Japońska wyspa Ikema. Środowisko i język
Przedmiotem niniejszej monografii jest charakterystyka dialektu używanego przez mieszkańców niewielkiej wyspy Ikema (należącej do grupy wysp Sakishima w południowej części Archipelagu Ryukyu) na tle szerokiego kontekstu środowiskowego i historycznego.
Znajdziemy tu opis najważniejszych elementów środowiska geograficznego i przyrodniczego Ikemy, a także szczegółowe omówienie tradycyjnej kultury mieszkających tam ludzi. Osobne rozdziały poświęcono problematyce pochodzenia ludności Archipelagu Ryukyu oraz genezy tamtejszych dialektów. Zarysowano także podstawowe poglądy na temat związków genetycznych języka wczesnoriukiuańskiego z językiem prajapońskim oraz ich relacji z językami ałtajskim i austronezyjskim, a także wzbudzających większe wątpliwości ewentualnych związków z jeszcze innymi językami. Uwzględniono też wydarzenia historyczne i zewnętrzne czynniki kulturowe, które w istotny sposób mogły wpłynąć na kształtowanie się dialektów riukiuańskich. Dokonano również przeglądu różnych propozycji klasyfikacji dialektów riukiuańskich. W dalszej części książki po scharakteryzowaniu systemu fonologicznego i morfologicznego dialektu Ikema omówione zostały jego części mowy i wybrane leksemy w zestawieniu z ich odpowiednikami w innych dialektach riukiuańskich.
Na koniec autorka zaprezentowała swoje wnioski dotyczące współczesnego stadium rozwoju dialektu Ikema i zachowanych w nim archaizmów oraz te, które wynikają z jego konfrontacji z innymi dialektami riukiuańskimi. Przedstawiła również propozycje dalszych badań nad genezą całej grupy dialektalnej, do której należy ten dialekt.
Autorka ukończyła studia japonistyczne w 1995 na Uniwersytecie Jagiellońskim i od tego czasu prowadzi zajęcia na macierzystej uczelni w Zakładzie Japonistyki i Sinologii w Instytucie Filologii Orientalnej. Na tymże uniwersytecie uzyskała stopień doktora w zakresie językoznawstwa i w 2004 roku. Specjalizuje się w badaniach dialektów riukiuańskich na szerszym tle porównawczym i socjokulturowym. Interesuje się również pobocznymi dziedzinami, jak antropologia, archeologia i etnografia, które wspomagają badania dialektologiczne. Od września 1998 do kwietnia 1999 była stypendystką Fundacji Japońskiej na Uniwersytecie Hosei w Tokio. W tym czasie przeprowadzała kilkumiesięczne badania terenowe w środkowej i południowej części Archipelagu Ryukyu, tj. na Okinawie, Miyako, Ikemie, Ishigaki i Yonaguni.
Spis treści
Podziękowania
Wprowadzenie. Cel pracy, metoda opisu i charakterystyka jego źródeł językowych
Transkrypcja japońskiego materiału językowego wykorzystana w książce
Rozdział I. Środowisko geograficzno-przyrodnicze terytorium dialektu Ikema
Zarys paleogeografi i Archipelagu Ryukyu
Zarys geografi i wysp Miyako
Szata roślinna i świat zwierząt wysp Miyako
Rozdział II. Zarys tradycyjnej kultury mieszkańców wyspy Ikema
Rozdział III. Pochodzenie mieszkańców Archipelagu Ryukyu
Dane paleoantropologiczne
Dane archeologiczne
Rozdział IV. Geneza dialektów Archipelagu Ryukyu
Geneza języka prariukiuańskiego i jego dialektów
Tło historyczne późniejszych zmian sytuacji językowej Archipelagu Ryukyu
Podział współczesnych dialektów riukiuańskich
Rozdział V. Charakterystyka systemu fonologicznego i morfologicznego dialektu Ikema
System fonologiczny
Samogłoski podstawowe i ich warianty oraz półsamogłoski
Spółgłoski podstawowe i ich warianty oraz reguły fonotaktyczne
System morfologiczny
Rzeczowniki
Czasowniki
Przymiotniki
Partykuły
Zaimki
Liczebniki
Rozdział VI. Wybrane leksemy dialektu Ikema na tle porównawczym
Zakończenie
Aneksy
Aneks 1. Mapy
A.1.1. Mapa Archipelagu Nansei
A.1.2. Mapa wysp Miyako
A.1.3. Mapa wyspy Ikema i wysp sąsiednich
A.1.4. Mapa wyspy Ikema
A.1.5. Mapa głównych kierunków migracji ludności z wyspy Ikema
Aneks 2. Mapy dialektów Archipelagu Ryukyu
A.2.1. Podział dialektów języka japońskiego
A.2.2. Podział dialektów grupy Miyako
Aneks 3. Zasięgi terytorialne wybranych wyrazów w dialektach grupy Miyako
A.3.1. Zasięgi terytorialne określeń węża
A.3.2. Zasięgi terytorialne określeń żaby
A.3.3. Zasięgi terytorialne określeń wróbla
A.3.4. Zasięgi terytorialne określeń pola
Aneks 4. Materiał dialektalny
A.4.1. Teksty wybranych pieśni ludowych z wyspy Ikema
A.4.1.1. Fukarasa nu a:gu Pieśń radosna
A.4.1.2. Aradati nu bunamiga Dziewczyna Aradatiego o imieniu Miga
A.4.1.3. Mami nu hana Kwiat fasoli
A.4.1.4. Nakaja: ma:bu Moja Maabu
A.4.1.5. Hjauna nusi Bóstwo cypla Henna
A.4.1.6. Sidu nu nusi Bóstwo Shidu
A.4.2. Lista leksemów z południa Archipelagu Ryukyu
Aneks 5. Zdjęcia wyspy Ikema
A.5.1. Ikema oraz część półwyspu Nishihenna
A.5.2. Ikema z lotu ptaka
Indeks ważniejszych nazw geograficznych
Bibliografia