Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony, zgadzasz się na ich użycie. OK Polityka Prywatności Zaakceptuj i zamknij X

KATALOG ZABYTKÓW P. CHEŁMSKI CHEŁM CYCÓW KANIE

19-01-2012, 14:54
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.
Aktualna cena: 50 zł     
Użytkownik inkastelacja
numer aukcji: 2036022743
Miejscowość Kraków
Wyświetleń: 9   
Koniec: 13-01-2012 20:22:02
Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Rok wydania (xxxx): 1968
Język: polski
info Niektóre dane mogą być zasłonięte. Żeby je odsłonić przepisz token po prawej stronie. captcha



PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE (TOM VIII), ZESZYT 5 - POWIAT CHEŁMSKI



PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W DOLNEJ CZĘŚCI AUKCJI (CZASAMI TRZEBA WYKAZAĆ SIĘ CIERPLIWOŚCIĄ W OCZEKIWANIU NA ICH DOGRANIE)


AUTOR -
PRACA ZBIOROWA

WYDAWNICTWO, WYDANIE, NAKŁAD -
WYDAWNICTWO - ARTYSTYCZNE I FILMOWE, WARSZAWA 1968
POLSKA AKADEMIA NAUK, INSTYTUT SZTUKI - ZAKŁAD INWENTARYZACJI ZABYTKÓW
WYDANIE - 1
NAKŁAD - 2000 + 30 EGZ.

STAN KSIĄŻKI -
DOBRY MINUS JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM, ZE WZGLĘDU NA ZŁE KLEJENIE BLOKU, KILKA TABLIC Z ILUSTRACJAMI JEST POLUZOWANYCH LUB LUŹNYCH) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).

RODZAJ OPRAWY -
ORYGINALNA, MIĘKKA

ILOŚĆ STRON, WYMIARY, WAGA -
ILOŚĆ STRON - 77 TEKSTU I ILUSTRACJE (214 ILUSTRACJE)
WYMIARY - 16,5 x 12 x 1,1 CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - 0,222 KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)

ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
ZAWIERA 214 ILUSTRACJI NA OSOBNYCH TABLICACH + EW. ILUSTRACJE W TEKŚCIE


KOSZT WYSYŁKI - 8 ZŁ - KOSZT UNIWERSALNY, NIEZALEŻNY OD ILOŚCI I WAGI (NP. JEŚLI KUPISZ 7 KSIĄŻEK ŁĄCZNY KOSZT ICH WYSYŁKI WCIĄŻ BĘDZIE WYNOSIŁ 8 ZŁ), DOTYCZY PRZESYŁKI PRIORYTETOWEJ NA TERENIE POLSKI. ZGADZAM SIĘ WYSŁAĆ PRZEDMIOT ZA GRANICĘ. KOSZT WYSYŁKI W TAKIM PRZYPADKU, USTALA SIĘ INDYWIDUALNIE WEDŁUG CENNIKA POCZTY POLSKIEJ I JEST ZALEŻNY OD WAGI PRZEDMIOTU.




SPIS TREŚCI LUB/I OPIS - PRZYPOMINAM O KOMBINACJI KLAWISZY CTRL+F (PRZYTRZYMAJ CTRL I JEDNOCZEŚNIE NACIŚNIJ F), PO NACIŚNIĘCIU KTÓREJ Z ŁATWOŚCIĄ ZNAJDZIESZ INTERESUJĄCE CIĘ SŁOWO O ILE TAKOWE WYSTĘPUJE W TEKŚCIE WYŚWIETLANEJ WŁAŚNIE STRONY.




KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
TOM VIII WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE
POD REDAKCJĄ
RYSZARDA BRYKOWSKIEGO I EWY SMULIKOWSKIEJ-ROWIŃSKIEJ
ZESZYT 5 POWIAT CHEŁMSKI
INWENTARYZACJĘ PRZEPROWADZIŁA KAZIMIERA KUTRZEBIANKA
UZUPEŁNIŁA I KATALOG OPRACOWAŁA
EWA SMULIKOWSKA-ROWIŃSKA
INSTYTUT SZTUKI
POLSKIEJ AKADEMII NAUK
PRACOWNIA INWENTARYZACJI ZABYTKÓW
Inwentaryzację powiatu chełmskiego przeprowadziła w r. 1955 KAZIMIERA KUTRZEBIANKA
Inwentaryzację uzupełniającą, połączoną z objazdem redakcyjnym, przeprowadziła
w latach 1965—66 oraz katalog opracowała
EWA SMULIKOWSKA-ROWIŃSKA
Recenzja historyczna LUDOMIR BIEŃKOWSKI
KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE
Redaktor naczelny JERZY Z. ŁOZIŃSKI
Zastępca redaktora BARBARA WOLFF-ŁOZIŃSKA
Organizacja prac inwentaryzacyjnych: Ryszard Brykowski. Asystent
redakcji: Maria Lewicka. Redakcja mieści się w Instytucie Sztuki
Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, ul. Długa 28





WSTĘP

Dzisiejszy powiat chełmski stanowi część historycznego obszaru Ziemi Chełmskiej, wchodząc w jej skład wraz z całym prawie powiatem krasnostawskim i zamojskim oraz znaczną częścią hrubieszowskiego i włodawskiego. Obszar ten w okresie wczesnośredniowiecznym pokrywał się w przybliżeniu z częścią Grodów Czerwieńskich, położoną na lewym brzegu Bugu. Tereny te opanował w r. 981 (lub ok. 1010—12) Włodzimierz, książę kijowski. Z wyjątkiem trzech niedługich okresów (po wyprawie kijowskiej Bolesława Chrobrego w r. 1018, wyprawie na Ruś Bolesława Śmiałego w r. 1069 oraz Leszka Białego w 2. dekadzie w. XIII) pozostawały Grody Czerwieńskie pod panowaniem książąt ruskich do r. 1340, wchodząc po r. 1054 w skład księstwa wołyńskiego (włodzimierskiego), a później, od końca w. XII, halicko-włodzimierskiego. W 2. poł. w. XII zaznacza się już odrębność terytorialna dzielnicy chełmsko-bełzkiej, która szczególnego znaczenia nabrała w 1. poł. w. XIII, w związku z powstaniem wielkiego państwa Daniela j Romanowicza Halickiego, księcia halicko-włodzimierskiego, ze stolicą w Chełmie. W wyniku walk o sukcesję po książętach halicko-włodzimierskich, które rozegrały się w latach 1340—87 pomiędzy Polską, Litwą i Węgrami, dzielnica chełmsko-bełzka przypadła w końcu Polsce, włączona do niej trwale pod koniec panowania Kazimierza Wielkiego, podzielona w r. 1388 na ziemie: Chełmską i Bełzką. Ziemia Chełmska stanowiła początkowo odrębną jednostkę administracyjną i dopiero w końcu w. XV lub na początku w. XVI włączona została do województwa ruskiego (jako enklawa oddzielona od niego województwem bełzkim), zachowując przy tym dużą samodzielność.
Podział Ziemi Chełmskiej na dwa powiaty: chełmski i krasnostawski zarysował się w ciągu w. XV; ugruntowany w w. XVI przetrwał bez większych zmian do końca dawnej Rzeczypospolitej. Powiat chełmski, oprócz starostw grodowych w Chełmie (starosta wzmiankowany w r. 1424) i w Hrubieszowie, obejmował nadto dwa starostwa niegrodowe na prawym brzegu Bugu: ratneńskie i lubo-melskie. W r. 1793, po drugim rozbiorze Polski, wszedł on wraz z ziemią parczewską i łukowską w skład nowo utworzonego województwa chełmskiego; w r. 1795, wskutek trzeciego rozbioru znalazł się w obrę-
bie zaboru austriackiego, jako jeden z cyrkułów Galicji Zachodniej (przyłączony w r. 1803 do cyrkułu bialskiego). W Księstwie Warszawskim (od r. 1810) nowy powiat chełmski, o zmienionych nieco granicach stał się częścią departamentu lubelskiego. W czasach Królestwa Kongresowego (1816—67) włączony został do obwodu, później powiatu krasnostawskiego, by w okresie 1867—1912 powrócić do dawnej odrębności administracyjnej i granic z r. 1810 w obrębie gubernii lubelskiej. W r. 1912 wszedł w skład gubernii chełmskiej. Od r. 1919 należy powiat chełmski do województwa lubelskiego, obejmując terytorium ustalone w zasadzie granicami z r. 1810. Od wsch. i pd.-wsch. graniczy z powiatem hrubieszowskim, od pd.-zach. z krasnostawskim, od zach. z lubelskim i lubartowskim, a od pn. zwłodawskim. W r. 1951 miasto Chełm zostało wydzielone i tworzy osobny powiat miejski.
W ramach administracji kościelnej cały obszar Ziemi Chełmskiej obejmowały dwie diecezje: łacińska i prawosławna. Diecezja łacińska powstała w latach 1359—1417 z siedzibą w Chełmie do r. 1490, następnie w Krasnymstawie do r. 1790 i wreszcie Lublinie do r. 1805 (wówczas nosiła nazwę chełmsko-lubelskiej). Od r. 1805 powiat chełmski wchodzi w skład diecezji lubelskiej. Diecezja chełmska prawosławna założona została w 1. ćw. w. XIII, z siedzibą w Uhrusku (od 1220), od ok. r. 1240 w Chełmie; od końca w. XVI greko-katolicka, od r. 1867 ponownie prawosławna.
Pod względem geograficznym zajmuje powiat chełmski pn.-wsch. część Wyżyny Lubelskiej, ograniczony od zach. i wsch. dolinami Wieprza i Bugu, wzdłuż których rozciągają się bagniste równiny będące wysuniętymi na pd. krańcami Polesia Lubelskiego. Część zach. powiatu zajmuje obszar Pagórów Chełmskich o licznych łagodnych wzniesieniach (do 229 m n. p. m.), ukształtowanych w marglu kredowym. Bogate złoża czystej kredy (piszącej) występują szczególnie w okolicy Chełma i są eksploatowane co najmniej od czasów wczesnośredniowiecznych. Duża ilość bagien stanowiła naturalny czynnik obronności terenu, zaś na pozostałym obszarze urodzajne gleby lessowe, rędziny i czarnoziem stworzyły korzystne warunki dla osadnictwa, którego wsch. zapleczem był Bug. Wczesnośredniowieczne grodziska istnieją w Horodyszczu, Kaniem, Siedliszczu i Czułczycach(?).
Najstarszym traktem handlowym była tzw. Wielka Droga łącząca Zachód ze Wschodem, czynna co najmniej od w. X (późniejszy szlak mazowiecko-kijowski), krzyżująca się na terenie Wyżyny Lubelskiej ze znanym już w XIII w. szlakiem czarnomorskim, łączącym Bałtyk z morzem Czarnym. Od w. XIV nabiera znaczenia szlak litewski, łączący Litwę z Krakowem, zbiegający się tu ze szlakiem czarnomorskim.
Usytuowanie w jednym z najważniejszych węzłów drogowych średniowiecznej Europy Wschodniej stworzyło dogodne warunki dla rozwoju gospodarczego omawianego obszaru. W okresie przynależności do
państwa Daniela Halickiego (ok. 1240) wyrósł tu silny zespół o charakterze obronnym: gród w Chełmie i powiązane z nim dwa grodki strażnicze w Bieławinie i Stołpiu, założone na miejscu wcześniejszych grodzisk, ponadto gród w Kumowie, wzmiankowany pocz. w. XIII. Oprócz Chełma, który prawo magdeburskie uzyskał w r. 1392, powstają na terenie powiatu mniejsze miasta: biskupie — Pawłów i Sawin w 2. poł. w. XV oraz prywatne — Wojsławice i Świerże założone w 1. poł. w. XV, Rejowiec w w. XVI, zaś Siedliszcze i Dorohusk w w. XVIII. W w. XIX wszystkie one spadły do rzędu osad lub wsi.
Licznie na terenie powiatu reprezentowana była własność biskupia, skupiona głównie w trzech kluczach: sawińskim, pawłowskim i ku-mowskim (z tym ostatnim związana była rezydencja letnia biskupów chełmskich w Kumowie, dziś nie istniejąca). Z ważniejszych rodów magnackich i szlacheckich na tym terenie należy wymienić: Smoków — Ślepowronów (w. XV), Czyżowskich (w. XV-1. ćw. w. XVII), Uhrowieckich (w. XVI - 1. ćw. w. XVII), Wołczków (w. XV-XVII), Rejów (w. XVI-XVII), Daniłowiczów i Jełowickich (w. XVII), Czarnieckich, Kunickich i Węglińskich (w. XVII-XVIII), Rzewuskich (w. XVIII-XX), Potockich (w. XVIII-XIX), Wolskich, Bielskich, Dhiskich, Łopuskich, Rulikowskich, Przyłuskich i Suchodol-skich (w. XVIII), Poletyłów (w. XVIII-XX) oraz Ossolińskich, Woro-nieckich i Łubieńskich (w. XIX).
Jedyną pozostałością umocnień XIII-wiecznego grodu chełmskiego jest kamienna wieża strażnicza w Stołpiu, zachowana w obrębie nasypu ziemnego/Ślady podobnego gródka ziemno-drewnianego i szczątki kamiennej wieży z w. XIV znajdują się w Bieławinie, a źródłowo potwierdzone jest istnienie drewnianej wieży obronnej z w. XIII w grodzie chełmskim, gdzie ponadto odkryto ostatnio fundamenty wieży z w. XIV, analogicznej do bieławińskiej, a posadowionej na gruzach palatium Daniela Halickiego z w. XIII. W ciągu w. XV powstają prywatne siedziby obronne: murowany zamek w Wojsławicach i drewniany w Sielcu, który następnie, w ostatniej dekadzie w. XVI zamieniony zostaje przez Uhrowieckich w najbardziej reprezentacyjną, obok zamku w Krupem (pow. krasnostawski), murowaną rezydencję obronną w ziemi chełmskiej. Nieco wcześniejsza od Krupego, o podobnym założeniu na rzucie regularnego czworoboku, jest ona interesującym przykładem fortecy typu bastejowego, charakterystycznej dla wschodnich kresów Polski w 2. poł. w. XVI i 1. poł. w. XVII. W zakresie architektury pałacowej na pierwszym miejscu wymienić należy nie opracowany dotąd późnobarokowy pałac w Serebryszczu, być może dzieło Pawła Fontany, wraz z czytelnie zachowanym regularnym założeniem ogrodowym z w. XVIII. W murach tego pałacu mogą się jeszcze kryć zręby wcześniejszego dworu z w. XVII. Zupełnie nieznanym obiektem jest okazały pałac w Dorohusku z ok. poł. w. XVIII, niestety nie zachowany
w całości. W czasie pierwszej wojny światowej uległ zupełnej zagładzie drewniany dwór alkierzowy z w. XVII—XVIII w Świerszczowie (zachowane jedynie resztki geometrycznego parku), jak też okazały, klasycystyczny zespół pałacowy Poletyłów w Rakołupach, wzniesiony w 1. poł. w. XIX, a zapewne projektowany przynajmniej częściowo przez budowniczego Edwarda Blassa. Pozostałością zespołu są m. i. ruiny zajazdu o ciekawej ostrołukowej konstrukcji wiązania dachowego, niestety ulegającej nieodwracalnemu zniszczeniu. Również do Poletyłów należał obszerny klasycystyczny zespół pałacowy w Woj-sławicach, założony ok. 1790, zupełnie zniszczony po drugiej wojnie światowej (pałac rozebrany 1959). W dobrym natomiast stanie zachował się reprezentacyjny klasycystyczny pałac w Rejowcu, wzniesiony w 1. poł. w. XIX, zapewne przez Ossolińskich i rozbudowany w ciągu 2. poł. w. XIX, ozdobiony ok. 1840 późnoklasycystyczną i neogotycką dekoracją. Skromny XVIII-wieczny dwór zachował się w Siedliszczu, z malowanym późnoklasycystycznym plafonem w sieni.
Do końca w. XVI wznoszono na terenie powiatu prawie wyłącznie świątynie drewniane. Najstarszym zachowanym zabytkiem architektury sakralnej jest późnorenesansowy kościół w Wojsławicach (1595— 1608), rozbudowany i zbarokizowany całkowicie przed 1684 przez arch. inżyniera Jana Michała Linka, twórcę charakterystycznej grupy kościołów na terenie ordynacji zamojskiej lub w jej bliskim sąsiedztwie (Zamość, Radecznica, Sandomierz, Uhrów, Waręż, Krasno-bród, Tarnobrzeg, Janów Lubelski). Tradycje późnorenesansowego budownictwa ziemi lubelskiej widoczne są w cerkwi w Podgórzu (dawnym Spasie) pochodzącej z w. XVII, pod względem rozmiarów i proporcji najbardziej zbliżonej do kościołów w Bończy (pow. krasnostawski)! Końskowoli (pow. puławski), pozbawionej jednakże zupełnie sklepień i wystroju architektonicznego.
Okres znacznego ożywienia budowlanego to 2. i 3. ćw. w. XVIII. Czołowe miejsce zajmuje tu kościół pijarów w Chełmie (1753—63), jedno z najpiękniejszych dzieł późnego baroku w Polsce. Wraz z bardzo zbliżonymi kościołami w Lubartowie i Włodawie stanowi on grupę centralno-podłużnych świątyń nawiązujących ukształtowaniem przestrzennym do typu austriackich kościołów eliptycznych pocz. w. XVIII (reprezentowanego na terenie polskim także przez kościół dominikanów we Lwowie i kamedułów na Bielanach warszawskich). Kościoły Lubelszczyzny charakteryzują się wydłużeniem głównej osi kompozycyjnej, gradacją brył i malarskim ukształtowaniem ścian; wszystkie trzy posiadają ośmioboczną nawę otoczoną wieńcem kaplic, z których dwie środkowe urastają do rozmiarów transeptu, ponadto prostokątne prezbiterium i dwuwieżową fasadę. Grupa ta, której autorstwo przypisywane było Tomaszowi Rezlerowi, zaliczana jest obecnie do dzieł Pawła Fontany. Temu samemu autorowi przypisać można także budowę dawnej cerkwi katedralnej (bazylianów) w Chełmie (1735—56).
Aczkolwiek wzniesiona na tradycyjnym planie trzynawowym z kopułą w krzyżu, posiada ona wiele cech wspólnych z architekturą trzech omówionych wyżej kościołów, szczególnie jeśli chodzi o traktowanie przestrzeni i gradację brył, malarskie ukształtowanie ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz monumentalną dwuwieżową fasadę. Znacznie skromniejszy program architektoniczny reprezentują: zespół klasztorny reformatów (1747—50) oraz dawna cerkiew św. Mikołaja (1711—30) wraz z gmachem seminarium duchownego gr.-kat. (1779) w Chełmie. W tym samym okresie wzniesiono jednonawowy kościół w Sawinie (1731—40), cerkiew w Wojsławicach (ok. poł. w. XVIII) i analogiczną cerkiew w Klesztowie (przed 1772), stanowiące przykłady prowincjonalnej architektury barokowej. Klasycystyczna cerkiew w Rejowcu (1796) i późniejszy od niej okazały kościół w Kumowie (1821—4) reprezentują dobry poziom budownictwa sakralnego Lubelszczyzny.
Z wielu niegdyś kościołów i cerkwi drewnianych pozostały dziś tylko nieliczne, wszystkie z 2. poł. w. XVIII, reprezentujące ten sam jednonawowy typ wiejskiej budowli sakralnej (Czułczyce, Depułtycze, Olchowiec, Pniówno, Świerszczów i Żmudź).
W zakresie malarstwa monumentalnego wybija się okazałością i bogactwem programu ikonograficznego późnobarokowa polichromia kościoła pijarów w Chełmie z r. 1758, dzieło Józefa Mayera (Meyera), znanego twórcy fresków w katedrze lubelskiej, a przypuszczalnie także w kaplicy pd. kościoła pijarów w Opolu Lubelskim. Dobry poziom warsztatu malarskiego reprezentują też rokokowe, iluzjonistyczne freski dawnej cerkwi w Klesztowie, niedawno ujawnione dzieło Gabriela Słowińskiego z r. 1772 (uprzednio przypisywane Józefowi Mayerowi), posiadające swój odpowiednik w dekoracji malarskiej kościoła w Żółkiewce (pow. krasnostawski), wykonanej przez tego samego malarza. Także klasycystyczna polichromia w Kumowie z ok. r. 1824 odznacza się dobrym poziomem wykonania, co uwidacznia się szczególnie w nieprzemalo-wanych partiach chórowych.
Z zabytków malarstwa sztalugowego na pierwszym miejscu należy wymienić dwa obrazy pochodzenia obcego, zapewne szkoły włoskiej: powstały w r. 1673 obraz Komunii św. Katarzyny Sieneńskiej z Wojsławic sygn. RAFS... oraz XVIII-wieczny obraz Wniebowzięcia N. P. Marii z cerkwi w Rejowcu. Niewątpliwie najstarszym ujawnionym na terenie powiatu zabytkiem malarstwa polskiego jest cechowy obraz Wniebowzięcia N. P. Marii z kościoła w Olchowcu, powstały w w. XVI. Obrazy z w. XVII reprezentowane są dość licznie, nie wykraczają jednak ponad przeciętny poziom wykonania. Przykładowo należy tu wymienić obraz przedstawiający św. Augustyna zwalczającego heretyków z kościoła pijarów w Chełmie, interesujący z punktu widzenia ikonograficznego. Tematycznie przeważają obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem, z których najciekawsze znajdują się w dawnej katedrze gr.-kat. w Chełmie oraz w kościołach w Dorohusku i Kumowie. Ponad-
to w grupie tej ujawniono sporo XVII- i XVIII-wiecznych kopii znanych, otoczonych kultem obrazów z terenów pd.-wsch. i wsch. dawnej Rzeczypospolitej; najliczniej reprezentowane są przedstawienia Matki Boskiej Chełmskiej, tym bardziej cenne, że oryginał zaginął. Wśród zabytków malarstwa XVIII-wiecznego dobrą klasą wyróżnia się zespół obrazówtłłtarzowych kościoła pijarów w Chełmie, z których co najmniej dwa, śś. Kalasantego i Kajetana, przypisywane są Szymonowi Czecho-wiczowi. Do dzieł tego samego malarza hipotetycznie zaliczyć można również obraz św. Franciszka z kościoła cmentarnego w Czułczy-cach. Na obrazie Matki Boskiej Chełmskiej w dawnej cerkwi w Klesztowie ujawnione zostało nazwisko nieznanego dotąd malarza z połowy w. XVIII A. S. Sawidłowskiego; tamże zachował się obraz św. Łukasza Ewangelisty, przypuszczalnie dzieło Gabriela Słowińskiego, twórcy polichromii tej świątyni. Z innych obiektów wymienić wypada zespół stacji Drogi Krzyżowej z ok. poł. w. XVIII w kościele reformatów w Chełmie, namalowanych przez miejscowego malarza zakonnego, zapewne brata Paschalisa, autora kroniki zgromadzenia. Z zachowanych obiektów malarstwa cerkiewnego wspomnieć należy o zespole ikon z w. XVII—XVIII z cerkwi prawosławnej w Chełmie oraz o ikonie Ukrzyżowania z r. 1757 w Żmudzi, dziele nieznanego malarza Dominibrowskiego (może Dombrowskiego lub Dominika Bzowskiego).
W zakresie snycerki i rzeźby późnobarokowej na szczególną uwagę zasługuje wyposażenie kościoła pijarów w Chełmie, związane z warsztatem rzeźbiarza lwowskiego Michała Filewicza, działającego tu w latach 70-tych w. XVIII. W skład tego zespołu wchodzi ołtarz główny, chrzcielnica i ambona, a ponadto wolnostojące rzeźby czterech Doktorów Kościoła. Być może dziełem tego samego warsztatu są rokokowe ołtarze i ambona z kościoła cmentarnego w Czułczycach. Wśród bogatego zestawu krucyfiksów na wyróżnienie zasługują XVII-wieczne zabytki z Kumowa, Świerża, Wojsławie oraz z kościoła pijarów w Chełmie, a z XVIII-wiecznych — krucyfiks z cerkwi w Żmudzi, zbliżony do krucyfiksu z zakrystii kościoła jezuickiego w Krasnymstawie, wykazujący wraz z nim pokrewieństwo formalne z warsztatem Pinzla.
Wśród licznych wyrobów złotniczych najstarszymi zabytkami są dwa późnorenesansowe kielichy z 1. poł. w. XVII pochodzące z katedry gr.-kat. w Chełmie i z Wojsławie, nie wykraczające jednak poza przeciętny poziom produkcji warsztatowej. Dużo wyższą klasę artystyczną reprezentuje wczesnobarokowy kielich, a także potężna monstrancja od reformatów w Chełmie. Sporą grupę stanowią zabytki złotnictwa gdańskiego, wśród których na pierwszym miejscu należy wymienić wspaniałe antepedium z katedry chełmskiej, dzieło W. Jodego z lat 1720—50, ponadto parę barokowych lichtarzy z Sawina wykonanych w r. 1690 przez Johanna Rohdego II, kielich z Depułtycz z 1. poł.
w. XVIII sygnowany przez Jakuba Hasego i z tegoż czasu kielich ze Świerża oraz stopę relikwiarza z Chełma, dzieła Beniamina Berenta I. Na uwagę zasługuje grupa monstrancji regencyjnych z Podgórza, Czułczyc i Kamienia, będących niewątpliwie wytworami jednego warsztatu złotniczego, przypuszczalnie lubelskiego; do grupy tej zaliczyć można także monstrancje z Krasnegostawu oraz Zawałowa (pow. hrubieszowski). Jedynym potwierdzonym źródłowo dziełem złotnictwa lubelskiego jest monstrancja z kościoła pijarów w Chełmie, wykonana w r. 1715 przez Szymona Romańskiego.
Najliczniejsze zespoły szat liturgicznych znajdują się w kościołach w Kumowie, Sawinie i Świerżu oraz przede wszystkim u pijarów w Chełmie, przy czym do najbardziej reprezentacyjnych zalicza się haftowany i aplikowany XVII-wieczny ornat z Kumowa oraz dwa ornaty z pasów polskich ze Świerża, z tych jeden sygnowany przez Paschalisa Jakubowicza. Ponadto ujawniony został interesujący warsztat hafciarski z terenu Lubelszczyzny, którego wyroby charakteryzują się haftem wełną na wełnie lub płótnie, żywym doborem barw oraz powtarzającymi się motywami stylizowanych kwiatów. Obok dwóch ornatów i dalmatyk z kościoła pijarów i reformatów w Chełmie zaliczyć tu można identyczne niemal ornaty z Brzezin i Żabianki (pow. ryski, woj. warszawskie).
Z innych wyrobów przemysłu artystycznego zwracają uwagę dwa klasycystyczne piece kaflowe w pałacu w Rejowcu.
Spośród dość licznych kapliczek i figur najwcześniejsza jest XVII-wieczna figura N. P. Marii z Sielca, ponadto wymienić należy dwie analogiczne figury z w. XVIII, N. P. Marii Łaskawej i św. Jana Kalasantego, sprzed kościoła pijarów w Chełmie.
Ewa Smulikowska-Rowińska
LITERATURA PRZEDMIOTU Babinicz W Góra Chełmska (Ziemia Chełmska, Lublin 1961) —Bahnski M , Lipinski T, Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana II Warszawa 1844 [Chełm] —-Bankowski E ks , Rus Chełmska od czasu rozbioru Polski, Lwów 1887 —Batiuszko w P N , Chołmskaja Rus" (Pamjatniki ruskoj stanny w zapadnich gubernjach VII, Petersburg 1885) [Chełm] —Bienkowski L, Działalność organizacyjna biskupa Jana Biskupca w diecezji chełmskiej (1417—1452) (Roczniki Humanistyczne KUL VII 1958) —Tenże, OpTs rzymsko-katohckiej parafii Pawłów i grecko-katolwkiei Bezek w diecezji chełmskiej (Roczniki Humanistyczne KUL IX 1960) — BoniewskiK ks, Opis historyczny diecezji lubelskiej (1839-45), rkps Archiwum Kum Biskupiej w Lublinie -—Budiłowicz A, Czudotwornaja ikona preswjetoj Bogorodicy w g Chołm,
(Pamjatniki ruskoj stanny w zapadnich gubernjach VII, Petersburg 1885) __-
Cathalogus Universi Clen Dwecesis Lublin anno domini 1874, Lublin 1873 — Cercha St Chełmszczyzna — Ziemia Grodów Czerwieńskich (Świat Słowiański IX 1913 t I) —Tenże, Gdzie znajdowały się Grody Czerwieńskie (Litwa i Rus III 1912) —Tenże, Sprawozdanie z wycieczek po powiatach chełmskim i krasnostawskim (Spraw i Wyd Tow Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury, Kraków 1912) —Chełm und Podlachen, Wiedeń 1918 —Chrusmewicz G, Bieła-wmskaja i Stołpiewskaja baszni pod Chołmom (Pamjatniki ruskoj stanny w zapadnich gubernjach VII, Petersburg 1885) - Tenże, Gorod Chołm (Pamjatniki ruskoj stanny w zapadnich guberniach VII, Petersburg 1885) — Chrzanowski T , Karczmy i zajazdy polskie, Warszawa 1958 [Rakolupy] —Ćwik W, ABC miast Lubelszczyzny (Kalendarz Lubelski 1965) [Sawin, Wojsławice] - Ćwik W , Reder J , Rozwój administracymo-terytonalny Ziemi Chełmskiej (Ziemia Chełmska, Lublin 1961) — Czernicki K, Chełm—przeszłość i pamiątki, Chełm 1936 —Dębinski K ks , Chełmska rz -kat diecezja obrządku łacińskiego (Kalendarz Lubelski XLVI 1914) — Tenże, Podroż pasterska J E ks Dr Jaczewskiego biskupa lubelskiego po dekanatach krasnostawskim, biłgorajskim, tomaszowskim, hrubieszowskim i chełmskim odbyta w 1905 roku, Lublin 1906 [Chełm] - Fijałek J ks , Biskupstwa wołyńskie Polski i Litwy w swoich początkach (Spraw PAU, Posiedź Wydz Histor Filoz 1911) — Gawarecki H Prace konserwatorskie w 1955 roku naLubelszczyznie (Kultura i Życie 1954 nr 44) [Stołpie] Gorod Chołm, Stołpy di baszni pod Chołmom (Pamjatnaja knizka Ljubhnskoj Guberni na 1871 god" Lublin 1871) - Górak J , Edward Herman Blass nieznany budowniczy z Rakołup (Studia i Materiały Lubelskie II 1963) — Tenże, Przemiany w układzie przestrzennym miasteczka rolniczego na przykładzie miasteczka Wojsławice (rkps Dziekanat Nauk Humanistycznych UMCS 1966) —Grabski W, Fazy przestrzennego rozwoju Chełma do połowy XIX wieku Politechnika Krakowska Zeszyt konferencyjny, Kraków 1966 „Architektura4 nr 17, Aktualne problemy urba-nistyczno-konserwatorskie miast o rozwijającym się przemyśle na przykładzie Chełma, Sesja naukowa w dniach 16 i 17 grudnia 1966 r , Tezy referatów — Gumowski M , Pieczęcie i herby miejscowości województwa lubelskiego, Lublin 1959 — G w a g n i n, Z kroniki sarmacji europejskiej Kraków 1860 [Chełm] —I J K, Zasypany gród chełmskiej Górki (Kamena XXXIII 1966 nr 24) — Iłowajskij J , Damł Romanowicz Galickij i naczało Chołma (Pamjatniki ruskoj stanny w zapadnich gubernjach VII, Petersburg 1885) —Inwentarz fundi instructi parafii R K Chełmskiej Dyecezji i Województwa Lubelskiego sporządzony w 1923 roku, rkps archiwum par przy kościele Rozesłania Apostołów w Chełmie — Istorja miasta Chołma (Pamjatnaja knizka Ljubhnskoj Gubernu 1890) —Kaczmarczyk K, Wypisy archiwalne dotyczące historii sztuki w Polsce XVIII XIX w rkps w zbiorach Instytutu Sztuki PAN — Kartoteka Zakładu Atlasu Archeologicznego Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN [Bieławin, Chełm, Czułczyce, Stołpie] - Kilka slow o zabytkach Sielca (Głos Chełmszczyzny 1962 ni 8) — KłoczowskiJ Zarys historii rozwoju przestrzennego miasta Chełma (Roczniki Humanistyczne KUL VI 1958) — Koronacya Cudownego Obrazu Nayswiętszey Maryi Panny w Chełmskiey Katedrze Obrządku Greckiego od samego początku wiary chrze-scianskiey w kratach naszych nabożnie chowanego y od prawowiernych za cudowny zawsze mianego odprawiona Roku 1745 Dnia 15 Miesiąca Września A zas do Druku w Roku 1780 podana W Drukarni Fortecy Nayswiętszey Maryi Panny, [Ber-dyczów] 1780 — Kowalczyk J , Inżynier Jan Michał Lmk autor tzw lenarto-wiczowskiej grupy kościołów z 2 połowy XVII w (Biuletyn H S XXIII 1961) [Wojsławice] — Tenże, Kościoły w Wojsławicach i Krasnobrodzie i ich wspólny murator Wojciech Lenartowicz, rkps 1958 w posiadaniu autora — Tenże, Prace rzeźbiarskie
Macieja Polejowskiego w Sandomierskim i na Lubelszczyznie (Sprawozdania Towarzystwa Naukowego w Toruniu XI 1957) [Chełm] - Kratkoje istonczeskoje opisanije gor Chełma w swjazi s1 jego swjatynjej czudotwornoj ikonoj Bogomatjen (Pamjatnaja knizka Ljubhnskoj Guberni na 1890 god , Lublin 1890) .- Kromka konserwatorska Woj lubelskie (Ochrona Zabytków Sztuki 1930/31) - Krystyjanczuk J , Przeklęci dziedzice, Chełm 1938 [Wojsławice] —Kuczynski S M , Studia z dziejów Europy Wschodniej X-XVII w , Warszawa 1965 - Kurzątkowski M , „Album Lubelskie" Adama Lerue a „Inwentaryzacja" Stronczynskiego(Przegląd Lubelski I 1964) [Sielec] — Tenże, Z badań nad rezydencją Uhrowieckith w Sielcu, rkps 1963 w posiadaniu autora — Tenże, Zamek w Krupem na tle rezydencji obronnych Ziemi Chełmskiej (Głos w dyskusji na Sesji Naukowej Oddziału Lubelskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego dn 10 XI 1963 w Krasnymstawie — w druku) [Sielec] — Tenże, Zamosc i Zamojszczyzna w dziejach i kulturze polskiej, Wydawnictwo Lubelskie (w druku) [Sielec] - KwasnjeckijA W, OV uprazdnjennycK pnchodach i zakrytych1 cjerkwack b chołmskoj greko-umstskoj jeparchi Lublin 1891 —Leszczyńska H , Zarys rozwoju sieci parafii łacińskich na terenie diecezi chełmskiej do połowy XVII w , rkps Dziekanat Nauk Humanistycznych KUL — Lipiec B , Malowidła freskowe w kościele parafialnym w Klesztowie (Roczniki Humanistyczne KUL VI 1957) — Li wotów J , Cerkiew Cyryla — Metodego w Chełmie (Chołmskij Narodnyj Kalendar 1905) —Lubelszczyzna w Tysiącleciu Pohki, Referaty na sesję zorganizowaną przez Uniwersytet Mani Curie-Skłodowskiej i Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego w dniach 18—19 grudnia 1966 (na prawach rękopisu) red J Dobrzanski, Lublin 1966 —Łazowski J K , Miasto Sawin w dawnej Ziemi Chełmskiej na Rusi Czerwonej (Fijołek — Noworocznik Lubelski 18451 — ŁonginowA W, Cerkwi i monastyn briestskoj, chołmskoj i Ijublmikoi zjemieV do naczała XIX wieka, (wtoroje pnłozjemje k1 oczerku „Czjerwjenskije goroda") Warszawa 1887 [Kanie, Klesztow, Podgórze fSpas), Rejowiec] —ŁowmianskiH, Problematyka historyczna Grodów Czerwieńskich w związku z planem zespołowych badań polsko-radzieckich (Kwartalnik Historyczny LX 1953) — MI, Siady grodziska prasłowiańskiego (Życie Lubelskie 1948 nr 90) [Czułczyce] — M N G , Swjatym i drjewnosti chołmskogo krają, Petersburg 1888 - Malej W ks , Koronowane obrazy Matki Naiswiętszej w Polsce, Warszawa 1958 [Chełm] —M [erczyng] H, Rejowie z Nagłowić jako członkowie polskiego kościoła ewangelickiego (Z w,eku Mikołaja Reja, księga jubileuszowa 1505— 1905, Warszawa 1905) [Rejowiec] —Tenże, Zbory i senatorowie protestanccy w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1905 [Rejowiec] - Michalczuk S , Srebrne antepedium w kościele pokatedralnym w Chełmie (Roczniki Humanistyczne KUL X 1961) — Tenże, W sprawie autorstwa rzeźb figuralnych w kościele popauhnskim we Włodawie i popimrskim w Chełmie (Biuletyn H S XX 1958) — Najważniejsze roboty konserwatorskie województwa lubelskiego (Ziemia Lubelska 1928 nr 319) [Chełm] —Nosek S , Materiały do badań nad historią starożytną i wczesnośredniowieczną między-rzecza Wisły i Bugu (Annales UMCS sekcja F VI 1957) [Kanie] - Oci as L , Freski Józefa Ma/era w farze chełmskiej, rkps 1955 Dziekanat Nauk Humanistycznych KUL — Opis Chołma (Kalendarz Lubelski 1869) —Oranska M, Koscwł parafialny pod wezwaniem Sw Michała Archanioła w Wojsławicach Monografia architektoniczna, rkps 1959,Dziekanat Nauk Humanistycznych KUL - Paszut o W P Oczjerki po istoru gahcko-wołynskoj Rusi Akadje/nija Nauk SSSR Institut Istoni b m w 1950 —Pawelec W F ks , Biskupstwo Chełmskie (szkic historyczny) (Wiadomości diecezjalne lubelskie XV 1933) - Persowski F , Studia nad pograniczem polsko-rus-kim w X—XI wieku, Wrocław 1962 —Piwocki K , Kronika konserwatorska (Pamiętnik Lubelski II 1935) [Chełm, Klesztow] - Płoczanskij W M , Proszłoje chołmskoj Rusi po arthiwnym dokumentom XV-XVIII w , Wilno 1899 - Poppe A , Niektóre zagadnienia osadnictwa wczesnośredniowiecznego na pograniczu polsko-ruskim, rkps Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN —Prohaska A , Z dziejów samorządu Ziemi Chełmskiej (Przegląd Historyczny VI 1908) [Chełm, Rejowiec Swierze, Wojsławice] — Raczynski J , Centralne barokowe kościoły województwa lubelskiego (Studia do dziejów sztuki w Polsce I 1929) [Chełm] -RappaportP A, Chołm (Sowjeckaja Archeologia XX 1954) - Tenże, Oczerki po istoru russkogo wojennogo zodczestwa X-XIII w (Materiały i Issledowanija po Archeologu SSSR LII 1956) [Bieławin, Stołpie] — Tenże, Wołynskije baszni (Materiały i Issledowanija po Archeologu SSSR XXXI 1952) [Bieławin, Stołpie] - Rekwirowicz A ,O możliwości ciekawego odkrycia w Rejowcu (Teka Zamojska 1919) - Re wski Z , Materiały archiwalne do
historii budowy kościoła o o pijarów w Chełmie (Biuletyn H S lK VI 1938) —Rew-ski Z , Kozakiewicz S , Fontana Paweł Antoni (1696—1765), architekt (Polski Słownik Biograficzny VII, 1948) [Chełm] — Sicynskij V , Architektura miasta Chełma w rycinach z 1780 r (Biuletyn Naukowy I 1933) — Sieben A , Kościół po-katedrałny pod wezw.,Narodzenia Najsw Marii Panny w Chełmie Lubelskim Monografia architektoniczna^rkps 1955 Dziekanat Nauk Humanistycznych KUL —Ski-binski S, Chełm, Lublin 1959 —Tenże, Grodzisko średniowieczne „Horodysko" w Kamach-Lipowkach pow Chełm (Wiadomości Archeologiczne XXVII 1962) — Tenże, Góra Zamkowa w Chełmie (Ziemia Chełmska — Jednodniówka regionalna, Chełm 1960) — Tenże, Jak miasto Chełm od klucza zgorzało Ze starych ksiąg i kronik Wypisał i opracował (Nowa Wieś XVI 1963 nr 19) — Tenże, O smokach w Sielcu (Głos Chełmszczyzny 1962 nr 8) — Tenże, Pradzieje Chełma (Kamena 1961 nr 7) — Tenże, Przywileje lokacyjne m Chełma na prawie magdeburskim (Ziemia Chełmska 1962) - Tenże, Siedliszcze pow Chełm (Z Otchłani Wieków 1958) -Tenże, Wieża w Stołpm to nie zabytek ananski (Kurier Lubelski 1960 nr 8/9) — Tenże, Tajemnice starego zamczyska k Wojsławic pow chełmski (Gromada XII 1963 nr 121) — Tenże, Z dziejów ratusza chełmskiego (Kamena 1961 nr 16) — Tenże, Zabytkowe nagrobki w Chełmie (Sztandar Ludu XIX 1963 wyd ABnr258) —Tenże, Zapomniane wykopaliska w Chełmie (Z Otchłani Wieków 1959) — Sobieszczanski F , Kościół parafialny w Rejowcu (Tyg llustr 1863) - Sochaniewicz K , Ze studiów nad rozsiedleniem szlachty w ziemi chełmskiej Smokowie Slepowrony w XV i XVI w na Chełmszczyzme Przybysze z Mazowsza (Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie VII 1924—5) [Sielec] — Spisok cerkwjej i duchowjenstwa chołmsko-warszawskoj ./e/jarc/jy, Warszawa 1886 — Stankowa M , recenzja artykułu J Kłoczowskiego „Zarys historii rozwoju przestrzennego miasta Chełma" (Roczniki Humanistyczne KUL VI 1958, Prace z zakresu historii zesz 5) — Starożytności Polskie I, Poznań 1842 [Chełm] —-[Stronczynski K J ,] Opisy zabytków starożytności przez delegację wysłaną z polecenia Rady Administracyjnej Królestwa W latach 1844—1846 zebrane i rysunkami w osobnych atlasach zawartymi objaśnione Gubernia Lubelska 1850—1855, rkps Gabinet Rycin Bibl U W — Susza J J , Phoemx tertatio redivivus sive imago Virginis Matns Chel-mensis, Zamosc 1684 — Synoradzki M , Z przeszłości Ziemi Lubelskiej (Gazeta Lubelska IX 1884 nr 49 i 50) [Chełm] - Świątkowski W, Lubelskie Czwarta wycieczka po kraju, Warszawa 1928 [Bieławin, Chełm, Rejowiec, Stołpie] —Tom-kowicz S, Wycieczka w Lubelskie, Kraków 1916 [Chełm] —Wachowski S ks , Konsekracja nowego wielkiego ołtarza w kościele parafialnym mariackim na Górze Chełmskiej Krotki rys historyczny Góry Chełmskiej i refleksje z przeszłości (Wiadomości diecezjalne lubelskie XXX 1959) —- Wadowski J A ks , Dokumenty do kościołów diecezji chełmskiej z lat 1375—1775, rkps (ok 1907) Bibl PAN w Krakowie —Tenże, Kościoły w diecezji chełmskiej, rkps (1907) Bibl PAN w Krakowie —Wilgato-wie K i T , Gawarecki H , Województwo lubelskie Przewodnik, Warszawa 1957 — Włodarski B, Polska i Rus 1194—1340, Warszawa 1966 —Z soboru na kościół (Tyg llustr XII 1919) [Chełm] — Zalewski L ks , Z epoki renesansu i baroku na Lubelszczyznie II, Lublin 1949 — Zbiór znaczniejszych budowli w woje wodztwie lubelskim, Warszawa 1836 — Zimmer B, Z dziejów miasta Chełma w drugiej połowie X.VIfI wieku (Ziemia Chełmska, Lublin 1961) — Zin W , Aktualne problemy architektomczno-konserwatorskie Chełma Politechnika Krakowska Zeszyt konferencyjny, Kraków 1966, „Architektura" nr 17, Aktualne problemy urbani-styczno-konserwatorskie miast o rozwijającym się przemyśle na przykładzie Chełma, Sesja naukowa w dniach 16 i 17 grudnia 1966 r , Tezy referatów — Zin W , Grab-s k i W , Fazy rozwoju przestrzennego miasta Chełma, Sprawozdania z posiedzeń Komisji lipiec—grudzień 1966, PAN Oddział w Krakowie, Kraków 1967 —Ci z, Studium urbamstyczno-architektomczne Starego Miasta w Chełmie Lub , Opracowano w Pracowni Projektowo-Konserwatorskiej Zakładów Doświadczalnych Katedry Historii Architektury Polskiej Politechniki Krakowskiej, rkps Kraków 1967 — Ci z, Wyniki badań architektonicznych nad wczesnośredniowiecznym Chełmem, Sprawozdania z posiedzeń Komisji, lipiec— grudzień 1966, PAN Oddział
w Krakowie, Kraków 1967





INDEKS OSÓB
(Nie obejmuje ikonografii religijnej Nazwiska artystów i rzemieślników oznaczono
kursywą)

Anna Zofia księżna wirtemberska 38
BB cecha imienna złotnika gdańskiego Beniamina Berenta I VII, 10, 59
Bełotti Dominik Aleksander architekt 4, 11
Benedykt XIV papież 10
Berent Beniamin I zob BB
Bielscy III, 25, 60
Bielski Wincenty 60
Biernacka Wiktoria 18
Biskupiec Jan biskup chełmski 40
Blass Edward budowniczy V, 44
Bolesław Chrobry kroi polski I
Bolesław Śmiały kroi polski I
Boreccy 44
Borecki starosta chełmski (7) 45
Borucki Józef 51
Broniewski Firlej Mikołaj zob Firlej
Bzicki Józef 41
Bzowski Dominik zob Dominibrowski
Cetnerowa z Damłowiczow Zofianna starościna szczurowska 55
Cetnerowie 55
z Cetnerow Rzewuska Dorota zob Rze-wuska
Chomentowska Weronika 10
Chreorowicz Maciej ksiądz 60
Ciemniewscy 8
Cieszkowska Augustyna 27
Cieszkowska ze Świrskich Albina 27
Cichocki Feliks malarz warszawski 45
Czaphca Sebastian 25
Czarnieccy III
Czarniecki Stanisław Stefan pisarz polny koronny 61, 62
Czechowicz Szymon malarz VI, 8, 27
z Czernych Czyzowska Zofia zob Czy-zowska
Czyzowscy III, 61, 66
Czyzowska z Czernych Zofia chorąz^a i podczaszyna chełmska 63
Czyzowski Ligęza Jan kasztelan i starosta krakowski, namiestnik królewski na Ruś i Małopolskę 61
Czyzowski Mikołaj chorąży i podczaszy chemski 62, 63
Czyzowski Zakhka Hieronim 61, 62
Daniel Halicki Romanowicz książę chełmsko-bełzki następnie halicko-włodzimierski I, III, 1, 14, 23, 24
Daniłowiczowie III, 55
z Damłowiczow Cetnerowa Zofianna zob Cetnerowa
z Damłowiczow Potocka Marianna zob Potocka
Dąbrowski Karol budowniczy 44
Dąbrowski Michał zob Dombrowski
Dłuscy III, 8
Dłuzewska z Podowskich Barbara kasztelanowa chełmska 49
Dłuzewski Stanisław chorąży chełmski 49
Dohnski Szymon proboszcz parafii Czuł-czyce 26
Domanska z Komornickich Marianna 37
Dombrowski zob Dominiprowski
Dombrowski (Dąbrowski) Michał kawaler maltański 9
Domcke Jakub 50
Dominibrowski (Dombrowski) lub Bzowski Dominik (9) malarz VI, 68
Druccy-Lubeccy 29
Drzewiecki-Borsza Tomasz stolnik chełmski 55
Dyiak Tomasz 31
Dyiak Wojciech 31
Dziaduski Jan biskup chełmski 49
Dzięcielski Józef Marcelim biskup chelm-sko-lubelski 35, 36
Filewtcz Michał snycerz lwowski VI, 6,
8 9, 16, 27 Firlej Broniewski Mikołaj kasztelan
chełmski 58
Fontana Paweł architekt IV, 5, 16, 51 Forkiewwz Antoni architekt 17, 19
GD cecha imienna złotnika gdańskiego 36 z Godowskich Osiecka Katarzyna zob
Osiecka
Gotz Sebastian ludwisarz gdański 38 z Grabowskich Sokołowska Justyna zob
Sokołowska
z Grabowy Paweł biskup chełmski 40 Grothus Antoni 51 z Gurskich Niemirowska Henryka zob
JNiemirowska
Hase Jakub-ztih IH HK lub HX cecha imienna złotnika gdańskiego 59
Hoffman Wincenty malarz 33 Horecka z Łopuskich Eufrozyna 51 Horecki Teodozy 51 Hryntewiecki Antoni prałat chełmski 25 HX zob HK
IH cecha imienna złotnika gdańskiego Jakuba Hase VII, 29
Jadwiga królowa polska 1
Jakubowicz Paschahs zob PI
Jan Kazimierz król polski 10, 18
Jasi(e)nscy 51
Jełowiccy III
Jełowicki Hieronim łowczy chełmski 58
Jode W złotnik gdański VI, 18
Kadłuczko J malarz-konserwator 33
Karol III książę wirtemberski 38
Kazimierz Jagiellonczyk król polski 49
Kazimierz Wielki kroi polski I, 1
Khmaszewski Kazimierz złotnik warszawski 31
Komar Jan malarz 67
z Komornickich Domanska Marianna zob Domanska
Komorowski Józef ksztelan bełzki 38, 42
Korecki K ekonom 18
Korpal Tadeusz malarz krakowski 33
Koscielecki Maciej biskup chełmski 49
Kowanki Felicjan Szczęsny malarz 19
Krainscy 51
Krasu(n)polski złotnik 64
Kumccy III, 8, 26, 27
Kumcki Stanisław starosta czułczycki 27
Kurzewscy 64
z Kurzewskich Poletyło Anna zob Poletyło
Kmatkowski Wincenty kowal 63
Kwinta Karol gwardian klasztoru reformatów w Chełmie 12
Leszek Biały król polski I
Lewicki Józef biskup chełmski gr kat
16, 20
Lezenski Tomasz biskup chełmski 4 Link Jan Michał architekt III, 62 Ludwik Węgierski kroi polski i węgierski 1
Łaszcz Jan starosta chełmski 4
Łopuscy III, 51
z Łopuskich Horecka Eufrozyna zob
Horecka Łubienscy III, 44
Manowska z Zochowskich Wiktoria 41
Mataieu Paweł lekarz 64
Mayer Józef malarz V, 7
Meyer Józef zob Mayer
z Męzynskich Suchodolska Barbara zob
Suchodolska
MG cecha imienna złotnika 10 Mdler Witold malarz 19 Mullers cecha złotnika 64
Niemirowscy 25
Niemirowska z Gurskich Henryka 25 Nowakowski złotnik warszawski 10 Nowicki Siła Antoni czesnik chełmski 40
Okumewski Jakub 40
Olchowicz Jan proboszcz parafii Pawłów (?) 40/41
Olchowski Franciszek podprefekt obwodu chełmskiego 25
Olechwiet Michał, rzeźbiarz 67
Olędzcy 58, 60
Olędzki Andrzej chorąży krasnostawski 31
Olędzki Franciszek sufragan kijowski 8, 28, 28/9, 60
Osiecka z Godowskich Katarzyna 25
Ossolińscy III, V, 44, 46
Ossoliński Józef 45
Paschahs malarz, zakonnik reformacki VI, 13, 14
Paschahs Jakubowicz zob PI
z Pawłowskich Śludzinska Marianna zob Śludzinska
PI cecha imienna fabrykanta pasów Pas-chahsa Jakubowicza VII, 59
Pinzel rzeźbiarz VI, 69
z Podowskich Dłuzewska Barbara zob Dłuzewska
Poletyło Jan senator kasztelan Królestwa Polskiego 64
Poletyło z Kurzewskich Anna kasztelanowa chełmska 64
Poletyło Wojciech kasztelan chełmski 43, 64
Poletyłowie III, 60, 61, 64, 66
z Poletyłow Rzewuska Katarzyna zob. Rzewuska
Potoccy III, 26, 61
Potocka z Damłowiczow Marianna kasztelanowa słonska, starościna krasnostawska 65, 67
Potocki Feliks kasztelan słoński, starosta krasnostawski 63
Potocki Michał woiewoda wołyński, starosta krasnostawski i sokalski 62, 64, 65
Przyłuscy III
Przyłuska z Wereszczynskich Konstancja starościna hadziacka 59
Przyłuski Tadeusz starosta hadziacki 59
z Radzimmskich Wolska Marianna zob Wolska
RAFS sygnatura malarza V, 64
Rafael malarz 8
Rej Bogusław 40
Rej Marek 45
Rej Mikołaj 44, 45, 48
Rejowie III, 44, 45
Reni Guido malarz 45
ReJet Tomasz architekt IV, 5, 16
Rohd" Johann II zob SR
Roma iski Szymon złotnik lubelski VII, 9
Rosochalski Jan murator 11
Rucinski Franciszek Alfons rektor kolegium pijarów chełmskich, proboszcz parafii Orchow 9
Rulikowscy III, 8, 58
Ryłło Maksymilian biskup chełmski gr-kat 16 20
Rzewuscy III, 26 44, 45, 46, 55, 57
Rzewuska z Cetnerow Dorota hetmanowa wielka koronna 55
Rzewuska z Poletyłow Katarzyna 64
Rzew iski Seweryn podczaszy koronny 32 45
Rzewuski Wacław hetman polny i wielki koronny wojewoda podolski i krakowski, starosta chełmski 4 37, 45
Sadowski proboszcz parafii Kumów 36 Salkowski Leopold budowniczy 16, 44 Saw dlowski A S malarz VI, 33 Scheel Jan Henryk ludwisarz szczeciński
67
Serebryscy 51 Serkowski T złotnik 13 z Sieuhszcza Maciej sędzia Ziemi Chełmskiej 58
Sienienska Krystyna chorązyna lubelska
Skarszewski Wojciech biskup lubelski
35, 36
Sławinski Gabriel malarz V, VI, 33 Słommski (vel Słomnski) Stefan malarz 8,
9
Sługoccy 27
Smokowie-Ślepowronowie III, 26, 55 Smugłewicz Franciszek malarz 19 Sokołowska z Grabowskich Justyna 51 Sokołowski Jan malarz 19 SR cecha imienna złotnika gdańskiego
Johanna Rohde II VI, 50 ze Starej Łomży Maciej biskup chełmski
49
Starzynski Maciej kowal 6, 9 Suchocki Józef proboszcz parafi. Sawin
50, 51
Suchodolscy III, 29, 30 Suchodolska z Męzynskich Barbara pod-
czaszyna krasnostawska 29, 30, 31 Suchodolski Jan 29, 31 Suchodolski Michał Maurycy podczaszy
krasnostawski 29, 30 Suchodolski Wojciech podczaszyc krasnostawski 30 Susza Jakob biskup chełmski gr -kat ,
rektor gimnazjum przy klasztorze
bazylianów w Chełmie 19 Szembek Krzysztof biskup chełmski,
przeor klasztoru bozogrobcow
w Miechowie 19 ze Szlubowskich Świrska Scholastyka
zob Świrska
Szretter Kor rad architekt 16 Szulc Gotfryd budowniczy 5 Szyller Stefan architekt 40
Śludzinska z Pawłowskich Marianna 25
Śludzmski Tomasz 25
Śmiotanka Mikołaj sędzia Ziemi Chełmskiej 38
Śmiotanka Paweł kanonik chełmski 38
"-wirska ze Szlubowskich Scholastyka 9
Swirski Józef Kalasanty 9
Świrski Mikołaj bp sufragan chełmski 4, 9, 11
ze Świrskich Cieszkov ska Albina zob Cieszkowska
z Targowiska Józef 18
Terlecki Metodiusz biskup chełmski
gr-kst 16, 19, 43 TP cecha imienna złotnika 28 Tyszkiewicz Janusz wojewoda kijowski 61
Uhrowieccy III, IV, 55 Uhrowiecki Mikołaj starosta chełmski 55 Ukleja Władysław malarz 18 Urbamki Witold malarz 7
z Wereszczyńskich Przyłuska Konstancja
zob. Przyłuska Węglińscy III, 8, 32, 54 Węglińska z Zakrzewskich Marianna
podstolina buska, kasztelanowa
chełmska 54 Węgliński Wojciech podstoli buski,
kasztelan chełmski 11, 54 z Węglińskich Róża żona Józefa z Targowiska 18
Wilska Eleonora starościna czułczycka 26 WK cecha imienna złotnika 13 Władysław Jagiełło król polski 1, 4, 26,
40, 49 Włodkowic Filip biskup chełmski gr.-kat.
16
Włodzimierz książę kijowski I Wojakowska Zuzanna 41 Wojakowski Ignacy 41 Wokulski Jan kanonik chełmski, prefekt
szkół bialskich 25 Wolscy III Wolska z Radzimińskich Marianna pod-
sędkowa chełmska 4, 11, 12
Wolski Andrzej podsędek chełmski 4,
12 Wołczek Rokutowicz Piotr podkomorzy
lwowski, starosta chełmski 58 Wołczkowie III Woronicz Nikodem kasztelan kijowski
62, 63
Woronieccy III, 44 Woroniecki Mieczysław 32 Wyżga Jan 59
z Zakrzewskich Węglińska Marianna zob. Węglińska
Zamoyski Jan starosta lubelski i rostocki 68
Zawadzki F. jezuita 36
Zawistowski Tadeusz pułkownik ułanów królewskich księcia Fryderyka pruskiego 25
Ziń malarz 68
Zygmunt I Stary król polski 49
z Żochowskich Manowska Wiktoria zob. Manowska





Planiki w tekście wykreślono na podstawie pomiarów w zbiorach: INSTYTUTU SZTUKI PAN (Chełm — szczyt Góry Chełmskiej, zespół pokatedralny gr.-kat. [z wyjątkiem kościoła], klasztor popijarski, kościół i klasztor reformatów, w opracowaniu M. Czarowskiej-Skrzypczykowej i J. Skrzypczyka; d. cerkiew św. Mikołaja i seminarium duchowne gr.-kat., w opracowaniu W. Szymanowskiego; Serebryszcze — pałac i założenie ogrodowe, w opracowaniu M. Czarowskiej-Skrzypczykowej i J. Skrzypczyka), OŚRODKA SZKOLENIA KADR w Rejowcu (Rejowiec - pałac, w opracowaniu J. Pietronia), PRACOWNI KONSERWACJI ZABYTKÓW w Warszawie (Chełm — plan miasta, uzupełnienia w opracowaniu M. Brykowskiej), WOJ. KONSERWATORA ZABYTKÓW w Lublinie (Sielec - zamek), ZAKŁADU ARCHITEKTURY POLSKIEJ POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (Chełm - d. katedra gr.-kat. i kościół popijarski).
Fotografie wykonali: R. BRYKOWSKI (fig. 7, 38, 212), W. GÓRSKI i J. SZANDOMIR-SKI (fig. 29, 30), J. LANGDA, (fig. 1-6, 8-28, 31-37, 39-211, 213, 214. Wszystkie zdjęcia, z wyjątkiem fig. 7, 29, 30, 38, 212, w zbiorach INSTYTUTU SZTUKI P. A. N.



Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.


ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT


NIE ODWOŁUJĘ OFERT, PROSZĘ POWAŻNIE PODCHODZIĆ DO LICYTACJI