod zaborem pruskim, z przerwą w latach 1807—15, kiedy weszła w większości w skład Księstwa Warszawskiego. W w. XIX teren obecnego powiatu wąbrzeskiego należał do powiatów grudziądzkiego i chełmińskiego; w r. 1887 utworzono odrębny powiat wąbrzeski, obejmujący obszary przyległe od pn. do Drwęcy; oprócz Wąbrzeźna znalazły się w jego granicach miasta Golub i Kowalewo. Po odzyskaniu niepodległości w r. 1920 włączony do województwa pomorskiego, po drugiej wojnie światowej do województwa bydgoskiego. W r. 1950 nastąpiło ustalenie obecnych granic powiatu, w związku z utworzeniem odrębnego powiatu golubsko-dobrzyńskiego.
W ramach administracji kościelnej powiat wąbrzeski do początku w. XIII podlegał biskupstwu płockiemu, od r. 1243 włączony został do diecezji chełmińskiej, w której obrębie znajduje się po dziś dzień. Z dwóch miast, leżących na terenie powiatu i istniejących jako osady już we wczesnym średniowieczu, Wąbrzeźno od r. 1246 do 1773 stanowiło własność biskupów chełmińskich, natomiast Radzyn — w okresie krzyżackim ważny punkt obronny i siedziba komtura - od r. 1454 stał się siedzibą starostów królewskich.
Najstarsze zachowane budowle kościelne sięgają schyłku w XIII (Niedźwiedź, Nowa Wieś Królewska, byc może również Dębowa Łąka i Płuznica), a w większości pochodzą z pierwszej połowy w XIV (Błędowo, Łobdowo, Łopatki, Kurkocin, Osieczek, Radowiska Wielkie, Orzechowo, Rynsk, Wąbrzeźno, Wronie, Zieleń) Budowane z kamienia lub z kamienia i cegły, są one z reguły, nawet w wypadku kościołów miejskich, jednonawowe, przeważnie salowe, lub z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium Do wyjątków należą prezbiteria zakończone trojbocznie (Łopatki, Orzechowo, Wąbrzeźno, Zieleń), które wzniesiono nieco później, przeważnie w drugiej połowie w XIV Z nielicznymi wyjątkami wnętrza nie były sklepione, występowały natomiast pozorne sklepienia powtarzane następnie w epoce baroku Niemal z reguły kościoły posiadają przybudowane od zach wieże Głównymi elementami dekoracyjnymi ich architektury są podziały blendowo-sterczynowe szczytów (rozwój ich można śledzie od schyłku w. XIII po w XVI), ożywianie wieź i rzadziej ścian korpusów blendami, oraz portale ostrołukowe z profilowanej, formowanej cegły Analogiczne rozwiązanie przestrzenne reprezentuje w większej skali i z większym bogactwem detalu fara w Radzyme (ok 1310—40) która w przebudowie w r 1587 uzyskała elementy dekoracji renesansowej Na przełomie w XVI/XVII skromne cechy renesansowe pojawiają się w przebudowanych wówczas kościołach w Dębowej Łące, Osieczku i Rynsku, przy czym na uwagę zasługuje attykowe rozwią zanie zwieńczenia wieży w Dębowej Łące z ok r 1615 Jedynymi skromnymi przedstawicielami baroku z w XVIII jest kościół i klasztor w Rywałdzie, realizujący program architektoniczny zakonu kapucyńskiego oraz kaplica dworska w Mgowie
Czołowe miejsce w skali nie tylko powiatu, lecz kraju, zajmuje mimo daleko posuniętej ruiny zamek krzyżacki w Radzyme (rozpoczęcie budowy po r 1285) Z gotyckiego zamku biskupiego w Wąbrzeźnie zachowały się jedynie nikłe resztki, pozwalające na rekonstrukcję rzutu Skromnie przedstawia się budownictwo świeckie wsi i miast, reprezentowane przez kilka dworów z w XIX oraz domy w Radzyme z w XVIII i XIX
Zachowane w nielicznych przykładach budownictwo drewniane posiada dwa cenniejsze obiekty kaplicę ewangelicką w Jarantowicach z r. 1785 i podcieniową chałupę w Pułkowie Wielkim z r 1797
W zakresie malarstwa monumentalnego, poza niewielkimi reliktami malowideł w kaplicy zamkowej w Radzyme, na uwagę zasługuje dobrze zachowana polichromia na ścianach szczytowych nawy, ponad obecnym stropem w kościele w Zielemu, powstała prawdopodobnie w drugiej połowie w XIV Z zabytków malarstwa sztalugowego wysokim poziomem odznaczają się obrazy Daniela Crespi w Wąbrzeźnie oraz Bartłomieja Strobla i jego pracowni w Radzyme i Rynsku Inne przykłady malarstwa barokowego z w XVII i XVIII reprezen-
tują przeciętny poziom warsztatowy, na pewną uwagę zasługują jeszcze przypisywane Szymonowi Czechowiczowi obrazy w Rywałdzie W zakresie rzeźby odnotować należy szereg wybitnych zabytków gotyckich, w tym nie znane dotychczas tronujące Madonny w Kur-kocinie, jedna z najwcześniejszych na tym obszarze, powstała zapewne w pierwszej połowie w XIV oraz w Rywałdzie, z końca tegoż stulecia Dalsze nieznane dotychczas rzeźby z w XIV i początku w XV, to postacie apostołów w Kurkocinie i Zielemu oraz subtelna płaskorzeźba sw Weroniki w Niedźwiedziu Z posrod obiektów dawniej publikowanych szczególne miejsce zajmuje rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem w Radowiskach Wielkich oraz krucyfiksy w Kurkocinie i Niedźwiedziu, wszystkie z końca w XIV Wsrod znacznie mniej licznych zabytków plastyki poznogotyckiej europejską klasę reprezentuje ekspresyjna rzeźba Boga Ojca z r 1508 w Nowej Wsi Królewskiej, pochodząca z ołtarza głównego fary w Chełmży, a dobry poziom wykazuje rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kościele par w Radzyme Stosunkowo licznie zachowała się snycerka poznorenesansowa i barokowa, obok pochodzących z pierwszej połowy w XVII ołtarzy w Łobdowie, Łopatkach, Dębowej Łące i Osieczku, odosobnioną pozycję zajmuje wykonany z marmuru i alabastru wczesnobarokowy ołtarz w Rynsku z r 1645 Udanym rowmez dziełem jest barokowy ołtaiz główny w tymże kościele Z okresu późnego baroku i rokoka zwracają uwagę zespoły wyposażenia w Nowej Wsi Królewskiej, Płuznicy i Radzyme Interesującym przykładem mecenatu ^sarmac-kiego)) jest kaplica grobowa Dąbrowskich przy farze w Radzyme, zamknięta ozdobną kratą z r 1587 i zawierająca zespół portretów trumiennych z w XVII
Posrod wyrobów złotniczych najstarszymi zabytkami są dwa skromne kielichy gotyckie w Radzyme Bogato reprezentowana jest sztuka późnego renesansu i baroku, w tym trzy wieżyczkowe monstrancje w Wąbrzeźnie, Rynsku i Orzechowie oraz kielichy i inne wyroby z pierwszej połowy w XVII w Wąbrzeźnie, Rynsku i Radzyme Z drugiej połowy w XVII i z w XVIII pochodzi szereg prac wykonanych przeważnie w pracowniach złotników toruńskich, a także bydgoskich i brodnickich Wysoką wartość posiadają dwa dzieła zlot nicze w Rywałdzie monstrancja z r 1753, wykonana przez paryskiego złotnika L Regnard, odznaczająca się indywidualną kompozycją oraz rokokowa puszka z emaliami z r 1771, dotychczas nieustalonego wyrobu Wsrod paramentow wyróżnia się zespół ornatów i kap w Ra-dzynie, a wsrod nich ornat z początku w XVIII z haftami i aplikacjami, zawierający interesujący program ikonograficzny

Tadeusz Chizanowski i Mauan Kornecki

LITERATURA PRZEDMIOTU. Arszyński M., Z badań nad zamkiem pokrzy-żackim w Radzynie (Rocznik Grudziądzki II 1961). — Bar M., Westpreussen unter Friedrich dem Grossen, Leipzig 1909. — Tenże, Der Adel und der adlige Grundbesitz in Polnisch-Preussen zur Zeit der preussischen Besitzergreijung (Mitteilungen der K.-Preussischen Archiwerwaltung, H. 19, Leipzig 1911). — Biskup M., Rozmieszczenie własności ziemskiej woj. chełmińskiego i malborskiego, Toruń 1957. — Bu-jack G., Die Ruinę Rheden (Neue preussische Provinzialblatter 1866) [Radzyn]. — Chyczewski J., Prace konserwatorskie na terenie woj. pomorskiego 1937—8 (Zapiski Tow. Naukowego w Toruniu XIV). — Clasen K. H., Die mittelalterliche Kunst im Gebiete des Deutschordensstaates Preussen. Die Burgbauten, Konigsberg 1927 [Radzyn, Wąbrzeźno]. — Tenże, Die mittelalterliche Bildhauerkumt im Deutschordens-land Preussen, Berlin 1939 [Kurkocin, Niedźwiedź, Radowiska Wielkie, Radzyn]. — Czaplewski J., Sumariusz zebrany z regestrów i wydatków na reperację kościoła farskiego radzynskiego od 1679 do 1683 (Zapiski Tow. Naukowego w Toruniu 1913). — Czihak E., Die Edelschmiedekunst friiheren Zeiten in Preussen, Diisseldorf 1903. — Dehio G., Gali E., Handbuch der deutschen Kunstdenkmaler. Deutschordensland Preussen, Munchen—Berlin 1952. — Die Denkmalpflege in der Provinz Westpreussen, Berichte, Danzig 1904—20. — Diecezja Chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928. — Fankidejski J., Utracone kościoły i kaplice w diecezji chełmińskiej, Pelplin 1880. — Tenże, Obrazy cudowne i miejsca diecezji chełmińskiej, Pelplin 1881.-— Friedrich A., Historie cudownych obrazów N. P. Marii w diecezji chełmińskiej i warmińskiej, Pelplin 1914. — Fróhlich X., Geschichte des Graudenzer Kreises I—II, Danzig 1884. — Tenże, Burg Rheden (Altpreussische Monatsschrift 1884).-Frycz J., Bartłomiej Strobel — malarz toruński i jegi nieznane dzieło w Radzymu Chełmińskim (Komunikaty na sesję naukową poświęconą dziełom sztuki Pomorza, Toruń 1966). — Frycz J., Kmieciński J., Wąbrzeźno, studium historyczno-urbani-styczne (rkps PKZ Toruń 1956). — Frydrychowicz R., Dzwony kościelne w diecezji chełmińskiej, Toruń 1926. — Gali E., Danzig unddasLandan der Weichsel, Munchen 1953 [Niedźwiedź, Radzyn]. — Glemma T., Historiografia diecezji chełmińskiej aż po 1821 rok, Kraków 1925. — HeiseJ., Die Bau-und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen. Kulmerland undLóbau, Danzig 1888—95. — Heym B., Geschichte des Kreises Briesen, Briesen 1902. — Heym W., Die Burg desfruhen Mittelalters Friedeck in Briesen (Gothiskandza 3, 1941). — Iwanoyko E., Bartłomiej Strobel, Poznań 1957 [Radzyn]. —-Kasiske F., Die Siedlungstatigkeit des deutschen Ordens im óstlichen Preussen bis zum Jahre 1410, Konigsberg 1934. — Kieszkowski W., Zachwatowicz J., Sprawozdanie z objazdu województwa pomorskiego (BKSK II 1933) [Dębowa Łąka, Radzyn]. — Kornecki M., Budownictwo drewniane w powiecie wąbrzeskim (Ziemia II 1957). — Kownacka A., Kościół p. w. św. Anny w Radzynie (rkps UMK Toruń 1961). — Krollmann C, Die Bau-und Kunstdenkmaler des Ordenslandes Preussen in den Schadenbiichern von 1411—19, Berlin 1919. — Kujot S., Kto założył parafie w dzisiejszej dyecezji chełmińskie)?, Toruń 1903—4. - Lepszy L., Przemysł złotniczy w Polsce, Kraków 1933. -—- Maerker H., Geschichte der Idndlichen Ortschaften und der drei kleineren Stad te des Kreises Thorn in seiner friiheren Ausdehnung vor der Abzweigung des Kreises Briesen i. J. 1888, Danzig 1899—1900. — Makowski B., Sztuka na Pomorzu, Toruń 1932. —Mańkowski A., Zamek w Radżyniu (Ziemia 1924). — Miasta polskie w Tysiącleciu, praca zbiorowa, I, Wrocław—Warszawa— Kraków 1965 [Radzyn, Wąbrzeźno]. — Mikołajczyk G., Wyniki prac archeologicznych na zamku w Radzynie Chełmińskim w 1957 roku (Ochrona Zabytków XIII 1960). — Nawrocki Z., Radzyn Chełmiński, studium historyczno-urbanistyczne (rkps PKZ Toruń 1963). — Orłowicz M., Ilustrowany przewodnik po województwie pomorskim, Lwów—Warszawa 1924. — Tenże, Dwory polskie w województwie pomór-
sklm (Ziemia 1924) [Dębieniec, Niedźwiedź]. — Paradowski J., Osadnictwo w Ziemi Chełmińskiej w wiekach średnich, Lwów 1936. — Przymusiński L., Rozwój szczytów i elewacji w architekturze gotyckiej Ziemi Chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego 1250— 1450 (BHS XXVI 1964) [Nowa Wieś Królewska, Radzyn]. - Rómer, Burg Rheden (Zeitschrift fur Bauwesen 1866). — Riibehn, Die letzten Reste des ehemaligen Bi-schofsschlosses Friedeck (Briesen) (Altpreussische Monatsschrift 1869). — Recz-kowska-Sławińska M., Zamek w Wąbrzeźnie (Rocznik Grudziądzki IV 1965).— Schmid B., Schloss Rheden (Denkmalpflege 1908). — Tenże, Denkmalpflege in Westpreussen 1804—1910, Danzig 1910. — Tenże, Bau- und Kunstdenkmdler der Ordenszeit in Preussen, Marienburg 1939. — Tenże, Die Burgen des deutschen Ordens in Preussen (Deutsches Archiv fur Landes- und Volksforschung 1942). — Sławiri-ski I., Z badań nad zamkami w Golubiu, Radżyniu i Brodnicy ^Komunikaty na sesję naukową poświęconą dziełom sztuki Pomorza, Toruń 1966).— Słomińska D., Katalog zabytków miasta Radzyn (rkps 1958, plebania rzym.-kat. Radzyn). — Słownik geograficzny Królestwa Polskiego I—XVI, Warszawa 1880—1900. — Stań-czewski J., Zarys historii miasta Wąbrzeźna, Wąbrzeźno 1935. — Steinbrecht C, Preussen zur Zeit der Landmeister, Berlin 1880. — Tenże, Die Ordensburgen der Hochmeisterzeit in Preussen, Berlin 1920 [RadzynJ. — Tłoczek I., Chałupy polskie, Warszawa 1958 [Pułkowo Wielkie]. — Tóppen, Zur Baugeschichte der Ordens-und Bischofsschlósser in Preussen (Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins 1882) [Radzyn, Wąbrzeźno]. — Urkundenbuch des Bistums Kulm, hrsg. C. P. Woelky, Danzig 1885—7. — Wendlandt J., Gotyckie kościoły wiejskie ziemi chełmińskiej (rkps UMK Toruń 1964). — Wermke E., Bibliographie der Geschichte von Ost und Westpreussen, Konigsberg 1933. — Winnig A., Der deutsche Ritterorden und seine Burgen, Kónigsstein—Leipzig 1940 [Radzyn]. — Yisitationes Episcopatus Culmensis Andrea Olszowski Episcopo factae (Fontes VI—X, Toruń 1892—1906). — Zachwa-towicz J., Attyka na Pomorzu (BHSK II 1933) [Dębowa Łąka].
Planiki w tekście opublikowano na podstawie pomiarów w zbiorach PRACOWNI KONSERWACJI ZABYTKÓW W GDAŃSKU z uzupełnieniami A. Rejduch (Radzyn — miasto i zamek) oraz planów opublikowanych przez J. Heisego (Niedźwiedź -kościół par. i Radzyn — kościół par.).
Inwentaryzację pow. wąbrzeskiego przeprowadzono w roku 1956, prace redakcyjne w latach 1965—6.

INDEKS OSÓB
(Nie obejmuje ikonografii religijnej. Nazwiska artystów i rzemieślników oznaczono
kursywą)

Bagniewska z Sułkowskich Konstancja kasztelanowa elbląska 10, 14
v. Balck Hermann mistrz krajowy zakonu krzyżackiego 21, 28
Bielski Walenty 27
Bolesław Chrobry król polski 21
Cegenbergowie-Orłowscy 15
Chrystian biskup pruski 2, 21
Crespi Daniel malarz VI, 42
CS cecha imienna złotnika brodnickiego 27
Czapska Maria starościna knyszyńska i radzyńska 39
Czapska z Gnińskich Konstancja starościna radzyńska, kasztelanowa chełmińska 37, 39
Czapski Melchior miecznik pruski 39
Czapski Piotr starosta radzyński, kasztelan chełmiński 37
Czapski Sebastian kasztelan chełmiński 37
Czapski Tomasz starosta knyszyński i radzyński 39
Czechowicz Szymon malarz VII, 39
Dantyszek Jan biskup chełmiński 41 Danziger Karol H. złotnik gdański 27 Dąbrowscy VII, 22, 23, 25 Dąbrowska z Działyńskich Katarzyna
starościna radzyńska 25 Dąbrowski Hugon starosta radzyński
22/23, 25
Dąbrowski Jan Stanisław 26 Detloff Paweł złotnik toruński 27 Działo wscy 10 Działowski Władysław 14 Działyńscy 16, 17, 37 Działyński Jan wojewoda chełmiński 35 Działyński Paweł kasztelan dobrzyński,
starosta radzyński 27
z Działyńskich Dąbrowska Katarzyna zob. Dąbrowska
Eberlein G. rzeźbiarz 13
Faczyński M. malarz 36 Ferri Revil rytownik włoski 10
Gniński Jan wojewoda pomorski 23 z Gnińskich Czapska Konstancja zob.
Czapska
Gregorius podpis na cegle 25 Gregorowicz Augustyn 9
Haus Arnold architekt 2 Hausen Jan I złotnik toruński 16, 19 Hausen Jan II złotnik toruński 27 Haynowie 14
IW inicjały na cegle 25 Jan biskup płocki 13
Konopacki Maciej biskup chełmiński 43
Konrad 1 książę mazowiecki 2
Kopczyński Paweł 39
Kostka Krzysztof wojewoda pomorski, starosta golubski 19, 21
Kósch Augustyn ludwisarz 7
Krakowski Tomasz archiprezbiter radzyński 28
Krieger Franciszek ludwisarz toruński 16, 28
Lange Zachariasz złotnik toruński 27 Lewicki Stefan malarz 36, 39 Lochmiński Jan proboszcz parani Niedźwiedź 12 Luzjański Jan wojewoda chełmiński 26
Mańszczyński Jan ludwisarz 39
MB cecha imienna złotnika bydgoskiego
12
MD cecha imienna złotnika 21 Mellinowie 15 Meyer Jan ludwisarz 9 Mieszkowscy 11, 12, 13
Orłowscy-Cegenbergowie zob. Cegenber-
gowie
Orzeszkowski F. podpis na cegle 25 Otton biskup chełmiński 41
Pełkowski Andrzej 44
Petersen Stefan złotnik toruński 4, 15
Petersilge Mikołaj ludwisarz toruński 15, 44
PF (?) cecha imienna złotnika toruńskiego 15
Piotrowicz Jan snycerz, malarz 44
Plemięccy 3, 36, 37
Plemięcki Achacy kasztelan chełmiński 37
Plemięcki Fabian 35, 36, 43
Plemięcki Jan 26/27
Plemięcki Jan sędzia chełmiński 26
Potocki Teodor biskup chełmiński 41, 42
v. Prizna Herman biskup chełmiński 41, 43
Przemyslawski M. snycerz 25, 26
Regnard L. złotnik paryski VII, 39
Rogalski Bernard 12
Rogdlski Szymon 12
Rybinski Leon 2
z Rynska Mikołaj chorąży chełmiński 37
Sachs Jakub złotnik toruński 15
Sampławski proboszcz parafii Radzyn28
Sasin Bernard 42
Skórzewski Kazimierz architekt 15
Sokołowski Jan 23
SP cecha imienna złotnika toruńskiego
zapewne Stefana Petersena 15 Stanis P podpis na cegle 25 Stegmann Jan Gottlieb złotnik gdański 27 Strobel Bartłomiej malarz VI, 25, 36 z Sułkowskich Bagniewska Konstancja
zob. Bagniewska Szymański Józef 9
Śląscy 15
Śląski Kazimierz 15
v. Thierberg Konrad mistrz krajowy
zakonu krzyżackiego 28 Trzcińscy 2
Weyher Mikołaj wojewoda chełmiński,
starosta radzyński 23 Weyherowie 2 Wilkxycki Jakub 37 Wittwerck Michał ludwisarz gdański 19,
39, 42
Władysław Jagiełło król polski 29 Wracz A. 27
Wreden Jan ludwisarz toruński 39 Wrzesiński Jan 9
Zawadzki Jan wojewoda parnawski 36 Zawadzki-Biberstein Jan podkomorzy
parnawski, starosta świecki 36 Zorze Tomasz 16

Fotografie wykonali T CHRZANOWSKI (fig 1-3, 6-8, 11-3, 15, 19-22, 25, 27-9, 31, 34, 38, 42, 44-9, 53-5, 57-8, 60, 63-5, 69, 72-3, 75, 77-8, 80, 85-9, 91-2, 94, 96, 98-101, 104-10, 113-4, 117, 119 121, 124, 126, 129, 134-5, 143, 147, 150-51, 154-5, 158-60, 162, 164, 166-7, 180, 181-3, 185, 189-91, 193, 195, 198-202, 204, 210-11), G KA-CZYŃSKI (flg 144), M KORNE-CKI fig 4, 14, 16-8, 23-4, 26, 30, 32-3, 35-7, 39-41, 43, 50-2, 56, 59, 61-2, 66-8, 70-1, 74, 76, 79, 81-4,90, 93, 95, 97, 102-3, 111-2, 115, 118, 120, 122-3, 125, 127 130-3, 138-42, 145-6, 148-9, 152-3, 156-7, 161, 163, 165, 168-79, 181, 184, 186-8, 192, 194, 196-7, 203, 205-9), W ZAWADZKI (fig 116), ARCHIWALNE (fig 5,9-10,128) Zdjęcia z wyjątkiem fig 6, 7, 11-16, 18-21, 24, 32-7, 56, 60, 71, 75, 86, 108-9, 115-6,136, 144, 149, 156, 158, 160, 166, 170, 187, 193-4, 201-3, 205, 207, 209-10 - w zbiorach INSTYTUTU SZTUKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK.

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

NIE ODWOŁUJĘ OFERT, PROSZĘ POWAŻNIE PODCHODZIĆ DO LICYTACJI