Kair Andre Raymond OPIS SPIS CERAM NOWA

28-01-2012, 0:00
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 20 zł

Użytkownik Rajska_Chwila

numer aukcji: 2058144282

Miejscowość Kościan

Koniec: 25-01-2012 08:18:47

WITAMY NA AUKCJI!

TYTUŁ: Kair
AUTOR: André Raymond

PRZEKŁAD: Paulina Lewicka i Katarzyna Pachniak
WYDAWNICTWO: Państwowy Instytut Wydawniczy
WYDANIE: pierwsze
ROK WYDANIA: 2005
NAKŁAD: nieznany
STRON: 392
FORMAT: 245x175mm
OKŁADKA: twarda
ISBN: 83-06-02949-6
ZDJĘCIA, ILUSTRACJE: 100
MAPY: -
TABELE, SCHEMATY, WYKRESY: -
SERIA: Rodowody Cywilizacji
STAN: bardzo dobry, nowa, nieużywana

Kair jest najludniejszym ośrodkiem miejskim świata arabskiego i największą aglomeracją na kontynencie afrykańskim. Miasto Fatymidów, Ajjubidów i Mameluków apogeum rozwoju przeżyło pod rządami tych ostatnich. Doświadczyło podboju osmańskiego, widziało wyprawę Bonapartego i było obiektem angielskiej kolonizacji, w końcu stało się stolicą niepodległego Egiptu. Książka André Raymonda Rajska_Chwila prezentuje dzieje Kairu począwszy od powstania obozu Al-Fustat – obecnie jego dzielnicy – aż do dzisiejszego piętnastomilionowego megalopolis. Precyzyjnie i obrazowo ukazuje epopeję miasta, rozwija wątki historyczne i kulturowe na podstawie źródeł historycznych i badań archeologicznych. Autor czerpie również obficie ze współczesnej dokumentacji miasta, dzięki czemu otrzymujemy obraz życia codziennego mieszkańców Kairu oraz rozwoju jego infrastruktury i architektury.
André Raymond jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu Prowansalskiego, autorem licznych prac dotyczących historii miast muzułmańskich. Przez wiele lat kierował Francuskim Instytutem Studiów Arabskich w Damaszku.

Sugestywna relacja o narodzinach, rozwoju, rozkwicie oraz przeobrażeniach najludniejszego dziś ośrodka świata arabskiego i jednocześnie największej aglomeracji miejskiej na kontynencie afrykańskim. Poznajemy dzieje Kairu od samego ich zarania, kiedy to powstał jego zaczątek, Al-Fustat; późniejsze były narodziny Al-Askar i Al-Katy, a wreszcie pojawiła się Al-Kahira, od której wywodzi się jego dzisiejsze miano. Miasto Fatymidów, Abbasydów, Tulunidów, Ajjubidów i Saladyna przeżyło apogeum swego rozwoju pod rządami Mameluków, doznało podboju osmańskiego, oglądało wyprawę Bonapartego i stało się obiektem kolonizacji angielskiej, by w końcu przeobrazić się w stolicę niepodległego Egiptu. Dzisiaj jest olbrzymią, 15-milionową megalopolis, borykającą się z takimi samymi dramatycznymi problemami, jakie nękają inne centra światowe, nie tracąc mimo to swego dawnego uroku. Autor, były dyrektor Francuskiego Instytutu Studiów Arabistycznych w Damaszku i emerytowany profesor Uniwersytetu Prowansji, ukazuje nam, precyzyjnie i obrazowo, epopeję jednego z największych miast cywilizacji islamu, skupiając się na wątkach zarówno historycznych, jak i kulturowych. Korzysta ze źródeł historycznych i badań archeologicznych, ale także z dokumentów, przez co możemy wiele dowiedzieć się o życiu codziennym mieszkańców Kairu w różnych epokach, o budowie kanałów, pałaców i meczetów oraz innych sprawach. To wszystko ilustrują szkice, ryciny, plany i zdjęcia.

WSTĘP
Około czterdziestu lat temu do Egiptu płynęło się jeszcze statkiem, a do samego Kairu można było dotrzeć przez Aleksandrię. W mieście, po zbawionym już wszelkich śladów starożytności, tylko wizyta w bardzo bogatym w zbiory muzeum przypominała zwiedzającemu o jego greckiej, rzymskiej i bizantyńskiej przeszłości. „Lewantyński” charakter śródziemnomorskiego portu, ponownie otwartego w wieku XIX, zniknął wraz z rewolucją roku 1952 oraz odejściem Brytyjczyków, które pociągnęło za sobą upadek społeczeństwa rozsławionego w literaturze przez Lawrence’a Durrella. Dominacja zachodnich wzorców i systemu kolonialnego nadała Aleksandrii kosmopolityczny charakter, jednakże w gruncie rzeczy było to już miasto egipskie i arabskie, które pewnego lipcowego wieczoru 1956 r. w zdumieniu i radości wysłuchało, jak Naser (Dżamal Abd an-Nasir) ogłasza nacjonalizację Kanału Sueskiego – czyli koniec pewnej epoki.
Przez pustynię udajemy się do Kairu. W połowie drogi do stolicy cztery klasztory w Wadi Natrun – pozostałe z pięćdziesięciu, które zakładano w tym miejscu od IV wieku – przypominają, że przez kilka wieków, aż do podboju muzułmańskiego, istniał chrześcijański, koptyjski Egipt. Termin ten niesie w sobie ładunek historii i symboli, gdyż arabski wyraz kibt, przejęty przez Zachód, pochodzi od greckiego aigyptos (egipski), samo zaś słowo jest zniekształceniem staroegipskiego Hi-kuptah, czyli „zamek (ka) Pta-ha”, nazwy Memfis, stolicy Egiptu. Grecy objęli nazwą głównego portu cały kraj. Klasztory przypominają o żywotności miejscowego chrześcijaństwa, które skutecznie oparło się ortodoksji patriarchów bizantyńskich: dwa przykłady egipskiego nacjonalizmu, bardzo żywego w tym ogromnym kraju, to z jednej strony triumf monofizytyzmu, potępionego na Soborze Chalcedońskim w 451 r. i prześladowanego przez Greków, natomiast z drugiej – przetrwanie koptyjskiego obok greki, języka nowych władców.
Gdy przybywamy do Gizy, przed naszymi oczami rozpościera się imponujący widok wielkich piramid, które ponad dwieście lat wcześniej zainspirowały Napoleona o wiele bardziej niż historyczne rozprawy. Zanim z niezabudowanego jeszcze płaskowyżu wjedziemy do doliny – okrążając Mena House, wzniesiony tu przez Brytyjczyków karawanseraj zwycięskiej turystyki – rzut oka pozwala objąć pięć tysięcy lat historii Egiptu i jego kolejnych stolic.
W linii prostej na południe, jakieś 20 km od Gizy, na obrzeżu klifu, na którym leżą zespoły grobowe faraonów, domyślamy się istnienia piramid As-Sakkary, górujących nad resztkami stolicy dawnego imperium, Memfis. Ich miejsce wyznaczają dwa olbrzymie posągi Ramzesa II, stojące pośrodku wielkiego obszaru palm i ruin. Znaczenia Memfis nie umniejszyło bynajmniej pojawienie się innych ośrodków, na przykład Teb w Górnym Egipcie: miasto przetrwało dzięki swojemu położeniu – u progu Delty, na styku Górnego i Dolnego Egiptu. O handlowym znaczeniu portu świadczy dobitnie wydrążenie, najprawdopodobniej w czasach Necho (610-595 p.n.e.), kanału, który biegnąc wzdłuż depresji wyznaczonej przez dawny bieg rzeki połączył Dolinę Nilu z Morzem Czerwonym. Było to imponujące dzieło, lecz całe przedsięwzięcie okazało się niełatwe do utrzymania i kanał kilkakrotnie odnawiano; za pierwszym razem nakazał to w czasie perskiej okupacji Dariusz, około 518 roku p.n.e., później rzymski cesarz Trajan, w końcu zaś – zdobywca Egiptu, Amr. Rola Memfis skończyła się definitywnie dopiero po założeniu Aleksandrii (332 r.).
Dalej na wschód Dolina Nilu długo jeszcze pozostawała jednolitą, rozciągniętą smugą zieleni, którą bardzo powoli zaczęła zapełniać zabudowa. Przez tysiące lat przybór rzeki nadawał tu rytm porom roku i przynosił całej krainie życie. Jeszcze nie tak dawno (aż do budowy tamy asuańskiej, począwszy od roku 1902) woda w czasie wylewu sięgała podłoża zachodniego klifu u stóp piramid i Sfinksa. Ten pejzaż opisywał już Seneka, a ukazywały go jeszcze kartki pocztowe z początku ubiegłego wieku: „Wspaniały jest widok Nilu w chwili, kiedy dociera do wiosek: znika zupełnie ziemia równiny... Miasteczka wyłaniają się na kształt wysp.” Przybór wody, który zaczynał się około 15 czerwca, mierzono za pomocą Nilometru (Mikjas an-Nil), umieszczonego na południowym skraju wyspy Ar-Rauda. Gdy rzeka osiągała wysokość szesnastu łokci (zira), co oznaczało normalny przybór, pełne obawy oczekiwanie Egipcjan znikało – w przeciwnym wypadku ich niepokój trwał, dopóki nie okazało się, że zbiory nie będą jednak tak złe, jak się spodziewano. Tradycyjne ceremonie przerwania tamy, a szczególnie Kanału w Kairze w lipcu (koptyjski miesiąc mesori) odbywały się w całym Egipcie chrześcijańskim, a później muzułmańskim; były to rytuały odziedziczone po czasach faraonów.
Wieczny Nil nie jest jednak niezmienny: nanoszenie gruntu przez wodę, które w ciągu tysięcy lat utworzyło Deltę, trwało nadal, przesuwając jej czoło w kierunku północnym o 20 km od czasów starożytnego Egiptu do pod boju arabskiego. Sam bieg Nilu wolno przesuwał się od tego czasu w kierunku zachodnim, odsłaniając przestrzenie, które zostały później zajęte w czasie ekspansji Al-Fustatu i Al-Kahiry, aż do XVI wieku, kiedy to zachodni brzeg rzeki i wyspy znalazły się na swoim dzisiejszym miejscu.
Z drugiej strony rzeki, prawie naprzeciwko piramid, przemieszczanie się wschodniego klifu utworzyło w masywie góry (dżabal) Al-Mukattam boczną grań, która wydawała się czuwać nad Doliną Nilu. Miejsce to było znane już w czasach faraonów, władcy mieli zwyczaj przejeżdżać tamtędy, udając się z Heliopolis na północy do Memfis na południu drogą, „którą całkowicie lub w części przebywano nocą, ponieważ przy tej okazji w różnych miejscach na wyniosłościach gruntu zapalano ognie”. Ów „bulwar” górował nad obszarami, na których niżej i bliżej Nilu w 642 r. miał powstać w czasie arabskiego podboju Al-Fustat, a w 969 roku przybyli z Maghrebu Fatymidzi za łożyli Al-Kahirę - w ten sposób połączono obydwa te regiony naznaczone dziedzictwem starożytności i chrześcijaństwa.
Na północy leży Heliopolis, Miasto Słońca, duchowy ośrodek Egiptu i miejsce kultu boga Ra. Pozostałością minionych rytuałów jest zachowany obelisk. W położonej nieopodal Al-Matarijji europejscy turyści odwiedzają zazwyczaj ogród, w którym znajduje się drzewo sykomory (posadzone ponownie w 1670 r.). Miała się pod nim schronić Święta Rodzina w czasie swojej ucieczki do Egiptu. W tym małym domku z cegieł, zamienionym na meczet, Jean Palerne poczuł w 1581 r. „zapach wspanialszy niż wszystkie perfumy świata”. Bardziej na południe, w Starym Kairze, Jezus miał, jak chce tradycja, swój najdłuższy postój. Jean Coppin napisał około roku 1640: „Wielokrotnie chodziłem odwiedzać to miejsce, z wielu powodów godne dla nas czci.” Najznaczniejszym zabytkiem z czasów starożytności są tu resztki małej fortecy Babilon, odbudowanej w czasach rzymskich za panowania Trajana. Jej nazwę tradycja łączy z osiedleniem w tym miejscu więźniów w okresie okupacji perskiej. Dwie istniejące do dzisiaj masywne wieże górują nad ujściem kanału do Morza Czerwonego. Leżący dalej na południe Hulwan stanowił w czasie pierwszych dynastii nekropolę Heliopolis.
Na przestrzeni jakichś czterdziestu kilometrów wzdłuż Doliny, po obydwu stronach Nilu – czyli na obszarze, gdzie miał powstać arabski Kair – znajdujemy więc przegląd liczącej kilka tysięcy lat historii Egiptu. Z grani Al-Mukattam, na której Ajjubidzi wznieśli w 1176 roku Cytadelę, można objąć wzrokiem ten teren i prześledzić kolejne etapy jego historii: rysujące się na horyzoncie piramidy, widziany z dystansu Stary Kair, a u stóp Cytadeli wielką bryłę meczetu sułtana Hasana, arcydzieło Mameluków i wspaniałą straż przednią miasta Baśni z tysiąca i jednej nocy. Dookoła, wszędzie, gdzie okiem sięgnąć, widać pejzaż minaretów i kopuł starego miasta, które stopniowo przekształcało się w miasto nowoczesne – jego granica, Nil, ledwo rysuje się w oddali.

(...)

WNIOSKI

Dzisiaj opuszczamy Kair samolotem. Ulice i autostrady, które mijamy w drodze na międzynarodowe lotnisko, biegną przez nowoczesne dzielnice, podobne do dzielnic każdej wielkiej śródziemnomorskiej metropolii. Posąg Ramzesa II, który zdobi plac dworcowy (a został tam przeniesiony z Memfis w 1955 r.) jest dzisiaj tak samo egzotyczny, jak obelisk na Placu Zgody w Paryżu. Kairska metropolia w ciągu mniej niż pięćdziesięciu lat ekspansji wchłonęła historyczne, wspominane na początku tej książki miejsca wypoczynku, spacerów czy polowań, niegdyś bardzo popularne wśród mameluckich sułtanów lub ich osmańskich następców: staw Al-Dżubb, nad którym polowano na żurawie i czaple; Sirijakus, ulubione miejsce wypoczynku An-Nasira jesienią; Al-Matarijję, w której rozbijano namioty i urządzano bankiety; staw Al-Habasz, nad którego brzegami sułtan organizował partie polo; Turę, miejsce przechadzek i spędzania nocy. Wszystkie te nazwy to dzisiejsze dzielnice lub przedmieścia współczesnego Kairu.
W tym ogromnym organizmie miejskim położonym na powierzchni 30 000 ha, którego szybki rozwój przysparza problemów kartografom, historyczne miasto kształtujące się w ciągu dwunastu stuleci, od roku 642 do 1860, zajmuje dziś zaledwie niewielki obszar 400 ha, stopniowo „pożerany” przez modernizację zachodnich obszarów. Jednocześnie Stary Kair i Bulak dożywają swoich ostatnich dni. Przekształcenie to nastąpiło niedawno, w latach 1[zasłonięte]936-19. Al-Kahira, podobnie jak „mediny” wielkich miast arabskich, stanęła wobec problemu przetrwania. W oficjalnych wypowiedziach mówi się o próbie zatrzymania rozwoju i stworzenia tam miasta-muzeum: w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wspominano o ochronie nieistniejącego już „miasta fatymidzkiego”. Egzystencja ludności starych dzielnic zależy od utrzymania niszczącej tkankę miejską działalności handlowej i od modernizacji (w stylu zachodnim) tradycyjnych mieszkań znajdujących się w ostatnim stadium zniszczenia. Być może trzeba będzie ograniczyć ambicje jedynie do zachowania najcenniejszych zabytków i kilku stref, w których istnieją jeszcze spójne zespoły budowli, ze względu na wartość wystroju architektonicznego jako cennego świadectwa egipskiego dorobku kulturowego i atrakcję dla turystów.
Trudno ukryć, że nawet przy tak ograniczonych ambicjach wkrótce już może być na to za późno. Dziedzictwo archeologiczne znika na naszych oczach – jest to spektakularne, gdy jakiś budynek wali się czy jest wydany na pastwę niepewnego losu, a złowrogie, gdy „nowoczesne” budownictwo ingeruje w starą tkankę i wypacza jej charakter. Dzisiaj Gobineau dostrzegł by z Cytadeli więcej nowoczesnych budynków niż minaretów, a w tle opisywanej przez niego panoramy – położone wzdłuż Nilu wieżowce współczesnego Kairu.
Współczesny Kair to zupełnie inne miasto, a jego problemy wcale się nie różnią od problemów innych metropolii trzeciego świata, to znaczy pozornie nieograniczonego przyrostu naturalnego w trudnych warunkach gospodarczych i społecznych. Od lat osiemdziesiątych, kiedy zagrażał mu paraliż i zapaść, dokonał się pewien postęp. Podjęte wysiłki przyniosły w ciągu dwunastu lat wspaniałe rezultaty: w pełnym znaczeniu tego słowa miasto zaczęło się ponownie rozwijać, jego służby publiczne ocalono przed grożącą katastrofą, skierowano też miejską ekspansję ku otaczającej Kair pustyni. Przyczyniły się do tego: lepiej skoordynowana polityka rozwoju, wysiłek przewidywania i działań prewencyjnych, a także spowodowana emigracją przerwa w niepohamowanej ekspansji demograficznej, spowolnienie wewnętrznych ruchów migracyjnych i zahamowanie przyrostu naturalnego ludności.
Współczesny Kair to nadal godne podziwu, frapujące miasto: bez przerwy pulsuje życiem, falują w nim nieprzebrane tłumy i jest to fascynujący spektakl; niezapomniane wrażenie sprawia kontrast między nowoczesnymi dzielnicami a starym miastem, tak harmonijnym, gdy spogląda się na niego z dala. Majestatyczne piękno Nilu nieustannie zachwyca oczy widokami, których wdzięk, barwność i wspaniałość zmieniają się w zależności od pory dnia i roku. Lecz Kair łatwo może stać się banalnym miastem, jakich pełno na całym świecie. Może nabrać nowego charakteru dzięki lepiej kontrolowanej modernizacji czy problematycznemu powrotowi do tradycji kulturowej. Przyszłość odpowie na to pytanie. Jednakże aktualne pozostaje zagrożenie demograficzne; może ono zniszczyć kruche bariery, które starali się wznieść technicy i politycy, by ująć w ryzy przypływ ludności. Przed laty przyrost demograficzny był atutem dla Egiptu, zapewniał mu autorytet, prestiż i potęgę. Dzisiaj stanowi śmiertelną groźbę. Kair długo odgrywał rolę klapy bezpieczeństwa dla ekspansji demograficznej. Dzisiaj może być jednak dla Egiptu bombą z opóźnionym zapłonem.

SPIS RZECZY

Spis ilustracji
Wstęp
Część pierwsza
POCZĄTKI ([zasłonięte]624-12)
Rozdział 1. Pierwsza stolica - Al-Fustat
Założenie Al-Fustatu (642); Rozwój miasta; Zespoły miejskie na północ od Al-Fustatu
Rozdział 2. Kair, miasto fatymidzkie
Fatymidzi i założenie Kairu (969); Wielkość Fatymidów; Al-Kahira; Szczyt potęgi Al-Fustatu; Zmienne koleje historii fatymidzkiej; Dwa miasta
Rozdział 3. Kair ajjubidzki
Budowa Cytadeli i muru kairskiego; Przekształcenia Al-Kahiry; Odmienny rozwój Al-Fustatu; Powrót do sunnizmu i instytucji madrasy
Część druga
KAIR ŚREDNIOWIECZNY (1[zasłonięte]250-15)
Rozdział 4. Mamelucy
Instytucja Mameluków; Okresy świetności w historii Mameluków
Rozdział 5. Apogeum mameluckiego Kairu (1[zasłonięte]250-13)
Urbanizacja Al-Kahir; Rozwój północnych przedmieść Al-Kahiry; Rozwój w kierunku zachodnim; Prace budowlane na terenie Cytadel; Urbanizacja dzielnic południowych; Spuścizna po An-Nasirze
Rozdział 6. Wielki kryzys (1[zasłonięte]348-14)
Czarna Śmierć z roku 1348; Kryzys w Egipcie; Upadek Kairu
Rozdział 7. Kair Al-Makriziego
Zasięg miasta; Zarząd miasta; Struktura miasta; Przedmieścia
Rozdział 8. Koniec epoki (1[zasłonięte]412-15)
Upadek Mameluków; Reorientacja mameluckiego Egiptu ku basenowi Morza Śródziemnego; Poprawa sytuacji; Centrum; Miasto poza murami; Powstanie Bulaku; Kair w roku 1517
Część trzecia
MIASTO TRADYCYJNE (1[zasłonięte]517-17)
Rozdział 9. Nowy system polityczny
Administracja Egiptu; Rywalizacja o władzę; Prestiż sułtana
Rozdział 10. Społeczeństwo miejskie
Warstwa dominująca; Alimowie; Ludność miejscowa (ra'ija); Mniejszości religijne i cudzoziemcy; Stany i klasy
Rozdział 11. Rozwój Kairu w czasach osmańskich
Rozdział 12. Administracja i życie codzienne
Władze; Rola społeczności; Wakfy; Bezpieczeństwo miasta; „Służby publiczne”
Rozdział 13. Działalność zawodowa
Rodzaje działalności gospodarczej; Dzielnice rezydencjonalne i typy mieszkań; Wytworne dzielnice; Dzielnice mniejszości religijnych; Przedmieścia Kairu
Część czwarta
KAIR WSPÓŁCZESNY (1[zasłonięte]798-19)
Rozdział 14. Powolne przebudzenie (1[zasłonięte]798-18)
Okupacja francuska (lipiec 1798-sierpień 1801); Muhammad Ali i Kair (1[zasłonięte]805-18); Od Muhammada Alego do Isma'ila (1[zasłonięte]849-18)
Rozdział 15. Marzenie o europeizacji (1[zasłonięte]863-19)
Isma'il i zachodnie pokusy (1[zasłonięte]862-18); Miasto kolonialne (1[zasłonięte]882-19); Dwa miasta
Rozdział 16. Koszmar przeludnienia (1[zasłonięte]936-19)
Demografia i galopująca ekspansja; Problemy miejskie; Społeczny podział przestrzeni; Oblicza miasta
Wnioski
Przypisy
Chronologia
Słownik terminów
Wybrana bibliografia
Indeks osób
Indeks nazw geograficznych i etnicznych

POLECAMY!

ZAPRASZAMY NA POZOSTAŁE AUKCJE!

POSZUKUJESZ INNEGO TYTUŁU – NAPISZ DO NAS!

PRZED ZALICYTOWANIEM KONIECZNIE PRZECZYTAJ „O MNIE”!