Postać prof. Kazimierza Nitscha nic nie straciła w latach wojny na swej wielkości; przeciwnie, wszystkie zalety jego charakteru, cenione tak bardzo przez jego uczniów i przyjaciół, zabłysnęły jeszcze mocniej w dniach ciężkich prób. Pobyt w obozie koncentracyjnym w Oranienburgu pokazał, że Profesor umie się zdobyć na spokój i godność, na pogardę śmierci i pogodę, na uczucia troskliwości i koleżeńskości wobec młodszych, członków zespołu. Ukochanie pracy naukowej towarzyszyło mu przez czas obozu, gdzie korzystał z towarzystwa polskich chłopów, niekiedy swych znajomych z dawniejszych wędrówek po Polsce, aby uzupełniać dotychczasową znajomość narzeczy. Bierze nadto czynny udział w wykładach-pogadankach urządzanych przez'grupę profesorów w czasie katorgi obozowej.

Po powrocie z Oranienburga oddaje się pracy nad słownikiem staropolskim i pisze swoje »Studia nad historią polskiego słownictwa^ (z uwzględnieniem »Słownika staropolskiego P. A. U.«). Kiedy na przełomie 1940/41 wrócili młodsi krakowscy lingwiści, organizuje tajne zebrania Komisji Językowej P.A. U. oraz bierze czynny udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim.

W styczniu 1944 r. wobec zbliżającej się 70-letniej rocznicy urodzin prof. K. Nitscha powstała myśl. uczczenia jubilata przez wręczenie mu księgi prac przyjaciół, kolegów i uczniów, którzy wtedy w Krakowie przebywali. Uroczystość odbyła się w domu prof. T. Kowalskiego w dniu 6 lutego 1944 r. Prócz biorących udział w tej pamiątkowej księdze, zatytułowanej symbolicznie Inter arma.., przybyli nadto prof. W. Szafer, rektor tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. S. Kutrzeba, prezes P.A.U,, oraz przedstawiciel tajnego Ministerstwa Oświaty, którzy złożyli jubilatowi życzenia imieniem tych instytucji. Uroczystość zagaił prof.

Z. Klemensiewicz przemówieniem, które poniżej w całości zamieszczamy. Następnie prof. W. Semkowicz oraz dr S. Urbańczyk wygłosili referaty o Mieszku, które w niniejszej księdze również zostały zamieszczone. Wychodzi ona w tej postaci, w jakiej czcigodnemu jubilatowi była wręczona,- bez zmian i poprawek, jako

świadectwo chwili.

Komitet Redakcyjny

"W Krakowie, w styczniu 1946.