Stan okładki: średni, okładka częściowo odklejona od reszty książki, posiada liczne ślady przetarć i zagięć, na krawędziach grzbietu naderwana od dołu na dł. ok. 6 cm z przodu i ok. 10 cm z tyłu książki, grzbiet uszkodzony w dolnej i górnej części.
Stan kartek: czyste, lekko pożółkłe.
PRZEDMOWA
Ćwiczenia muzyczno-ruchowe, pojmowane jako jeden se środków kształcących i wychowujących, wiążą się z wychowaniem fizycznym; należą jednak do dziedziny, która różni się znacznie od zajęć wychowania fizycznego i wymaga od nauczyciela specjalnego zainteresowania i dokształcania.
Kształcenie lub dokształcanie w tym zakresie odbywa się w dwóch kierunkach: w kierunku zdobycia teoretycznych i praktycznych wiadomości i umiejętności oraz w kierunku opanowania zagadnień dydaktyczno-metodycznych. Praktycznie nauczyciel (student) styka się z tymi zajęciami w czasie studiów, biorąc czynny udział w ćwiczeniach i wykładach. Nabyty w ten sposób dość różnorodny zasób wiadomości i umiejętności, jeżeli nie jest utrwalany i pogłębiany, stosunkowo szybko zaciera się w pamięci. Prowadzenie notatek w tym przedmiocie bywa dość utrudnione i na ogół nie są one wystarczające jako pomoc, przy odtwarzaniu materiału w samodzielnej pracy nauczycieli.
W tej sytuacji konieczne staje się szukanie pomocy w literaturze fachowej. Przeglądając piśmiennictwo dotyczące tematyki tanecznej dochodzimy do wniosku, że jest ono ukierunkowane przede wszystkim pod kątem potrzeb amatorskich zespołów artystycznych (opracowania układów scenicznych itp.). Istniejąca, niezbyt obszerna zresztą, literatura z tego zakresu jest, z wyjątkiem niektórych pozycji, nie dostosowana do potrzeb nauczyciela, do potrzeb szkoły. Materiał wyszczególniony w programach szkolnych jest rozproszony w wielu podręcznikach i zbiorach, często niedostępnych dla nauczyciela. Zebranie potrzebnych wiadomości bywa nieraz bardzo utrudnione.
Zamierzeniem autorki niniejszej pracy jest dostarczenie pracującym, a także studiującym nauczycielom zasobu materiału na podstawie programu ośmioklasowej szkoły podstawowej oraz materiału poszerzonego z myślą o wykorzystaniu go w pracy w szkolnym kole tanecznym lub nawet w szkole średniej. W pewnych tematach (wiadomości o muzyce, ćwiczenia rytmiczne itd.) trzeba było dokonać wyboru materiału i ograniczyć się do najkonieczniejszych zagadnień.
Praca pod względem formalnym dzieli się na dwie części: teoretyczną i praktyczną. Część druga, chyba ze słusznych względów, obszernością materiału przeważa nad pierwszą.
W części teoretycznej znajdują się wyjaśnienia podstawowych zagadnień, wiążących się z dziedziną nauczania tańców, przedstawionych w sposób możliwie jasny i dostępny. Zagadnienia te mogą być pomocą dla studiujących zaocznie nauczycieli wychowania fizycznego w opanowaniu materiału teoretycznego.
W części praktycznej tematyka jest podporządkowana, z niewielkimi zmianami, działom ćwiczeń muzyczno-ruchowych, wyszczególnionym w programie nauczania. W dziale zabaw ze śpiewem wskazówki metodyczne wyjaśniają, w jaki sposób uczymy tego rodzaju zajęć ruchowych, natomiast sam zasób zabaw został potraktowany tylko przykładowo, ponieważ opracowania tego działu często się ukazują w literaturze fachowej, są wiec bardziej dostępne dla nauczycieli.
Dział ćwiczeń pomocniczych w programie jest podzielony na ćwiczenia rytmiczne i taneczne. Ćwiczenia rytmiczne zostały zgrupowane według kilku najważniejszych zagadnień i zilustrowane prostymi przykładami. W dziale ćwiczeń tanecznych, prócz wybranych podstawowych ćwiczeń tanecznych nóg i ramion, podano usystematyzowany materiał przykładowy tematów tanecznych, który może służyć także do praktycznego zastosowania na lekcjach w szkole. Tuż obok działu ćwiczeń tanecznych, jakby w ich przedłużeniu, umieszczone są podstawowe wiadomości dotyczące polki i walca. Należą one wprawdzie do grupy tańców towarzyskich, ale w nauczaniu tańców spełniają także ważną rolę szkoleniową, podnosząc ogólne utanecznienie dzieci i młodzieży oraz przygotowując do tańców regionalnych, w których tak elementy polki, jak i walca często się przewijają.
W dziale tańców regionalnych i tańców innych narodów podany jest poszerzony zasób materiału. Znajdują się tu także tańce rzadko omawiane w literaturze fachowej. Dla łatwiejszego wykorzystania materiału przy opisie każdego tańca zostały wyodrębnione elementy w nim występujące, które powinny być oddzielnie opracowane w fazie przygotowawczej.
W dziale tańców narodowych poza poszerzeniem materiału programowego uwzględniono praktyczne wskazówki i uwagi metodyczne, dotyczące nauczania trudniejszych kroków tanecznych, złożonych figur i połączeń tanecznych.
Szczegółowy i prawidłowy opis podstawowych kroków tanecznych pomoże przypomnieć oraz ugruntować wiadomości. Przykładowe tematy taneczne i układy lekcyjne wskazują, jak należy wiązać i łączyć pojedyncze motywy taneczne, jak się buduje i tworzy z nich taniec, są jednocześnie materiałem do praktycznego zastosowania w lekcji.
Praca mniejsza jest próbą usystematyzowania materiału z dziedziny ćwiczeń muzyczno-ruchowych na użytek nauczycieli wychowania fizycznego. Obszerna bibliografia zawiera wiele pozycji związanych z nauczaniem tańców i stanowi bogaty materiał uzupełniający dla zainteresowanych tym zagadnieniem nauczycieli. (...)"
JANINA SIEMKOWICZ
SPIS TREŚCI
♦ Przedmowa
Część teoretyczna
- Zakres materiału programowego ćwiczeń muzyczno-ruchowych w szkole podstawowej
- Wartości kształcące i wychowawcze ćwiczeń muzyczno-ruchowych
- Pochodzenie tańca ludowego i podział tańców ludowych
- Podstawowe wiadomości o muzyce i budowie melodii tanecznych
♦ Wiadomości o muzyce
♦ Budowa formalna utworu muzycznego
- Ruchowa budowa tańca oraz powiązanie form muzyki tanecznej z formami ruchowymi tańca
- Rodzaje układów tanecznych i ich charakterystyczne cechy
- Dydaktyka ćwiczeń muzyczno-ruchowych
♦ Fazy nauczania
♦ Zasady nauczania
♦ Terminologia, rozkazodawstwo, liczenie
♦ Metody pracy w nauczaniu ćwiczeń muzyczno-ruchowych
♦ Stopniowanie trudności w nauczaniu tańców i ćwiczeń taneczno-rytmicznych
♦ Sposoby realizowania ćwiczeń muzyczno-ruchowych w szkole
♦ Warunki do realizacji ćwiczeń muzyczno-ruchowych w szkole
Część praktyczna
- Zabawy i marsze ze śpiewem
♦ Uwagi ogólne
♦ Wskazówki metodyczne
♦ Przykłady opracowań zabaw ze śpiewem (klasy I-IV)
--> Zabawy rytmiczne. Samolot, Nowy dom.
--> Zabawy taneczne. Budujemy domy, Na krakowską nutę, Stuku - puku.
--> Zabawy inscenizowane. Wielkie pranie, Samochody.
--> Marsze ze śpiewem (klasy V-VIII)
- Ćwiczenia rytmiczne
♦ Uwagi wstępne
♦ Grupy ćwiczeń rytmicznych
--> Ćwiczenia na dostosowanie ruchu do tempa muzycznego
--> Ćwiczenia na szybką reakcję ruchową (incytacja, inhibicja)
--> Ćwiczenia na wyczucie metrum i oznaczanie taktów. Taktowanie
--> Ćwiczenia w rozpoznawaniu wartości rytmicznych (nut) i ich realizacja ruchowa
--> Ćwiczenia i zabawy na realizację ruchową i utrwalanie wartości rytmicznych. Włączenie pauzy
--> Ćwiczenia na oznaczanie zdania muzycznego (czterotaktu) i okresu muzycznego (ośmiotaktu)
--> Realizacja jednakowych wartości rytmicznych w taktach
--> Realizacja różnych wartości rytmicznych w taktach
--> Przykłady najczęściej stosowanych rytmów w ćwiczeniach muzyczno-ruchowych
--> Przykłady rytmów w zastosowaniu do tańców narodowych i towarzyskich
- Ćwiczenia taneczne
♦ Uwagi wstępne
♦ Podstawowe ćwiczenia tanecznego chodu i biegu
♦ Tematy taneczne oparte na elementach chodu
♦ Tematy taneczne oparte na elementach biegu oraz chodu w połączeniu z biegiem
♦ Ćwiczenia i tematy taneczne z elementami podskoków zmiennych oraz podskoków łączonych z chodem i biegiem
--> Opis podskoku zmiennego
--> Tematy taneczne
♦ Tematy taneczne z zaznaczeniami i podskokami wykroczno-zakrocznymi
♦ Tematy taneczne z krokami dostawnymi (odstawno-dostawnymi)
♦ Tematy taneczne z elementem "kołysania"
♦ Tematy taneczne oparte na elementach tańców nowoczesnych
♦ Obroty taneczne i kierunki taneczne
♦ Ćwiczenia taneczne ramion, także w formie tematów tanecznych
- Tańce towarzyskie
♦ Polka
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
--> Tematy taneczne z zastosowaniem kroku polki w połączeniu z cwałami, podskokami i zaznaczeniami
♦ Walc
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
--> Tematy taneczne z zastosowaniem kroku walca
- Polskie tańce regionalne
♦ Uwagi wstępne
♦ Przykłady opracowań tańców regionalnych
--> Tańce - zabawy. Czyżyk, Miotlarz.
--> Tańce śląskie. Litera (Rektor), Stara baba, Kowal, Gąsior, Żegnany (Błogosławiony, Biskup), Koziorajka, Polka - Grożony, Kozak śląski, Drybek - Zajączek, Zagrodnik, Trojak, Kaczok, Kołomajka, Walc śląski - Walosz, Nie chcę cię znać!.
♦ Tańce wielkopolskie. Wiwat weselny - od Kościana, Moja Maryneczka, Szewc, Polka - Miała matka Wisieloka, Polka - Jarocinka, Walc wielkopolski - Walcerek.
♦ Tańce innych regionów. Tańce kaszubskie, Walc - Laura, Koseder, Wrona - gapa, Rüss - dwa (Raz - dwa). Tańce lubelskie, Walc - Biłgorak, Mach. Tańce kurpiowskie, Konik, Olender, Powolniak. Tańce rzeszowskie, Lasowiak, Cebulka. Taniec łowicki Klepany.
- Tańce ludowe innych narodów
♦ Taniec huculski Arkan. Taniec białoruski Bulba. Taniec bułgarski Bułgarskie koło (choro). Taniec rumuński Rumuńskie koło - Alunelul. Tańce czeskie Manczester, Doublebska polka.
- Tańce narodowe
♦ Uwagi ogólne
♦ Krakowiak
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
-----> Układy rąk i sposoby trzymania się w parach i ustawieniach grupowych
-----> Podstawowe kroki taneczne krakowiaka
--> Tematy taneczne i układy lekcyjne
♦ Kujawiak
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
-----> Kroki taneczne kujawiaka
-----> Figury kujawiaka
--> Tematy taneczne i układy lekcyjne
♦ Mazur
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
-----> Zasadniczy układ rąk w parze
-----> Najważniejsze kroki mazurowe
-----> Obroty mazurowe
-----> Zakończenia taneczne w mazurze (przytupnięcia)
-----> Elementy wypoczynkowe w mazurze
-----> Ustawienia stosowane w figurach tanecznych mazura
-----> Przykładowe figury mazura towarzyskiego
--> Tematy taneczne i układy lekcyjne
--> Przykłady zróżnicowania kroków tanecznych w parach
--> Zastosowanie elementów wypoczynkowych
♦ Oberek
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
-----> Położenia i ruchy ramion w oberku
-----> Sposoby trzymania się w parach
-----> Kroki oberka
--> Tematy taneczne i układy lekcyjne
♦ Polonez (chodzony)
--> Wskazówki metodyczne i zasób materiału
-----> Sposoby trzymania rąk w polonezie
-----> Zasadniczy krok poloneza w przód
-----> Figury poloneza
--> Tematy taneczne i układy lekcyjne
♦ Bibliografia
Zapraszamy do udziału w licytacji!
Zdjęcia:
